Chu kỳ tế bào

Chu kỳ tế bào, hay chu kỳ phân bào, là một vòng tuần hoàn các sự kiện xảy ra trong một tế bào eukaryote từ lần phân bào này cho đến lần kế tiếp. Nó bào gồm gian kỳ, và các giai đoạn (kỳ) trong nguyên phân. Chu kỳ tế bào được điều khiển bởi nhiều loại cyclin và cdk (một loại kinase phụ thuộc cyclin). Leland H. Hartwell, R. Timothy Hunt và Paul M. Nurse đã đạt giải Nobel trong lĩnh vực Sinh lý và Y học năm 2001 vì những phát hiện của họ về vai trò trung...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chu kỳ tế bào Chu kỳ tế bàoChu kỳ tế bào, hay chu kỳ phân bào, làmột vòng tuần hoàn các sự kiện xảy ra trongmột tế bào eukaryote từ lần phân bào nàycho đến lần kế tiếp. Nó bào gồm gian kỳ, vàcác giai đoạn (kỳ) trong nguyên phân. Chukỳ tế bào được điều khiển bởi nhiều loạicyclin và cdk (một loại kinase phụ thuộccyclin). Leland H. Hartwell, R. TimothyHunt và Paul M. Nurse đã đạt giải Nobeltrong lĩnh vực Sinh lý và Y học năm 2001 vìnhững phát hiện của họ về vai trò trung tâmcủa những phân tử này trong chu kỳ tế bào. Các kỳ phân bàoBiểu đồ về chu kỳ tế bào. I=Gian kỳ,M=Nguyên phân. Quá trình nguyên phânvới các pha chínhCác pha trong chu kỳ tế bào:  Pha G0 là một giai đoạn của chu kỳ tế bào cell cycle mà tế bào ở trạng thái lặng yên.  Pha G1 là pha phát triển đầu tiên của chu kỳ.  Pha S, trong pha này DNA được sao chép, chữ S xuất phát từ synthesis of DNA có nghĩa là tổng hợp DNA (còn gọi là axít nhân ADN: Axít Dezoxy riboNucleic).  Pha G2 là pha phát triển thứ hai, cũng là pha chuẩn bị cho tế bào phân chia.  Pha M, hay pha phân bào mitosis, và trạng thái hoạt động của tế bào (cytokinesis), sự phân chia tế bào thực sự đã diễn ra để tạo thành hai tế bào mới giống nhau.Hệ thống kiểm soát, còn gọi là các điểmkiểm soát, kiểm tra các tổn thương của DNAvà các sai sót trong các quá trình quan trongcủa chu kỳ tế bào. Trong trường hợp có sựkhông tương thích nào đó, các điểm kiểmsoát có thể chặn quá trình luân chuyển quacác pha của chu kỳ tế bào. Chẳng hạn như,điểm kiểm soát điều khiển sao chép DNA vàgiữ cho tế bào sao chép hoàn toàn DNAtrước khi bước vào quá trình phân bào(mitosis). Cũng vậy, điểm kiểm soát con thoi(spindle checkpoint) sẽ ngăn cản quá trìnhchuyển dịch từ pha biến kỳ (metaphase)sang pha hậu kỳ trong (anaphase) trong quátrình phân bào nếu như không có đủ tất cảcác nhiễm sắc thể (chromosomes) tập trungđính vào thoi phân bào.Nếu hệ thống này phát hiện có điều gì bấtthường, thì một mạng lưới các phân tử dẫntruyền thông tin (signal transduction) sẽhướng dẫn tế bào ngưng phân chia ngay.Chúng còn cón thể giúp cho tế bào biết đượccó thể sửa chữa tổn thương hay không hay làkhởi động quá trình tế bào chết được lậptrình, một dạng của nó đựoc gọi làapoptosis. Quá trình tế bào chết được lậptrình giúp hạn chế các tế bào tổn thươngphát triển. Ví dụ như, một protein, được gọilà p53, nhận cảm các tính hiệu xuất phát từcác DNA tổn thương. Nó đáp ứng bằng cáchkích thích sản xuất ra các protein ức chế đểdừng quá trình sao chép DNA lại. Nếu chứcnăng của p53 không hoạt động đúng thì dẫnđến việc ứ đọng các DNA tổn thương khôngđựoc kiểm tra. Hậu quả trực tiếp của điều đólà các gene tổn thương sẽ phát triển sang cácdạng ung thư. Ngày nay, những thăm dò chothấy p53 được phối hợp với nhiều loại ungthư khác nhau như là một vài dạng ung thưvú và ung thư đại tràng.Một vài tế bào như là tế bào thần kinh,không bao giờ phân chia khi đó nó luôndừng lại ở pha G0. Tuy nhiên, các nghiêncứu gần đây cho thấy ở những trườnghợp tổn thương chết tế bào thì tế bào thầnkinh vẫn có thể đi vào lại chu kỳ tế bào.Ngoài ra các chất ức chế chu kỳ tế bàongăn cản tế bào khỏi cái chết được lậptrình được biết như là apoptosis.