Dân tộc Thái

Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009, người Thái ở Việt Nam có dân số 1.550.423 người, là dân tộc có dân số đứng thứ 3 tại Việt Nam, có mặt trên hầu hết tỉnh, thành phố. Người Thái cư trú tập trung tại các tỉnh: Sơn La [Mương La] - (572.441 người, chiếm 53,2% dân số toàn tỉnh và 36,9% tổng số người Thái tại Việt Nam), Nghệ An(295.132 người, chiếm 10,1% dân số toàn tỉnh và 19,0% tổng số người Thái tại Việt Nam).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dân tộc TháiDântộcThái I. Đặcđiểm: TheoTổngđiềutradânsố vànhàởnăm2009,ngườiTháiởViệtNamcódânsố1.550.423người,làdântộccódânsố đứngthứ3tạiViệtNam,có mặttrênhầuhếttỉnh,thànhphố.NgườiTháicưtrútậptrungtạicáctỉnh:SơnLa[MươngLa](572.441người,chiếm53,2%dânsốtoàntỉnhvà36,9%tổng số ngườiTháitạiViệtNam),Nghệ An(295.132người,chiếm10,1%dânsốtoàntỉnhvà19,0%tổngsố ngườiTháitạiViệtNam), ThanhHóa(225.336người,chiếm6,6%dânsố toàntỉnhvà14,5%tổngsố ngườiTháitạiViệt Nam),ĐiệnBiên[MươngThèng](186.270người,chiếm38,0%dânsố toàntỉnhvà12,0%tổngsố ngườiTháitạiViệtNam), LaiChâu[MươngLay](119.805người,chiếm32,3%dânsốtoàntỉnhvà7,7%tổngsốngườiTháitại Việt Nam),Yên Bái[Mương Lo] (53.104 người),Hòa Bình(31.386người),ĐắkLắk(17.135người),ĐắkNông(10.311người)...Ngoàiracòncóchừng20.000ngườiTháigốcViệtNamsinhsốngtạinướcngoài,chủyếulàPhápvàHoaKỳ.DântộcTháibaogồmnhiềunhóm: 1. NhómTháiĐen(TáyĐăm): Cư trúchủ yếu ở 2tỉnhSơnLa,HoàngLiênSơnvàcáchuyệnĐiệnBiên,TuầnGiáotỉnhLaiChâu.ỞmiềnTâyThanhHóavàNghệTĩnh,những nhómTàyThanh(ManThanh),TàyMười,TàyKhăngđãbịảnhhưởngnhiều vềvănhóavànhânchủngcủacáccưdânđịaphươngLào. HọđếnViệtNamvàokhoảngthếkỉthứXIvàXII.BộphậnTàyThanhtừ MườngThanh(vùngĐiệnBiên)quaLàovàThanhHóatớiNghệ Ancáchđâyhai,batrămnăm.NhómnàygầngũivớinhómTháiYênChâu(SơnLa)vàchịuảnhhưởngvănhóaLào.BộphậnTàyMườibanđầulàmộtphầndâncưxãChiềngPấcdivàoThanhHóavàNghệTĩnhtừthờiLêTháiTổ. 2. NhómTháiTrắng(TáyĐónvàTáyKhao): Cư trúchủ yếu ở tỉnhLaiChâuvàcáchuyệnQuỳnhNhai,BắcYên,PhúYên(SơnLa). Ở ĐàBắcthuộcHàLiênSơn,cómộtsố TháiTrắngđã chịu ảnhhưởngđậmcủavănhóaTày. Ở SaPa,BắcHà,nhữngnhómgốc TháiTrắngngàynayđãTàyhóa.MộtsốnhómTháiởThanhHóacũnggốctừTháiTrắng. TháiTrắnglàconcháungườiBạchYđãcư trútừ lâu ở TâyBắcvà NamVânNam.NhưngphảiđợiđếnđầuthiênniênkỉthứIIsauCôngnguyên, họmớichiếmđượcưuthếởdọchữungạnsôngHồngvàtỉnhLaiChâu.Đếnthế kỉ thứXIII,họ đãlàmchủ MườngLay. ỞvùngvensongHồng,họ đếnsớmhơnngườiTháiĐenvìtronghànhtrìnhhànhquân,LạngChượngđãgặp cáctùtrưởngTháiTrắng ở dọcđường.Bộ phậnTháiTrắngsaupháttriển thế lực sang các vùng Quỳnh Nhai (Sơn La), Mường Tè (Lai Châu), tớiMườngTấc(PhúYên)vàmộtbộphậnxuốngĐàBắcvàThanhHóa 3. Mộtngànhkhác,gồmnhiềunhómphứctạp: Cưtrúchủyếu ởMộcChâu(SơnLa),MaiChâu(HàSơnBình)vàcáchuyệnmiềnnúihaitỉnhThanhHóavàNghệ Tĩnh.NhómTháiMộcChâutừLàosangvàokhoảngthế kỉ XIVchịu ảnhhưởngvềnhânchủngvàvănhóacủacả 2ngànhTháiTrắngvàTháiĐen.NhómTháiMaiChâugốctừ miềnBắcHà(HoàngLiênSơn)chuyểnvề vàokhoảngthế kỉ XIV,từ đóxuống MườngKhoáng(ThanhHóa)vàmộtsố ngượclênChâuMộc(SơnLa),hòavàonhómTháicũđã ở đó.NgườiThái ở ThanhHóatiếptụcđượcbổ sung bằngnhữngluồngdidântừ LàoquahayTâyBắcvề,cóquanhệ qualại huyếtthốngvớivănhóavàngườiMường.Bộ phậnTàyMườnghayTàyChiềnglànhómđôngđảonhất ở Nghệ Tĩnhcơ cấukhôngthốngnhấtgồmnhiềunhómnhỏ họpthành,cómặtmuộnnhất ở đấtNghệ Tĩnhvàothế kỉXIV.NhómđếnđầutiênlànhómlậpnghiệpởMườngNọc(QuếPhong)sau lanrộngrathànhlập2trungtamkhác:ChâuTiến(QuỳChâu)vàKhunTinh (Quỳ Hợp).Mộtsố nhóm ở vùngCửaRàotrênsongNậmPao(ngọnsôngLam)đượcgọilàTàyPaohaycácnhómởhuyệnTươngPương,ConCươngđếncùngthờigianđóhaymuộnhơn.II.HÌNHTHÁIKINHTẾ: KhiđếnViệtNam,ngườiTháiđãbiếtlàmruộngnước.Nướclàyếutốquantrọngbậcnhấttrongviệctrồnglúa,cầnquanhvụ vàkhicónướcmớibắtđầucàycấyđược.Đồngbàođãphảibỏnhiềucôngsứcđểhoànthiệnhệthốngthủynôngthíchhợpvớiviệctrồnglúa ở nhữngthunglũngchạydọctheocácconsuốivàkhaipháthêmruộngđồng.NhiềuđoạntrongcácsáchsửvàtruyệnkểcủangườiTháiđãghichéplạiviệckhaikhẩnđấtđaimở rộng diệntíchcanhtácởnhữngvùngvensôngĐàtừQuỳnhNhaiquaThuậnChâu, MườngLađếnPhùYên(SơnLa),vùngMườngLay,MườngThanh,ThanUyên(LaiChâu),vùngMườngLò,MườngCha(NghĩaLộ naythuộcHoàng LiênSơn),vùngMườngHạ,MườngPa(MaiChâu–HàSơnBình),vùngMườngKhoòng(ThanhHóa),vùngbahuyệnQuế Phong,Quỳ Châu,QuỳHợp(Nghệ Tĩnh)...Quanhiềuthếhệ,ngườiTháiđãcónhiềusángkiếntạoranhữngcôngtrìnhthủylợithíchhợpvớiđịathế ruộngđất.Họ cónhiềukinh ...