Chợ vùng cao: Một không gian thị trường, văn hóa và sự tiếp nối của các siêu thị hiện đại - Nguyễn Hồng Thái

Nội dung bài viết "Chợ vùng cao: Một không gian thị trường, văn hóa và sự tiếp nối của các siêu thị hiện đại" cung cấp cho các bạn những kiến thức về chợ vùng cao những đặc trưng xã hội của không gian thị trường, chợ vùng cao không gian văn hóa đặc sắc của các dân tộc, chợ vùng cao và những tiếp nối của các siêu thị hiện đại,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chợ vùng cao: Một không gian thị trường, văn hóa và sự tiếp nối của các siêu thị hiện đại - Nguyễn Hồng TháiX· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 4 (88), 2004 39 Chî vïng cao: mét kh«ng gian thÞ tr−êng - v¨n hãa vµ sù tiÕp nèi cña c¸c siªu thÞ hiÖn ®¹i NguyÔn Hång Th¸i 1. §Æt vÊn ®Ò Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c miÒn, vïng l·nh thæ, chî lu«n lµ kh«nggian ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ vµ nh÷ng sinh ho¹t v¨n hãa x· héi ®Æc tr−ngcña ®Þa ph−¬ng. Mäi ng−êi ®i chî,ngoµi viÖc tháa m·n nhu cÇu trao ®æi mua b¸nhµng hãa, cßn thùc hiÖn viÖc giao l−u t×nh c¶m, gÆp gì ng−ßi th©n vµ tiªu dïng chomét sè lo¹i h×nh v¨n hãa truyÒn thèng. Trong d©n gian cßn phæ biÕn kh¸i niÖm ®ich¬i chî. BiÕt bao thÕ hÖ trÎ th¬ ®· tõng tr¶i qua c¶m gi¸c mong nh− mong mÑ vÒchî. Vµ nh÷ng c« g¸i ®i lÊy chång xa mong ®Õn phiªn chî ®Ó gÆp ng−êi quen cïnglµng, hái th¨m vµ nh¾n göi cho bè mÑ hay ng−êi th©n ®ång quµ tÊm b¸nh. Nh÷ngg¸nh xiÕc hay b¸n thuèc m·i vâ, nh÷ng mãn ¨n ®Æc s¶n ®Þa ph−¬ng…tÊt c¶ ®Òu cãthÓ t×m thÊy trong chî phiªn truyÒn thèng. X· héi biÕn ®æi, cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp hãa vµ ®« thÞ hãa, chøcn¨ng sinh ho¹t v¨n hãa cña chî ngµy cµng bÞ mai mét. Trong mét thêi gian dµi cho ®Õnkhi cã sù xuÊt hiÖn cña c¸c siªu thÞ hiÖn ®¹i, chî chñ yÕu chØ thùc hiÖn chøc n¨ng thÞtr−êng: trao ®æi mua b¸n hµng hãa. Kh«ng cßn kh¸i niÖm c¶ nhµ ®i ch¬i chî. Chî vïng cao, ngoµi nh÷ng ®Æc tr−ng v¨n hãa vµ d©n téc cña tõng vïng, cã lÏlµ m« h×nh chî cßn l−u gi÷ ®−îc nhiÒu nÐt cña chî trong truyÒn thèng mµ rÊt Ýt chî ë®ång b»ng cßn gi÷ ®−îc. Do ®iÒu kiÖn ®Þa lý réng lín, hiÓm trë, d©n c− th−a thít céngvíi kinh tÕ ch−a ph¸t triÓn, chî vïng cao lu«n lµ kh«ng gian cã ý nghÜa lín nÕukh«ng muèn nãi lµ quyÕt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn giao l−u kinh tÕ vµ v¨n hãa trong vïng .§ång bµo c¸c d©n téc vïng cao ®i chî kh«ng chØ ®Ó trao ®æi mua b¸n hµng hãa, mµcßn ®Ó giao l−u v¨n hãa, thÓ hiÖn c¸c trang phôc b¶n s¾c, tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng®Ëm nÐt v¨n hãa phong tôc tËp qu¸n… thËm chÝ c¶ nhu cÇu t×m b¹n ®êi trong rÊtnhiÒu tr−êng hîp lµ môc ®Ých chÝnh cña viÖc ®i chî. V× vËy, nghiªn cøu chî vïng cao víi ý nghÜa lµ m« h×nh chuyÓn tiÕp gi÷atruyÒn thång vµ hiÖn ®¹i sÏ rÊt bæ Ých vµ lý thó. Nã gióp chóng ta hiÓu ®−îc nh÷ngnÐt v¨n hãa truyÒn thèng trong sinh ho¹t céng ®ång ®Þa ph−¬ng. Qua ®ã, thÊy ®−îcqu¸ tr×nh chung sèng cïng tån t¹i vµ hßa ®ång v¨n hãa cña nhiÒu d©n téc cã phong Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn40 Chî vïng cao: mét kh«ng gian thÞ tr−êng - v¨n hãa vµ sù tiÕp nèi...tôc tËp qu¸n rÊt kh¸c nhau, cïng c− tró trªn mét kh«ng gian ®Þa lý. §−îc sù tµi trî cña Tr−êng §¹i häc Mcgill, Canada, vµo trung tuÇn th¸ng 11n¨m 2003, nhãm nghiªn cøu ViÖn X· héi häc ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t t¹i 4 chî vïngcao næi tiÕng cña Lµo Cai lµ: SaPa, B¾c Hµ, M−êng Kh−¬ng, B¸t X¸t, cïng víi 4 chîphô, tïy theo tõng vïng mµ c¸ch chî chÝnh tõ 15km ®Õn 35 km. TÊt c¶ c¸c chî nµy®Òu häp t¹i huyÖn lþ vµ lµ chî chÝnh trong toµn vïng. Mét tuÇn cã mét phiªn chîchÝnh vµ tÊt c¶ ®Òu r¬i vµo ngµy chñ nhËt. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu ®−îcthùc hiÖn lµ pháng vÊn b¸n cÊu tróc víi 3 lo¹i ®èi t−îng: ng−êi b¸n, ng−êi mua,ng−êi ®i ch¬i chî ( kh«ng mua b¸n g×).1 Ngoµi ra, cßn tiÕn hµnh quan s¸t, pháng vÊnban qu¶n lý chî, vÏ s¬ ®å mÆt c¾t vµ b¶n ®å phèi c¶nh cña c¶ 8 chî. 2. Chî vïng cao - nh÷ng ®Æc tr−ng x· héi cña kh«ng gian thÞ tr−êng Khi nãi ®Õn chî, ng−êi ta th−êng nãi ®Õn chøc n¨ng kinh tÕ cña chî. Tuynhiªn, bµi viÕt nµy kh«ng chó ý qu¸ nhiÒu ®Õn khÝa c¹nh nµy. Chóng t«i muèn t×mhiÓu nh÷ng ®Æc tr−ng x· héi cña hµng hãa, cña ng−êi tham gia vµ b¶n th©n qu¸tr×nh ho¹t ®éng cña chî nh− mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng x· héi ®Æc thï ë vïng nói cao. 2.1. Hµng hãa vµ qu¸ tr×nh tiÕp cËn thÞ tr−êng Do ®Æc ®iÒm vÒ hµnh chÝnh vµ ®Þa lý, chî huyÖn t¹i c¸c ®iÓm kh¶o s¸t lu«n lµtrung t©m giao l−u, mua b¸n hµng hãa cña c¶ vïng. HÇu nh− tÊt c¶ c¸c x· cñahuyÖn, trong vßng b¸n kÝnh trªn d−íi 50 km, mäi ng−êi d©n ®Òu ®i chî huyÖn v× chîhuyÖn lµ n¬i dÔ b¸n hµng nhÊt vµ cã ®Çy ®ñ nhÊt c¸c mÆt hµng ®¸p øng mäi nhu cÇucña ng−êi d©n. H¬n thÕ n÷a, ®i chî huyÖn cßn lµ nhu cÇu giao l−u v¨n hãa kh«ng thÓthiÕu, ®Æc biÖt lµ víi líp trÎ (sÏ ph©n tÝch ë phÇn sau) §ång bµo c¸c d©n téc ®Õn chî b»ng tÊt c¶ c¸c ph−¬ng tiÖn cã thÓ, phï hîp víi®iÒu kiÖn ®−êng x¸ vµ tói tiÒn cña hä. Hä cã thÓ ®i bé, dïng ngùa (chñ yÕu ®Ó thåhµng), xe ca, xe «m hoÆc kÕt hîp tÊt c¶ c¸c ph−¬ng tiÖn trªn. Tr−êng hîp cña métng−êi Hm«ng, nam 44 tuæi, sau kh«ng ph¶i lµ ®Æc biÖt. Nhµ t«i c¸ch chî 30km. T«i hay ®i chî B¾c Hµ 1 tuÇn/1 lÇn. T«i ®i chî mua®å dïng, thùc phÈm vµ b¸n chÌ. B¸n chÌ do gia ®×nh s¶n xuÊt, xong th× kÕt hîp muahµng. Th−êng ®i chî B¾c Hµ b»ng ®i bé thå 4 kg chÌ kh«. T«i th−êng b¸n b ...