Đánh giá hiện trạng và nguy cơ trượt lở đất dọc theo các tuyến giao thông của tỉnh Quảng Trị bằng phương pháp đa chỉ tiêu

Nguyên nhân trượt lở đất rất đa dạng, do nhiều nhân tố, trong đó tác động của nước mặt, nước ngầm diễn ra trên địa hình có độ dốc lớn, có cấu trúc địa chất, lớp vỏ phong hóa dễ tạo điều kiện cho quá trình trượt đất và đặc biệt là tác động nhân sinh là những nhân tố quan trọng. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá hiện trạng và nguy cơ trượt lở đất dọc theo các tuyến giao thông của tỉnh Quảng Trị bằng phương pháp đa chỉ tiêu JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Natural Sci., 2011, Vol. 56, No. 3, pp. 133-141 ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG VÀ NGUY CƠ TRƯỢT LỞ ĐẤT DỌC THEO CÁC TUYẾN GIAO THÔNG CỦA TỈNH QUẢNG TRỊ BẰNG PHƯƠNG PHÁP ĐA CHỈ TIÊU Nguyễn Thám(∗) và Phan Văn Trung Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế (∗) E-mail: nguyenthamsp@gmail.com 1. Mở đầu Trượt lở đất là quá trình di chuyển các khối đất đá lớn theo một bề mặt và trong quá trình di chuyển ít xảy ra đổ vỡ hoặc đảo lộn tính nguyên khối của các khối trượt. Trượt lở đất phụ thuộc vào mối tương quan giữa lực kháng trượt của đất đá hình thành trên sườn dốc với trọng lực của chúng. Tai biến trượt lở đất xảy ra khi lực trượt vượt lực kháng trượt. Mối quan hệ này bị thay đổi do tác động của các lực tự nhiên và nhân sinh. Quảng Trị có diện tích tự nhiên là 4.744,15 km2 , trong đó 81% diện tích là đồi núi có độ dốc và mật độ chia cắt ngang lớn, nằm trong khu vực có điều kiện khí hậu phân hóa phức tạp với lượng mưa trung bình nhiều năm của tỉnh khoảng 2.500 mm, khu vực miền núi (vùng núi cao phía Tây) và phía Nam của tỉnh có lượng mưa lớn hơn, khoảng 2.600 - 2.700 mm/năm, lượng mưa năm lớn nhất đo được trong năm 1980 là 3.458 mm. Lớp phủ thực vật bị tàn phá nặng do chiến tranh và khai thác bất hợp lí. Trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có các tuyến giao thông đường bộ huyết mạch như quốc lộ 1A, quốc lộ 9, đường Hồ Chí Minh. Trong đó, nhiều tuyến giao thông đường bộ của tỉnh xảy ra tình trạng trượt lở đất nghiêm trọng, nhất là tuyến đường Hồ Chí Minh. Việc nghiên cứu, dự báo trượt lở đất và đề xuất các giải pháp hạn chế trượt lở đất dọc theo các tuyến giao thông là vần đề cấp bách, đặc biệt là trong điều kiện biến đổi khí hậu theo hướng ngày càng phức tạp. Nguyên nhân trượt lở đất rất đa dạng, do nhiều nhân tố, trong đó tác động của nước mặt, nước ngầm diễn ra trên địa hình có độ dốc lớn, có cấu trúc địa chất, lớp vỏ phong hóa dễ tạo điều kiện cho quá trình trượt đất và đặc biệt là tác động nhân sinh là những nhân tố quan trọng. Có nhiều cách tiếp cận trong nghiên cứu trượt lở đất. Đánh giá hiện trạng và 133 Nguyễn Thám và Phan Văn Trung nguy cơ trượt lở đất bằng phương pháp đa chỉ tiêu là cách tiếp cận mang tính hệ thống, đảm bảo độ tin cậy. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Hiện trạng trượt đất dọc theo hành lang một số tuyến giao thông quan trọng trên địa bàn tỉnh Quảng Trị Kết quả khảo sát và nghiên cứu thực địa tháng 5 năm 2010 và cơ sở dữ liệu về trượt lở đất năm 2009 của Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Trị cho thấy bức tranh hiện trạng trượt lở đất dọc hành lang các tuyến giao thông quan trọng trên địa bàn nghiên cứu như sau (Hình 1): Hình 1. Bản đồ hiện trạng trượt lở đất dọc hành lang các tuyến giao thông ở Quảng Trị 134 Đánh giá hiện trạng và nguy cơ trượt lở đất... 2.1.1. Quốc lộ 9 Quốc lộ 9 với chiều dài 84 km chạy hoàn toàn trong địa phận tỉnh Quảng Trị, theo hướng Đông - Tây. Theo số liệu từ Sở Giao thông Vận tải tỉnh Quảng Trị, chỉ riêng cơn bão số 9 diễn ra từ ngày 28 tháng 9 đến 1 tháng 10 năm 2009, khối lượng đất đá trượt lở từ ta-luy dương xuống mặt đường quốc lộ 9 lên tới 6.362,6 m3 . Trong đó có những điểm sạt lở lớn như: tại km 51 + 650, lượng đất đá trượt lở xuống đường tới 312 m3 ; tại km 55 + 120, lượng đất đá trượt xuống đường cũng lên tới 117 m3 . Qua kết quả khảo sát vào tháng 5 năm 2010, chúng tôi nhận thấy trên quốc lộ 9 xảy ra 8 điểm trượt lở đất, trong đó có 6 điểm trượt lở qui mô trung bình (lượng đất đá trượt lở từ 100 m3 - 1000 m3 ), 2 điểm có qui mô nhỏ (lượng đất đá trượt lở dưới 100 m3 ). Nhìn chung các điểm trượt lở xảy ra trên quốc 9 có qui mô nhỏ và trung bình, số lượng ít, hậu quả mà chúng gây ra không nghiêm trọng bằng các tuyến quốc lộ khác ở tỉnh Quảng Trị. 2.1.2. Đường Hồ Chí Minh Đường Hồ Chí Minh đi qua tỉnh Quảng Trị gồm 2 nhánh, nhánh Đông cách quốc lộ 1A khoảng 10 - 15 km, qua các huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ. Nhánh Tây đi về phía Tây chạy qua Hướng Hóa đến thị trấn Khe Sanh (đường Hồ Chí Minh nhánh Tây Chà Lỳ - Khe Sanh) theo quốc lộ 9 tới cầu Đa Krông. Hai nhánh này cùng theo quốc lộ 14 (đường Hồ Chí Minh nhánh Tây Đa Krông - Tà Rụt) đi qua huyện A Lưới - tỉnh Thừa Thiên Huế. Tổng chiều dài của 3 đoạn đường qua địa phận tỉnh Quảng Trị là 164,077 km. * Đường Hồ Chí Minh nhánh Đông (Vĩnh Khê - Cam Lộ) Hình 2. Một điểm trượt lở đất trên đường Nhánh này kéo dài 37,805 km, Hồ Chí Minh qua địa bàn tỉnh Quảng Trị từ km 1047 + 300 giáp với địa phận ...