Đào tạo nghề ở Việt Nam trong bối cảnh lao động mới - Nguyễn Vân Hạnh

Nội dung bài viết "Đào tạo nghề ở Việt Nam trong bối cảnh lao động mới" trình bày về vai trò của đào tạo nghề đối với lao động trong bối cảnh lao động mới, thực trạng đào tạo nghề ở Việt Nam hiện nay, cơ hội và thách thức đối với đào tạo nghề ở Việt Nam trong bối cảnh lao động mới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đào tạo nghề ở Việt Nam trong bối cảnh lao động mới - Nguyễn Vân HạnhX· héi häc sè 2 (94), 2006 67 §µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam trong bèi c¶nh lao ®éng míi NguyÔn V©n H¹nh 1. Vai trß cña ®µo t¹o nghÒ ®èi víi lao ®éng trong bèi c¶nh lao ®éng míi §µo t¹o nghÒ ngµy cµng cã vai trß quan träng ®èi víi t¨ng n¨ng suÊt lao ®éngx· héi vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc quèc gia. Trong bèi c¶nh lao ®éng ngµy nay,ng−êi lao ®éng nãi chung ph¶i ®−îc ®µo t¹o, ®−îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc khoa häc- kü thuËt vµ c¸c kü n¨ng lao ®éng g¾n liÒn víi hÖ thèng thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹ivµ kh¶ n¨ng thÝch øng víi sù thay ®æi cña thÞ tr−êng vµ ph−¬ng ph¸p qu¶n lý. Lao ®éng ngµy nay, kh«ng chØ g¾n liÒn víi khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ,nã th−êng xuyªn cã sù chuyÓn ®æi gi÷a c¸c khu vùc, ®Æc biÖt lµ sù chuyÓn dÞch lao®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh®« thÞ hãa hiÖn nay ë n−íc ta, theo Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi, hiÖn nay ën−íc ta cã kho¶ng 258.000 lao ®éng bÞ mÊt viÖc lµm t¹i 14 tØnh, thµnh phè cã tèc ®é®« thÞ hãa nhanh1. Do vËy, bªn c¹nh viÖc hç trî t¸i ®Þnh c−, hç trî ph¸t triÓn ngµnh,nghÒ vµ më réng s¶n xuÊt, dÞch vô, viÖc hç trî ph¸t triÓn ®µo t¹o nghÒ lµ mét gi¶iph¸p c¬ b¶n ®Ó t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp cho nh÷ng ng−êi n«ngd©n bÞ thu håi ®Êt. C«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp xuÊt hiÖn ngµy cµngnhiÒu víi tèc ®é nhanh chãng, ®· thu hót mét lùc l−îng lao ®éng lín ®Õn tõ n«ngth«n. Tuy nhiªn, do ®µo t¹o nghÒ ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu lao ®éng, nªn trªn thùctÕ hiÖn nay, nhiÒu doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ë n−íc ta®ang trong t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng trÇm träng, “¨n ®ong” nh©n lùc. Sù biÕn ®éng phøc t¹p vµ nhanh chãng cña thÞ tr−êng th−êng xuyªn t¹o rasøc Ðp lín ®èi víi ng−êi lao ®éng. VÝ dô, vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ giÇy mò da vµ viÖc EU¸p thuÕ b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi c¸c s¶n phÈm giÇy da ViÖt Nam ®· lµm kho¶ng 80.000lao ®éng, trong gÇn 500.000 lao ®éng trong ngµnh giÇy da n−íc ta cã nguy c¬ mÊtviÖc lµm tõ th¸ng 4/2006. Trong sè gÇn 500.000 lao ®éng nµy, cã ®Õn 80% lµ lao ®éngn÷, xuÊt th©n tõ n«ng th«n, kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi sang c¸c ngµnh, nghÒ lao®éng kh¸c2. §©y lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi ngµnh giÇy da, ®ång thêi còng ®Æt ra1 B¸o §Çu t−, ngµy 23/3/20062 B¸o §Çu t−, ngµy 13/3/2006 Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn68 §µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam trong bèi c¶nh lao ®éng míinh÷ng yªu cÇu míi trong ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta hiÖn nay. Nh− vËy, ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta kh«ng chØ lµ gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−înglao ®éng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, nã thùc sù lµ nh©n tè c¬ b¶n g¾n liÒn víi s¶nxuÊt, nh»m t¨ng c−êng tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, gãp phÇn tÝch cùc vµo gi¶iquyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng, ngµnh nghÒ trong qu¸ tr×nh c«ngnghÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa hiÖn nay. 2. Thùc tr¹ng ®µo t¹o nghÒ ë ViÖt Nam hiÖn nay Thêi gian qua, ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh,gãp phÇn tÝch cùc vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. Tuy nhiªn,hÖ thèng nµy vÉn cßn béc lé mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, cÇn nghiªn cøu, ®iÒu chØnhcho phï hîp víi nh÷ng ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong giai ®o¹n míi. Tr−íc hÕt, sè l−îng c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta, tuy ®· ®−îc t¨ng lªnnhiÒu trong mÊy n¨m gÇn ®©y, nh−ng vÉn cßn qu¸ máng. HiÖn nay, tÝnh c¶ khu vùcc«ng lËp vµ ngoµi c«ng lËp, míi cã 1539 c¬ së d¹y nghÒ, trong ®ã: 366 tr−êng d¹ynghÒ (kÓ c¶ c¸c tr−êng trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng vµ ®¹i häc cã ®µo t¹onghÒ); 539 trung t©m ®µo t¹o nghÒ vµ 634 c¬ së ®µo t¹o nghÒ kh¸c3. Víi lùc l−îng gÇn44 triÖu4 lao ®éng trong c¶ n−íc, trong ®ã lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm gÇn 70%, lao®éng trÎ (tõ 15 - 25 tuæi) chiÕm 34%, thªm vµo ®ã lµ hµng tr¨m ngµn ng−êi ®ang lao®éng hîp ph¸p t¹i 15 quèc gia trªn thÕ giíi, th× con sè 1539 c¬ së d¹y nghÒ ë n−íc tahiÖn nay lµ qu¸ nhá bÐ. H¬n thÕ, 80% lùc l−îng lao ®éng ViÖt Nam hiÖn nay lµ ch−aqua ®µo t¹o, míi chØ cã 13,4% ®−îc ®µo t¹o nghÒ vµ 6,6% ®−îc ®µo t¹o tr×nh ®é cao5,®iÒu ®ã t¹o søc Ðp lín cho c¸c qu¸ tr×nh ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta. Thø hai, n¨ng lùc, quy m« ®µo t¹o nghÒ hiÖn nay còng ch−a ®¸p øng ®−îcnhu cÇu. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, sè l−îng häc viªn ®¨ng ký theo häc t¹i c¸ctr−êng d¹y nghÒ ngµy cµng gia t¨ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, nhiÒu c¬ së ®µo t¹o nghÒhiÖn nay ®· trë nªn qu¸ t¶i, kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt vµ nguån lùc ®Ó®¸p øng sù gia t¨ng cña nhu cÇu x· héi. C¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ ë n−íc ta hµng n¨m®µo t¹o ®−îc kho¶ng 130.000 häc viªn hÖ dµi h¹n vµ 700.000 ng−êi hÖ ng¾n h¹n, tÝnhra chØ ®¸p øng ®−îc kho¶ng 18% nhu cÇu cña thÞ tr−êng lao ®éng. Thø ba, chÊt l−îng ®µo t¹o cßn h¹n chÕ. Sè l−îng lao ®éng kü thuËt cã taynghÒ ë ViÖt Nam cã t¨ng lªn trong mÊy n¨m gÇn ®©y, tõ 13,37% n¨m 2004 lªn15,22% n¨m 20056, nh−ng tû lÖ t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ, ch−a ®¸p øng yªu cÇu cña thÞtr−êng lao ®éng hiÖn nay. §Õn nay, tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o, tÝnh chóng trongc¶ n−íc, míi chØ ®¹t 24,8%; chÊt l−îng lao ®éng ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña thÞtr−êng lao ®éng míi, ®Æc biÖt t¹i c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm vµ c¸c khu ®« thÞ tËptrung. Nh×n chung, nhiÒu ngµnh, ®Þa ph−¬ng hiÖn nay cßn rÊt thiÕu lao ®éng cã tr×nh®é chuyªn m«n cao, cã kü n¨ng, tay nghÒ giái, trong khi ®ã, sè lao ®éng ®· qua ®µo3 Sè liÖu thèng kª, Tæng côc D¹y nghÒ, 20054 §iÒu tra lao ®éng, viÖc lµm n¨m 2005 cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi.5 §iÒu tra lao ®éng, viÖc lµm n¨m 2005 cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi.6 §iÒu tra lao ®éng, viÖc lµm n¨m 2005 cña Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi Bản quyền thuộc Viện Xã hội học ...