Chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo: Một số kinh nghiệm phát triển công nghệ sinh học của Cuba

Bài viết này bàn về mối quan hệ giữa sự phát triển công nghệ sinh học (CNSH) và chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở Cuba và các cơ chế ra quyết định. Qua đó cho thấy, tác động của một số chính sách đối với sự phát triển của ngành công nghệ sinh học, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo: Một số kinh nghiệm phát triển công nghệ sinh học của CubaJSTPM Tập 9, Số 1, 2020 103 CHÍNH SÁCH KHOA HỌC, CÔNG NGHỆ VÀ ĐỔI MỚISÁNG TẠO: MỘT SỐ KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ SINH HỌC CỦA CUBA1 Trần Ngọc Ca2, Nguyễn Hồng Anh, Chu Thị Thu Hà Viện Chiến lược và Chính sách khoa học và công nghệ Trần Xuân Bách Học viện Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo Lưu Hoàng Long Ban Quản lý Khu công nghệ cao Hòa LạcTóm tắt:Bài viết này bàn về mối quan hệ giữa sự phát triển công nghệ sinh học (CNSH) và chínhsách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở Cuba và các cơ chế ra quyết định. Qua đócho thấy, tác động của một số chính sách đối với sự phát triển của ngành công nghệ sinhhọc, đặc biệt trong lĩnh vực y tế. Những thách thức mà ngành công nghiệp CNSH và chínhsách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (STI) ở Cuba phải đối mặt cũng như nhữngbài học kinh nghiệm từ một số ví dụ cụ thể sẽ có ích cho Việt Nam trong quá trình xâydựng và thực thi các chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo hiện nay vàtrong tương lai.Từ khóa: Công nghệ sinh học; Y sinh; Dược phẩm; Khoa học, công nghệ và đổi mới sángtạo; Chính sách; Liên kết đại học; Nhà máy sinh học; Cuba.Mã số: 200302011. Ngành công nghiệp công nghệ sinh học trên thế giớiTheo Công ước về Đa dạng sinh học, CNSH là ứng dụng công nghệ trongđó các sản phẩm và quy trình được tạo ra hoặc biến đổi bằng cách sử dụngcác hệ thống sinh học, sinh vật sống hoặc các dẫn xuất từ chúng, với mụcđích sử dụng cụ thể (UN, 1992). CNSH chủ yếu được sử dụng trong ngànhy dược (như dược phẩm sinh học,...), trong nông nghiệp và môi trường. Haitrụ cột quan trọng nhất của ngành CNSH toàn cầu là Hoa Kỳ và châu Âu.Đến năm 2015, có khoảng 670 công ty đại chúng với hơn 200 nghìn nhânviên và thu nhập 133 tỷ USD trong lĩnh vực CNSH. Các công ty Hoa Kỳthống trị ngành công nghiệp CNSH toàn cầu và chiếm 77% thu nhập CNSH1 Bài viết được thực hiện với sự hợp tác của một số đồng nghiệp Cuba Núñez, Pérez, Montalvo (Đại học Havana,Cuba).2 Liên hệ tác giả: tranngocca@gmail.com104 Chính sách khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo:...toàn cầu (2003) (Cárdenas, 2009). Bảng 1 cho thấy các số liệu phản ánh vềngành công nghiệp CNSH trên thế giới. Bảng 1. Số liệu ngành công nghiệp công nghệ sinh học (2011-2017)Doanh thu của các công ty đại chúng châu Âu - ngành CN sinh học 27 tỷ USD(2016)Số lượng công ty CN sinh học ở Hoa Kỳ (2015) 2.772 công tySố lượng công ty CN sinh học ở châu Âu (2016) 2.259 công tyCác công ty hàng đầuDoanh thu của Roche (Thụy Sĩ) (2017) 57,4 tỷ USDChi phí R&D của Roche (2017) 9,74 tỷ USDDoanh thu của Amgen (Hoa Kỳ) (2017) 22,8 tỷ USDThu nhập ròng của Biogen Idec (Hoa Kỳ) (2016) 3,59 tỷ USDDược phẩm sinh họcTổng doanh thu dược phẩm sinh học trên thế giới (2011) 157 tỷ USDKhối lượng hàng hóa dược phẩm sinh học xuất khẩu của Hoa Kỳ (2011) 47 tỷ USDQuy mô thị trường CNSH toàn cầu (2012) 369,62 tỷ USDCông nghệ sinh học trong nông nghiệpDiện tích cây trồng biến đổi gen trên toàn cầu (2013) 179,7 triệuDiện tích cây trồng biến đổi gen ở Hoa Kỳ (2013) 70,9 triệuDoanh thu ròng bán hạt ngô và tính trạng hạt giống của Monsanto (2016) 5,96 tỷ USDDoanh thu của Bayer CropScience (Đức) (2015) 10,37 tỷ Euro Nguồn: https://www.statista.com/topics/1634/biotechnology-industry/Ngành công nghiệp dược phẩm bao gồm nhiều công ty có quy mô và nănglực công nghệ khác nhau trên thế giới. Có 3 loại nhà sản xuất dược phẩm(Kaplan and Laing, 2005):- Các tập đoàn tích hợp: Đây là những công ty đa quốc gia thực hiện tất cả các giai đoạn của quy trình sản xuất. Ngoài ra, họ tạo ra các hợp chất phân tử mới và phân phối hóa chất y tế thông qua công ty liên kết, giấy phép. Các công ty này chủ yếu nằm tại một số nước phát triển;- Các công ty đổi mới sáng tạo nghiên cứu, phát triển và sản xuất phương pháp điều trị sáng tạo;- Các công ty mô phỏng: các công ty này thiếu năng lực nghiên cứu. Họ mua các thành phần dược phẩm hoạt chất (active pharmaceutical ingredients - API) và thuốc của họ được bán dưới thương hiệu hoặc theo kiểu thuốc gốc dưới tên độc quyền quốc tế. Các giai đoạn công nghệ đơn giản trong sản xuất thuốc được thực hiện ở hầu hết các nước đang phát triển, chủ yếu sử dụng các hoạt chấ ...