Đánh giá tổn thất và thiệt hại liên quan đến biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng - kinh nghiệm một số nước và hướng áp dụng cho Việt Nam

“Tổn thất và thiệt hại” là một chủ đề mới nổi trong đàm phán quốc tế về biến đổi khí hậu (BĐKH), trong các nghiên cứu, chính sách thực hiện hành động ứng phó với BĐKH, kết nối các lĩnh vực thích ứng với BĐKH và giảm thiểu rủi ro thiên tai. Bài viết giới thiệu phương pháp này từ thực tiễn áp dụng một số nước và đề xuất hướng áp dụng cho Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá tổn thất và thiệt hại liên quan đến biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng - kinh nghiệm một số nước và hướng áp dụng cho Việt Nam ĐÁNH GIÁ TỔN THẤT VÀ THIỆT HẠI LIÊN QUAN ĐẾN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG - KINH NGHIỆM MỘT SỐ NƯỚC VÀ HƯỚNG ÁP DỤNG CHO VIỆT NAM TS. Nguyễn Trung Thắng, ThS. Nguyễn Thị Ngọc Ánh Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường “Tổn thất và thiệt hại” là một chủ đề mới nổi trong đàm phán quốc tế về biến đổi khí hậu (BĐKH), trong các nghiên cứu, chính sách thực hiện hành động ứng phó với BĐKH, kết nối các lĩnh vực thích ứng với BĐKH và giảm thiểu rủi ro thiên tai. Đánh giá tổn thất và thiệt hại (TT&TH) bao gồm phân tích, lượng giá các tổn thất đã xảy ra trong quá khứ hoặc dự báo, ước tính các thiệt hại liên quan đến biến đổi xảy ra trong tương lai. Ngoài việc đánh giá định lượng các TT&TH, có thể thực hiện đánh giá định tính dựa vào cộng đồng. Bài viết giới thiệu phương pháp này từ thực tiễn áp dụng một số nước và đề xuất hướng áp dụng cho Việt Nam. 1. Phương pháp đánh giá tổn thất và thiệt hại liên người có kinh nghiệm về tác động của BĐKH. Phương quan đến BĐKH pháp này được coi như nguyên mẫu để đánh giá TT&TH do BĐKH dựa vào cộng đồng. 1.1. Khái niệm tổn thất và thiệt hại Các khu vực/địa điểm được lựa chọn đánh giá thường Tổn thất và thiệt hại là chủ đề được đề cập tới không là các khu vực địa lý chịu tác động của các yếu tố khí hậu chỉ trong Hội nghị các bên tham gia Công ước về biến (hạn hán, lũ lụt, lốc xoáy, nước biển dâng, tan băng, sa đổi khí hậu (COPs) trong thời gian gần đây và cũng là sự mạc hóa, thay đổi lượng mưa) và sinh kế của cộng đồng quan tâm của nhiều tổ chức, nhà khoa học trên thế giới. dân cư phụ thuộc vào điều kiện khí hậu (nông nghiệp, “TT&TH do BĐKH gây ra được hiểu là những thiệt hại chăn nuôi, thủy sản). Ngoài ra cũng cần quan tâm đến không thể tránh khỏi sau khi đã thực hiện các biện pháp các yếu tố khác như sản xuất lương thực, an ninh sinh giảm nhẹ và thích ứng”. kế, công bằng xã hội, sự di dân… Quy trình đánh giá bao Các TT&TH có thể là hậu quả của các hiện tượng thời gồm một số bước cơ bản sau: tiết cực đoan (sudden-onset events) như bão, lũ…, hoặc - Nghiên cứu tổng quan được thực hiện để thu thập và các hiện tượng diễn biến chậm qua thời gian (slow-onset phân tích tài liệu, dữ liệu thứ cấp hiện có, thông tin về events) như nước biển dâng... TT&TH xảy ra đối với con BĐKH tại khu vực nghiên cứu. người (như thiệt hại về sức khỏe, sinh kế…) và các hệ thống tự nhiên (như suy giảm đa dạng sinh học, hệ sinh - Xây dựng bộ câu hỏi phỏng vấn để tìm hiểu những thái…). TT&TH có thể được phân loại thành: (i) tổn thất kinh nghiệm, hiểu biết khác nhau về tác động của và thiệt hại kinh tế (economic) và (ii) tổn thất và thiệt BĐKH và giải pháp ứng phó của họ. Thông tin trong hại phi kinh tế (non-economic) (Nguyễn Trung Thắng, phiếu hỏi bao gồm: điều kiện kinh tế xã hội, thông tin Ngân Ngọc Vỹ, 2018). cá nhân; các tác động của BĐKH; các giải pháp ứng phó, thích ứng và TT&TH. 1.2. Phương pháp đánh giá TT&TH - Tổ chức điều tra, khảo sát cộng đồng địa phương, Đánh giá tổn thất và thiệt hại có thể dựa vào việc phân trong đó, các cuộc phỏng vấn và thảo luận nhóm tập tích tổn thất đã xảy ra trong quá khứ hoặc ước tính tổn thất và thiệt hại trong tương lai (Nguyễn Trung Thắng, trung được tổ chức để thu thập thêm thông tin về Nguyễn Thị Ngọc Ánh, 2019). Hiện nay, nhiều quốc gia, BĐKH, tác động đến xã hội, các giải pháp thích ứng, tổ chức đã áp dụng các phương pháp, công cụ khác nhau quan điểm và kinh nghiệm của đối tượng phỏng vấn. để đánh giá TT&TH trong đó bao gồm cả các phương - Tổng hợp và phân tích kết quả của các phiếu khảo sát pháp định lượng và định tính. Đặc biệt với các quốc gia trên phần mềm SPSS hoặc excel. đang phát triển, dễ bị tổn thương trước tác động bất lợi - Tham vấn các bên liên quan để hoàn thiện kết quả của BĐKH đã áp dụng phương pháp đánh giá dựa vào đánh giá TT&TH. cộng đồng (Van der Geest, K., Schindler, M., 2017). Phương pháp đánh giá dựa vào cộng đồng (methods 2. Thực tiễn đánh giá tổn thất và thiệt hại dựa vào of community-based assessment) đã thu thập dữ liệu ...