Đánh giá thích nghi sinh thái đối với cây cà phê ở lưu vực thủy điện Nậm Mức trên cơ sở ứng dụng hệ thống thông tin địa lý

Lưu vực thủy điện Nậm Mức thuộc tỉnh Điện Biên, gồm 5 huyện, 25 xã và thị trấn với tổng diện tích tự nhiên là 186.353 ha. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã phân vùng chức năng của các địa tổng thể lưu vực thủy điện Nậm Mức và đánh giá thích nghi sinh thái đối với cây cà phê ở địa tổng thể có chức năng kinh tế sinh thái với tổng diện tích đánh giá là 115.151,11 ha. Trên cơ sở lựa chọn các tiêu chí và chỉ tiêu sinh thái của cây cà phê, chúng tôi đã xây dựng được các bản đồ thành phần và ứng dụng Hệ thống thông tin địa lí để đánh giá nghi sinh thái đối với cây cà phê ở vùng có chức năng kinh tế sinh thái trên lưu vực thủy điện Nậm Mức.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá thích nghi sinh thái đối với cây cà phê ở lưu vực thủy điện Nậm Mức trên cơ sở ứng dụng hệ thống thông tin địa lý Phạm Anh Tuân và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 118(04): 201 - 204 ĐÁNH GIÁ THÍCH NGHI SINH THÁI ĐỐI VỚI CÂY CÀ PHÊ Ở LƢU VỰC THỦY ĐIỆN NẬM MỨC TRÊN CƠ SỞ ỨNG DỤNG HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÍ Phạm Anh Tuân1, Trần Viết Khanh2* 1 Trường Đại học Tây Bắc, 2Đại học Thái Nguyên TÓM TẮT Lƣu vực thủy điện Nậm Mức thuộc tỉnh Điện Biên, gồm 5 huyện, 25 xã và thị trấn với tổng diện tích tự nhiên là 186.353 ha. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã phân vùng chức năng của các địa tổng thể lƣu vực thủy điện Nậm Mức và đánh giá thích nghi sinh thái đối với cây cà phê ở địa tổng thể có chức năng kinh tế sinh thái với tổng diện tích đánh giá là 115.151,11 ha. Trên cơ sở lựa chọn các tiêu chí và chỉ tiêu sinh thái của cây cà phê, chúng tôi đã xây dựng đƣợc các bản đồ thành phần và ứng dụng Hệ thống thông tin địa lí để đánh giá nghi sinh thái đối với cây cà phê ở vùng có chức năng kinh tế sinh thái trên lƣu vực thủy điện Nậm Mức. Từ khóa: Nậm Mức, thích nghi sinh thái, GIS GIỚI THIỆU KHU VỰC NGHIÊN CỨU* Là một trong những dự án trọng điểm của Nhà nƣớc nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc, góp phần bảo đảm nguồn năng lƣợng cho sản xuất và nâng cao chất lƣợng cuộc sống của đồng bào dân tộc miền núi. Thủy điện Nậm Mức là công trình thủy điện có qui mô lớn nhất tỉnh Điện Biên với tổng công suất thiết kế là 44 MW do Công ty Cổ phần Đầu tƣ và Phát triển điện miền Bắc I làm chủ đầu tƣ, đảm bảo cung cấp 176,33 triệu KW/h cho mạng lƣới điện quốc gia. Nhà máy thủy điện Nậm Mức xây dựng trên sông Nậm Mức (phụ lƣu cấp 1 của sông Đà), đoạn chảy qua địa bàn hai xã Mƣờng Mùn (huyện Tuần Giáo) và Pa Ham (huyện Mƣờng Chà) tỉnh Điện Biên. Lƣu vực của thủy điện Nậm Mức nằm hoàn toàn trong địa phận tỉnh Điện Biên, gồm có 5 huyện, 25 xã và thị trấn (huyện Điện Biên, huyện Mƣờng Chà, huyện Tủa Chùa, huyện Tuần Giáo và thị xã Mƣờng Lay) với tổng diện tích tự nhiên là 186.353 ha. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã phân vùng chức năng của các địa tổng thể lƣu vực thủy điện Nậm Mức bao gồm: vùng có chức năng phòng hộ và bảo vệ môi trƣờng; vùng có chức năng kinh tế sinh thái; vùng có chức năng khác và sử dụng Hệ thống thông tin địa lí để đánh giá thích nghi sinh thái đối với cây cà phê ở địa tổng thể có chức năng kinh tế * Tel: 0912 187118 sinh thái với tổng diện tích đánh giá là 115.151,11 ha. VẬT LIỆU, PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Vật liệu nghiên cứu Đặc điểm sinh thái cây cà phê Cây cà phê yêu cầu điều kiện sinh thái nhất định: nhiệt độ thích hợp từ 20 - 25oC, lƣợng mƣa thích hợp từ 1.750 - 2.000mm. Cây cà phê chè có khả năng chịu đƣợc biên độ nhiệt độ lớn. Tuy nhiên, ở nhiệt độ 0oC trở xuống, lá bị rụng, chồi bị chết, cành bị khô, nhiệt độ trên 30oC kéo dài cũng dẫn tới hiện tƣợng lá héo rồi cháy khô và rụng. Cà phê vối và cà phê mít thích hợp ở các vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Nhiệt độ thích hợp là 24 - 26oC, lƣợng mƣa thích hợp trên 2.000mm/năm [2]. Kết quả điều tra tại địa bàn nghiên cứu cho thấy: Cây cà phê có thể phát triển trở lại nếu có 1 ngày xuất hiện sƣơng muối trong năm, 2 ngày cây sẽ bị táp lá, chồi và hoa quả non, làm năng suất giảm rõ rệt, lớn hơn 2 ngày, gây mất mùa với giai đoạn thu hoạch và có thể gây chết ở giai đoạn đang tăng trƣởng nếu không đƣợc che chắn. Cây cà phê có thể phát triển tốt trên nhiều loại đất khác nhau nhƣ: Đất nâu đỏ, nâu vàng trên bazan, đất đỏ vàng trên phiến sét hoặc đất xám trên Granite… Trong đó, với đất nâu đỏ trên bazan, cà phê thƣờng sinh trƣởng, phát triển tốt và cho năng suất cao [2]. 201 Phạm Anh Tuân và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 118(04): 201 - 204 S Hình 1. Vị trí lưu vực thủy điện Nậm Mức Hệ thống các bản đồ thành phần lưu vực thủy điện Nậm Mức Đề tài sử dụng phần mềm ArcGIS 10.0 để đánh giá thích nghi sinh thái đối với cây cà phê thuộc vùng chức năng kinh tế sinh thái và xây dựng hệ thống bản đồ thành phần bao gồm: bản đồ hành chính; bản đồ thổ nhƣỡng; bản đồ địa hình; bản đồ tầng dầy đất; bản đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2010; bản đồ tần suất sƣơng muối; bản đồ lƣợng mƣa trung bình năm; bản đồ nhiệt độ trung bình năm; bản đồ độ dốc và bản đồ thành phần cơ giới đất ở lƣu vực thủy điện Nậm Mức [3,4]. Phƣơng pháp nghiên cứu Đánh giá thích nghi sinh thái đối với cây cà phê thuộc địa tổng thể có chức năng kinh tế sinh thái lƣu vực thủy điện Nậm Mức, đề tài đã vận dụng phƣơng pháp tính điểm trung bình cộng. Công thức trung bình cộng có dạng: 1 n DA = Ki. Di [4] i 1 n Trong đó: Ki: Hệ số tầm quan trọng của yếu tố thứ i Di: Điểm đánh giá yếu tố thứ i. i: Yếu tố đánh giá, i = 1, 2, 3, 4 …n DA: Điểm đánh giá chung địa tổng thể A Từ kết quả trên, đề tài tiến hành phân hạng thích nghi của các địa tổng thể thành 4 mức độ: rất thích nghi; thích nghi trung bình; ít thích nghi và không thích nghi. Khoảng cách điểm của mỗi mức độ thích nghi đƣợc tính theo công thức: 202 Smax Smin 1 H Trong đó: Smax: Là điểm đánh ...