Châm cứu học - Bài 1

Bài 1: Lộ trình và hội chứng bệnh của 12 kinh chính. Mục tiêu: Mô tả được lộ trình của 12 kinh chính. Nêu được các triệu chứng bệnh lý chủ yếu của từng đường kinh và tạng phủ tương ứng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Châm cứu học - Bài 1 Bµi 1 Lé TR×NH Vµ HéI CHøNG BÖNH CñA 12 KINH CHÝNHMôC TIªU1. M« t¶ ®−îc lé tr×nh cña 12 ®−êng kinh chÝnh.2. Nªu ®−îc c¸c triÖu chøng bÖnh lý chñ yÕu cña tõng ®−êng kinh vµ t¹ng phñ t−¬ng øng.3. Gi¶i thÝch ®−îc c¬ së lý luËn cña c¸c triÖu chøng bÖnh lý cña tõng ®−êng kinh.I. §¹I C−¬NG M−êi hai kinh chÝnh lµ phÇn chÝnh cña häc thuyÕt Kinh l¹c, gåm: − Ba kinh ©m ë tay: + Kinh thñ th¸i ©m PhÕ + Kinh thñ thiÕu ©m T©m + Kinh thñ quyÕt ©m T©m bµo. − Ba kinh d−¬ng ë tay : + Kinh thñ d−¬ng minh §¹i tr−êng + Kinh thñ thiÕu d−¬ng Tam tiªu + Kinh thñ th¸i d−¬ng TiÓu tr−êng. − Ba kinh ©m ë ch©n: + Kinh tóc th¸i ©m Tú + Kinh tóc quyÕt ©m Can + Kinh tóc thiÕu ©m ThËn. − Ba kinh d−¬ng ë ch©n : + Kinh tóc th¸i d−¬ng Bµng quang + Kinh tóc thiÕu d−¬ng §ëm + Kinh tóc d−¬ng minh VÞ. 23 Mçi kinh chÝnh ®Òu cã vïng ph©n bè nhÊt ®Þnh ë mÆt ngoµi cña th©n thÓvµ t¹ng phñ bªn trong. V× vËy, mçi kinh ®Òu bao gåm mét lé tr×nh bªn ngoµi vµmét lé tr×nh bªn trong. Mçi kinh ®Òu cã sù liªn l¹c gi÷a t¹ng vµ phñ cã quan hÖ biÓu (ngoµi n«ng)- lý (trong s©u), cho nªn mçi ®−êng kinh ®Òu cã nh÷ng ph©n nh¸nh ®Ó nèi liÒnvíi kinh cã quan hÖ biÓu lý víi nã (vÝ dô nèi gi÷a phÕ vµ ®¹i tr−êng, gi÷a can vµ®ëm...II. CHøC N¨NG SINH Lý CñA §−êNG KINH VÒ chøc n¨ng, kinh m¹ch lµ n¬i tuÇn hoµn cña khÝ huyÕt ®i nu«i d−ìngtoµn th©n ®Ó duy tr× ho¹t ®éng b×nh th−êng cña c¬ thÓ, lµm tr¬n khíp, nhuËng©n x−¬ng (Linh khu - B¶n t¹ng luËn). “Kinh m¹ch gi¶, së dÜ hµnh huyÕt khÝnhi dinh ©m d−¬ng, nhu c©n cèt, lîi quan tiÕt gi¶ d·”. §ång thêi, kinh m¹ch còng lµ con ®−êng mµ tµ khÝ bÖnh tËt theo ®ã x©mnhËp vµo trong còng nh− lµ con ®−êng mµ bÖnh tËt dïng ®Ó biÓu hiÖn ra ngoµikhi c«ng n¨ng cña t¹ng phñ t−¬ng øng bÞ rèi lo¹n. T¸c dông cña 12 kinh chÝnh rÊt quan träng. Thiªn Kinh m¹ch, s¸ch Linhkhu cã c©u: “T¸c dông cña kinh m¹ch mét mÆt nãi lªn chøc n¨ng sinh lý b×nhth−êng, sù thay ®æi bÖnh lý cña c¬ thÓ; mÆt kh¸c cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó quyÕt®o¸n sù sèng chÕt, ®Ó chÈn ®o¸n mäi bÖnh, cßn dïng nã ®Ó ®iÒu hßa h− thùc,lµm quy t¾c chØ ®¹o l©m sµng cho nªn kinh m¹ch kh«ng thÓ kh«ng th«ng ®−îc”.“Kinh m¹ch gi¶, së dÜ n¨ng quyÕt tö sinh, xö b¸ch bÖnh, ®iÒu h− thùc, bÊt kh¶bÊt th«ng”.III. §−êNG TUÇN HOµN CñA 12 KINH CHÝNH Mét c¸ch tæng qu¸t, ®−êng tuÇn hoµn khÝ huyÕt trong 12 kinh chÝnh nh− sau: − Ba kinh ©m ë tay: ®i tõ bªn trong ra bµn tay. − Ba kinh d−¬ng ë tay: ®i tõ bµn tay vµo trong vµ lªn ®Çu. − Ba kinh d−¬ng ë ch©n: ®i tõ ®Çu xuèng bµn ch©n. − Ba kinh ©m ë ch©n: ®i tõ bµn ch©n lªn bông ngùc. ChiÒu cña c¸c ®−êng kinh ®−îc x¸c ®Þnh dùa vµo 2 lý thuyÕt: Lý thuyÕt ©m th¨ng (®i lªn trªn) d−¬ng gi¸ng (®i xuèng). Lý thuyÕt con ng−êi hßa hîp víi vò trô: Thiªn - §Þa - Nh©n.24 D−¬ng Trêi gi¸ng (Thuéc tÝnh d−¬ng) (Thuéc tÝnh ©m) ¢m th¨ng §Êt H×nh 1.1. Quy luËt ©m th¨ng - d−¬ng gi¸ng KhÝ huyÕt vËn hµnh trong kinh m¹ch, kinh sau tiÕp kinh tr−íc vµ t¹othµnh mét ®−êng tuÇn hoµn kÝn ®i kh¾p c¬ thÓ theo s¬ ®å d−íi ®©y: Ngãn tay Thñ th¸i ©m phÕ Thñ d−¬ng minh §¹i tr−êng Mòi Ngãn ch©n Tóc th¸i ©m Tú Tóc d−¬ng minh VÞ Ngùc Ngãn tay Thñ th¸i d−¬ng TiÓu tr−êng Thñ thiÕu ©m T©m Gß m¸ Ngãn ch©n Tóc thiÕu ©m ThËn Tóc th¸i d−¬ng Bµng quang Ngùc Ngãn tay Thñ quyÕt ©m T©m bµo Thñ thiÕu d−¬ng Tam tiªu §u«i m¾t Ngãn ch©n Thñ quyÕt ©m Can Tóc thiÕu d−¬ng §ëm 25IV. KHÝ HUYÕT TRONG C¸C §−êNG KINH1. KhÝ huyÕt trong c¸c ®−êng kinh kh«ng gièng nhau − Kinh th¸i d−¬ng, kinh quyÕt ©m: huyÕt nhiÒu, Ýt khÝ. − Kinh thiÕu d−¬ng, kinh thiÕu ©m, kinh th¸i ©m: huyÕt Ýt, khÝ nhiÒu. − Kinh d−¬ng minh: huyÕt nhiÒu, khÝ nhiÒu.2. KhÝ huyÕt trong c¸c ®−êng kinh thay ®æi trong ngµy − Tr−¬ng C¶nh Nh¹c dÉn lêi c ña Cao Vâ (khi bµn luËn vÒ thñ thuËt ch©m cøu) nãi r»ng: “Nghªnh ...