Cơ chế phân tử của hội chứng sa sút trí tuệ và các phương pháp chẩn đoán

Ngày này song song với việc kộo dàituổi thọ là sự gia tăng tỷ lệ người già mắchội chứng “Sa sỳt trớ tuệ được viết tắt làSSTT”, (Dementia). Đa số cỏc trườnghợp SSTT khởi phỏt từ tuổi 40. Cỏcnghiờn cứu cho thấy ở lứa tuổi trờn 60,cứ tăng 5 tuổi thỡ số lượng người mắc hộichứng SSTT tăng 2 lần. Như vậy, ở lứatuổi 80 cú đến một phần ba nguowif mắchội chứng này [6]. SSTT từng được coi lànỗi sự hói lớn nhất của tuổi già với mộtlạot những biểu hiện sa sỳt nhận thức, trớnhớ, ngụng ngữ, thị...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cơ chế phân tử của hội chứng sa sút trí tuệ và các phương pháp chẩn đoánTCNCYH 33 (1) - 2005 C¬ chÕ ph©n tö cña héi chøng sa sót trÝ tuÖ vµ c¸c ph−¬ng ph¸p chÈn ®o¸n T¹ Thµnh V¨n(1), Ph¹m Th¾ng(2) (1) Bé m«n Ho¸ - Ho¸ sinh – Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi (2) ViÖn L·o Khoa – BÖnh viÖn B¹ch Mai – Hµ NéiI ĐẶT VẤN ĐỀ môi trường. Trong bài biết này chúng tôi Ngày này song song với việc kéo dài trình bày những quan điểm mới nhất gềtuổi thọ là sự gia tăng tỷ lệ người già mắc cơ chế phân tử bệnh sinh và đề cập đếnhội chứng “Sa sút trí tuệ được viết tắt là những phưưong pháp phát hiện sớm ADSSTT”, (Dementia). Đa số các trường thông qua các yếu tố và trạng thái nguyhợp SSTT khởi phát từ tuổi 40. Các cơ, mà nhưũng trạng thái này thưuờngnghiên cứu cho thấy ở lứa tuổi trên 60, được gọi là “sự sa sút nhận thức thể nhẹ”cứ tăng 5 tuổi thì số lượng người mắc hội (mial cognitive impairment viết tắt MCI).chứng SSTT tăng 2 lần. Như vậy, ở lứa II. CƠ CHẾ PHÂN TỬ CỦA SSTTtuổi 80 có đến một phần ba nguowif mắc Các nghiên cứu đã đưa ra nhữnghội chứng này [6]. SSTT từng được coi là bằng chứng vững chắc về gen và bệnhnỗi sự hãi lớn nhất của tuổi già với một học dựa trên giả thuyết “bậc thanglạot những biểu hiện sa sút nhận thức, trí amyloid” của AD. Giả thuyết này cho rằngnhớ, ngông ngữ, thị giác, tình cảm và cá amyloid-β42 là dẫn xuất thuỷ ph©n cñatính. Liệu SSTT có phải là một hội chứng ph©n tö Protein xuyªn mµng tiÒn th©nbệnh lý? Câu hỏi này hiện nay chưa có amyloid (APP), ®ãng vai trß quan trängđược câu trả lời thoả đáng [2]. Tuy nhiên trong tÊt c¶ c¸c tr−êng hîp AD 1 (H×nh 1).theo quan điểm của các chuyên gia về Khëi ®Çu cña “bËc thang amyloid”, Aβ42Thần kinh học thì SSTT là một tình trạng kÕt tô g©y ra hiÖn t−îng mÊt neuron thÇnbệnh lý của hệ thống thần kinh bởi một kinh vµ SSTT. MÆc dug Aβ42 ®−îc t¹osố lý do: (i) đây là một bệnh của não ra th−êng xuyªn, song mét thêi gian dµinguyên nhân là do sự sa sút về nhận ng−êi ta ®· cho r»ng chØ Aβ thÓ l¾ng ®ängthức; (ii) sự sa sút về nhận thức này là t¹o thµnh c¸c m¶ng thÇn kinh amyloidmột tình trạng bệnh lý và được coi như là míi lµ yÕu tè ®éc thÇn kinh. Tuy nhiªn,một loại bệnh tâm thần [5]. Dù đứng trên c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊyquan điểm nào thì các nhà y học đều amyloid d¹ng hoµ tan còng lµ nh−òngthống nhất quan điểm rằng SSTT là hậu t¸c nh©n g©y ®éc thÇn kinh. HiÖn nay,quả trực tiếp của các quá trình thoái hoá c¸c nhµ khoa häc ®Òu cho r»ng sù h×nhthần kinh do nhiều nguyên nhân khánhau trong đó Alzheimer (AD) là nguyên thµnh c¸c thÓ ng−ng kÕt lµ giai ®o¹n ®Çunhân phổ biến nhất [3]. Nguyên nhân gây tiªn cña qu¸ tr×nh bÖnh lý vµ nhiÒu nhãmra AD rất phức tạp và liên quan chặt chẽ nghiªn cøu hiÖn ®ang ®i s©u nghiªn cøuvới tổn thương gen, chuyển háo Protein c¬ chÕ bÖnh häc cña qu¸ tr×nh nµy.amyloid, tau và tác động của các yếu tố 117TCNCYH 33 (1) - 2005 T¨ng s¶n xuÊt, gi¶m tho¸i h¸o h¹¬c t¨ng kÕt tô Aβ42 Polyme ho¸ vµ l¾ng ®äng Aβ42 t¹o c¸c tÊm lan réng Aβ42 ioligo ¶nh h−uëng nhÑ ®Õn synap Ho¹t ho¸ hÖ miÔn dÞch (bæ thÓ, cytokine) Tæn th−¬ng t¨ng c−êng synap vµ tÕ bµo thÇn kinh Thay ®æi sù c©n b»ng ion g©y tæn th−¬ng do oxy ho¸ Thay ®æi ho¹t ®é kinase/phosphatase t¹o ra c¸c bã rèi thÇn kinh Suy gi¶m m¹ch chøc n¨ng c¸c neutron, chÕ tÕ bµo, suy gi¶m dÉn truyuÒn Sa sót trÝ tuÖ H×nh 1: Gi¶ thuyÕt bËc thang amyloid. C¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh sinh bÖnh APP); 2) presenilin 1 vµ 2 (PS1 vµ PS2);häc cña Alzheimer trong ®ã khëi ®Çu 3) apolipoprotein E (APOE). 4)b»ng sù t¨ng sinh amyloid-β42 (Aβ42) angiotensin I-converting enzyme. Trong KÓ tõ khi ®−îc ph¸t hiÖn n¨m 1907 bëi ®ã 3 gen ®Çu (APP, PS1 vµ PS2) ®·Alzheimer, m·i ®Õn gÇn ®©y ng−êi ta míi ...