Đặng Dung

Đặng Dung là con Đặng Tất, một tướng tài thời Hậu Trần. Năm sinh và năm mất của ông không rõ, chỉ biết ông người làng Tả Thiên Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, nhưng theo gia đình vào lập nghiệp tại vùng đất Thuận- Quảng nay thuộc huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Giận cha mình bị vua Giản Định Đế giết oan (1408) vì lời gièm pha của gian thần sau trận Bô Cô, ông đem quân từ Thuận Hóa về Thanh Hóa, tôn Trần Quý Khoáng lên ngôi vua, lấy hiệu là Trùng Quang, và...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặng Dung Đặng DungĐặng Dung là con Đặng Tất, một tướng tài thời Hậu Trần.Năm sinh và năm mất của ông không rõ, chỉ biết ông người làng Tả ThiênLộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, nhưng theo gia đình vào lập nghiệp tạivùng đất Thuận- Quảng nay thuộc huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.Giận cha mình bị vua Giản Định Đế giết oan (1408) vì lời gièm pha của gianthần sau trận Bô Cô, ông đem quân từ Thuận Hóa về Thanh Hóa, tôn TrầnQuý Khoáng lên ngôi vua, lấy hiệu là Trùng Quang, và được giữ chức Đồngbình chương sự.Đặng Dung là con Đặng Tất, một tướng tài thời Hậu Trần.Năm sinh và năm mất của ông không rõ, chỉ biết ông người làng Tả ThiênLộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, nhưng theo gia đình vào lập nghiệp tạivùng đất Thuận- Quảng nay thuộc huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam.Giận cha mình bị vua Giản Định Đế giết oan (1408) vì lời gièm pha của gianthần sau trận Bô Cô, ông đem quân từ Thuận Hóa về Thanh Hóa, tôn TrầnQuý Khoáng lên ngôi vua, lấy hiệu là Trùng Quang, và được giữ chức Đồngbình chương sự.Ông cùng Nguyễn Cảnh Dị nhiều lần trực tiếp chiến đấu với quân nhà Minh.Đêm tháng 9 năm Quý Tỵ (1413), Đặng Dung đánh úp và suýt bắt sốngtướng Minh Trương Phụ (vì không biết rõ mặt nên Phụ lợi dụng đêm tốidùng thuyền nhẹ trốn thoát được). Tháng 11 năm 1413, vua tôi nhà HậuTrần thế cô bị quân Minh bắt giải về Yên Kinh. Đại Việt Sử Ký Toàn Thưkhông ghi chép gì về cái chết của ông. Theo Ngô Thì Sĩ trong Việt Sử TiêuÁn thì ông và Nguyễn Cảnh Dị bị Trương Phụ moi gan ăn. Ông còn để lạiduy nhất bài thơ Cảm Hoài (chép trong Toàn Việt Thi Lục). Lý Tử Tấn cólời bình: Phi hào kiệt chi sĩ bất năng (Nếu không phải là kẻ sĩ hào kiệt, ắtkhông thể làm được bài thơ này).[1]Con cháu ông về sau có lắm người danh tiếng, hầu hết đều đỗ tiến sĩ trongcác triều nhà Hậu Lê như: Đặng Đôn Phục, Đặng Công Thiếp, Đặng TòngCù, Đặng Minh Khiêm, Đặng Công Thận, Đặng Công Điềm, Đặng Chiêm...Thơ vănCảm HoàiThế sự du du nại lão hàVô cùng thiên địa nhập hàm caThời lai đồ điếu[2] thành công dịVận khứ anh hùng ẩ m hận đaTrí chúa hữu hoài phù địa trụcTẩy binh[3] vô lộ vãn thiên hàQuốc thù vị báo đầu tiên bạchKỷ độ Long Tuyền[4] đới nguyệt maBản dịch của Tản ĐàViệc đời man mác, tuổi già thôi!Đất rộng trời cao chén ngậm ngùiGặp gỡ thời cơ may những kẻ,Tan tành sự thế luống cay ai!Phò vua bụng những mong xoay đất,Gột giáp sông kia khó vạch trời.Đầu bạc giang san thù chửa trả,Long tuyền mấy độ bóng trăng soi.Bản dịch của Phan Kế BínhViệc đời bối rối tuổi già vay,Trời đất vô cùng một cuộc say.Bần tiện gặp thời lên cũng dễ,Anh hùng lỡ bước ngẫm càng cay.Vai khiêng trái đất mong phò chúa,Giáp gột sông trời khó vạch mây.Thù trả chưa xong đầu đã bạc,Gươm mài bóng nguyệt biết bao rày.Bản dịch Vân TrìnhViệc lớn chưa xong tuổi đã giàĐất trời thu gọn tiệc ngâm ngaGặp thời bần tiện thành công dễLỡ bước Anh Hùng dạ xót xaGiúp Chúa những mong xoay trục đấtRửa dòng không lối kéo ngân hàBạc đầu thù nước còn chưa trảMấy độ mài gươm bóng nguyệt tàBài họa: Cảm Hoài của Đặng DungThế sự mang mang, tuổi đã già,Đất trời lồng lộng, rượu mình ta.Gặp thời phu hoạn[5] thành công dễLỡ vận anh hùng ngẫm xót xa!Trục đất muốn xoay phò thánh chúa,Kéo sông vạch lối diệt gian tà.Quốc thù chưa trả đầu mau bạc!Mài kiếm bao lần bóng nguyệt qua(Hoài Lê)