Đánh giá cơ chế phân cấp trong quản trị các ngân hàng thương mại Việt Nam – khảo sát từ phía các chi nhánh

Nghiên cứu này tổng hợp các đánh giá có tính thực chứng từ phía các quản trị viên cấp Chi nhánh địa phương (CN) trực thuộc Hội sở chính của các NHTM về cơ chế phân cấp quản trị giữa Hội sở chính với các CN. Phương pháp nghiên cứu định tính với kỹ thuật phỏng vấn sâu kết hợp thảo luận nhóm được cho là thích hợp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá cơ chế phân cấp trong quản trị các ngân hàng thương mại Việt Nam – khảo sát từ phía các chi nhánh Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020 ĐÁNH GIÁ CƠ CHẾ PHÂN CẤP TRONG QUẢN TRỊ CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM – KHẢO SÁT TỪ PHÍA CÁC CHI NHÁNH Lâm Chí Dũng, Nguyễn Ngọc Anh, Hồ Hữu Tiến Khoa Ngân hàng, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng. TÓM TẮT Nghiên cứu này tổng hợp các đánh giá có tính thực chứng từ phía các quản trị viên cấp Chi nhánh địa phương (CN) trực thuộc Hội sở chính của các NHTM về cơ chế phân cấp quản trị giữa Hội sở chính với các CN. Phương pháp nghiên cứu định tính với kỹ thuật phỏng vấn sâu kết hợp thảo luận nhóm được cho là thích hợp. Các vấn đề được chú ý khảo sát bao gồm: Mô hình tổ chức hoạt động – quản lý chung của CN; mô hình phân quyền phán quyết tín dụng; mức độ chủ động của CN và mức độ hợp lý đối với hiệu quả hoạt động kinh doanh xét trên góc độ toàn ngân hàng (NH) về cơ chế phân cấp trong quản trị tài chính; cơ chế phân cấp quyết định về các vấn đề chủ yếu trong điều hành hoạt động kinh doanh NH. Trên cơ sở đó, rút ra các hàm ý nhằm làm cơ sở tham khảo cho việc điều chỉnh mô hình và cơ chế phân cấp của các NHTM trong thời gian tới. Từ khóa: Quản trị ngân hàng thương mại; phân cấp quản trị ngân hàng; phán quyết tín dụng; phân quyền quản lý tài chính; phân quyền chính sách nhân sự và Marketing. 1. Giới thiệu Hệ thống NH Việt Nam là một hệ thống chuyển đổi trên nhiều phương diện. Song hành với quá trình chuyển đổi đó, về phương diện quản trị NHTM cũng đã và đang chứng kiến nhiều thay đổi rất lớn. Xét riêng về cơ chế phân cấp quản trị giữa Hội sở chính và các CN, một cách khái quát, quá trình này có thể được chia thành 2 giai đoạn: - Giai đoạn 1: chuyển từ quá trình tập trung hóa cao trước đây sang quá trình giải/phi tập trung hóa, theo đó, phân quyền tự chủ nhiều hơn cho các CN. - Giai đoạn 2: xu hướng tập trung hóa ngày càng cao hơn trên nền tảng ứng dụng tiến bộ có tính cách mạng của công nghệ thông tin. Xu hướng này sẽ vẫn là xu hướng chủ đạo trong tương lai. Quá trình triển khai trong thời gian qua đã cho phép đánh giá về sự phù hợp của các mô hình phân cấp cụ thể, từ đó có được cơ sở khoa học và thực tiễn cho các quyết định điều chỉnh nhằm tối ưu hóa mô hình. Tuy nhiên, việc đánh giá của một cá nhân cụ thể không hoàn toàn độc lập với góc nhìn chủ quan của cá nhân đó. Do đó mà phương pháp luận tiếp cận ở đây là cần xem xét các đánh giá theo từng đối tượng khác nhau, nhất là phân biệt giữa những quản trị viên toàn hệ thống và quản trị viên cấp CN. Khái niệm phân cấp trong nghiên cứu này bao hàm cả vấn đề phân quyền quản trị giữa hệ thống quản trị toàn NH với bộ phận quản trị từng CN và chỉ xét riêng đối với hoạt động NH theo Luật TCTD [9]. Đây là vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt đối với hoạt động quản trị NHTM do những đặc điểm có tính đặc thù cao của hoạt động kinh doanh NH. Mặt khác, do trình độ phát triển chung cũng như trình độ phát triển của hệ thống NH của từng nước khác nhau cho nên cần có những nghiên cứu phù hợp với những đặc thù của môi trường kinh doanh của nước ta. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có được những nghiên cứu tập trung vào chủ đề này ở Việt Nam. Nghiên cứu này tập trung khảo sát các đánh giá từ phía các quản trị viên cấp CN nhằm trả lời các câu hỏi nghiên cứu chủ yếu sau: (i) Các loại mô hình phân cấp phổ biến, trong đó có mô hình phân cấp phán quyết tín dụng giữa Hội sở chính và CN như thế nào? (ii) Đánh giá của các quản trị viên CN về mức độ tự chủ của CN, và mức độ phù hợp của cơ chế phân cấp hiện hành đối với các mục tiêu chung của hoạt động kinh doanh NH như thế nào? (iii) Các hàm ý có thể rút ra từ các đánh giá đó? 10 Hội thảo Khoa học quốc gia “Hệ thống Tài chính – Ngân hàng với sự phát triển kinh tế - xã hội miền Trung – Tây Nguyên trong bối cảnh cách mạng công nghệ”– DCFB 2020 2. Cơ sở lý thuyết và tổng quan nghiên cứu Dù có nguồn gốc sâu xa trong lịch sử, tuy nhiên tư tưởng về phân quyền chỉ trở thành một lý thuyết toàn diện trong thời kỳ Khai sáng. Người khai sinh ra lý thuyết này là triết gia người Anh, John Locke (1632-1704). Nhưng người có công thực sự phát triển lý thuyết về phân quyền là nhà luật học người Pháp S. Montesquieu (1689-1755). S. Montesquieu đã phát triển thuyết phân quyền thành một thuyết độc lập với mục đích tạo dựng thể chế chính trị đảm bảo tự do công dân [3]. Theo đó, tập quyền, tán quyền, ủy quyền, phân quyền, phân cấp là những hình thức khác nhau của phân định thẩm quyền. Trong quản lý nhà nước, có những cách hiểu không hoàn toà ...