Đặc tính xã hội của đô thị hiện đại

Việt Nam đang trong quá trình cải tạo và xây dựng các thành phố, thị xã thành những đô thị hiện đại. Hầu hết các thành phố, thị xã hiện hữu đến nay đã có các đề án quy hoạch phát triển tổng thể để thực hiện. Ở từng đề án, có lẽ những người tham gia vẽ nên nó đã hình dung đến cái viễn cảnh của một đô thị hiện đại với sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, với những gì đang diễn tiến từ các đô thị này, đã cho ta nhận thức rằng: đô...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc tính xã hội của đô thị hiện đại Đặc tính xã hội của đô thị hiện đạiViệt Nam đang trong quá trình cải tạo và xây dựng các thành phố, thị xãthành những đô thị hiện đại. Hầu hết các thành phố, thị xã hiện hữu đến nayđã có các đề án quy hoạch phát triển tổng thể để thực hiện. Ở từng đề án, cólẽ những người tham gia vẽ nên nó đã hình dung đến cái viễn cảnh của mộtđô thị hiện đại với sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, với những gì đang diễntiến từ các đô thị này, đã cho ta nhận thức rằng: đô thị không phải là một môhình dễ vẽ, dễ xây, mà đô thị là một hệ thống của một tiến trình xã hội, kinhtế, văn hoá rất đặc thù.Những diến tiến về sự thay đổi không gian vật chất, kỹ thuật sẽ dần định h ình cuộcsống xã hội và sinh hoạt văn hoá muôn màu, muôn vẻ của triệu triệu con ngườichúng ta. Việc nhìn lại một số trải nghiệm từ các đô thị hiện đại ở các nước pháttriển để xác định cái viễn cảnh về những đặc tính văn hoá, x ã hội hợp lý ở các đôthị hiện đại mà chúng ta đang xây dựng là việc cần thiết.Có thể nói rằng, đa số các thiết kế quy hoạch và kiến trúc của các đô thị hiện đạiđược xây dựng là nhằm sẵn sàng đảm trách các vị trí kinh tế, xã hội và văn hoácủa các cộng đồng dân cư. Thế nhưng, ở mức độ nhất định, sự xuất hiện củanhững công trình vĩ đại cùng với các kiểu kiến trúc trìu tượng ở các đô thị hiện đạitại nhiều quốc gia phát triển, đã ít nhiều nảy sinh mâu thuẫn so với nhu cầu hiệntại và tương lai của đa số người dân. Phần lớn các đô thị hiện đại - những đô thịđi trước, đã được quy hoạch và xây dựng theo nghĩa rằng: các kỹ thuật hiệnđại sẽ được dùng để nâng cấp và tạo dựng nên một không gian vật thể và xã hộiđô thị mới, nơi đó các tiêu chí vật chất kỹ thuật được dùng để đánh giá mức độhiện đại. Và hiển nhiên, quy mô và loại hình không gian vật thể của các công trìnhtại những đô thị này được xây dựng chủ yếu dựa trên cơ sở duy lý của một nhómngười có quyền lực tài chính và chính trị.Chúng ta biết rằng, tại các nước phát triển, quá trình cải tạo và nâng cấp các đô thịvốn rất hiện đại cũng đang diễn ra mạnh mẽ. Các nhà làm quy hoạch xây dựng vàkiến trúc thông qua những trải nghiệm có được, đã rất chú ý đến các khía cạnh vềviệc tái thiết lập các không gian xã hội và văn hoá trong đô thị, nơi mà cơ hội quầncư sinh sống được mở rộng hơn cho đa dạng các thành phần xã hội. Những thànhphố cụ thể như Vienna, Barcelona, Valencia, Sanannah, Tokyo, New York... đ ã vàđang trải qua những cuộc tái sinh để dành đất sống cho những cái mà trước đâyhàng trăm năm được coi là không hiện đậi và bị đẩy ra ngoài lề xã hội.Nhiều người tự hỏi về cái ý nghĩa của các không gian văn hoá trong đô thị hiệnđại do họ tạo dựng nên là gì?. Sự thật rằng, các đô thị hiện đại ở các nước đitrước đã được chính những người nắm tài chính và quyền lực tự ý định dạngđóng khung các khuôn mẫu văn hoá xã hội để dành phần cho một nhóm người vàhạn chế cơ hội tương tác, tiếp cận của nhiều nhóm người thuộc các tầng lớp xã hộikhác xung quanh đó. Nhiều nghiên cứu của các nhà xã hội học tại các đô thị hiệnđại đã cho thấy, chính các bức tường ranh giới vật chất và sự nhận thức của ngườidân sống ở đó, đã quy định một cách trọn vẹn về quá trình hình thành, duy trì, biếnđổi các tương tác văn hoá, xã hội của người dân trong đó...Thật vậy, với những toà nhà cao chọc trời được dựng lên, đã không còn nhữngkhe hở cần thiết để nuôi dưỡng được sự đa dạng về mặt văn hoá và xã hội củacác nhóm cư dân khác nhau ở đô thị. Những bức tường cao hàng trăm mét đượcxây bằng các vật liệu kỹ thuật hiện đại đã định dạng và cắt nhỏ các đặc tính vănhoá xã hội của các tầng lớp dân cư vốn đã từng sinh sống khi các đô thị này đangở tình trạng chưa hiện đại. Theo nhận định của các chuyên gia đô thị thì nhữngkhông gian vật chất được quy định và xây dựng tại đô thị hiện đại là những lá chắnhữu hình trong việc duy trì hoặc gia tăng sự bất bình đẳng xã hội giữa các nhómdân cư khác nhau, như các nhóm người giàu và người nghèo, người khác sắc tộc,khác tôn giáo, khác giới hay khác quan điểm chính trị...Thực tế, các cư dân thượng lưu sống trong một số đô thị hiện đại có xu hướng tìmkiếm sự riêng tư hay còn gọi là sự khu biệt cư trú. Sự né tránh các tương tác vănhoá xã hội với cộng đồng xung quanh trong khu ở là đặc trưng về ứng xử văn hoácủa phần lớn dân cư trong các đô thị có cơ sở vật chất hiện đại. Biểu hiện dẽ nhậnthấy là việc hình thành các hàng rào toà nhà, sự tuyệt giao các mối quan hệ và dễdàng dọn đi nơi khác khi có vấn đề xung đột tại nơi ở. Ở những đô thị này, chínhquyền cần phải mở rộng vai trò thi hành luật: Các luật phân vùng, sở cảnh sát địaphương, quy định về chó, luật giữ yên lặng, luật chống bạo lực gia đình và giữangười với người,... tất cả chỉ vì bảo vệ sự quy củ trong gia đình và cuộc sống củakhu dân cư hiện đại. Tuy vậy, rõ ràng những hành vi bạo lực và tội phạm tạinhững đô thị hiện đại, riêng tư và khép kín, là nỗi sợ hãi của rất nhiều người.Trong môi trường sống ấy, tất nhi ...