Dạy học theo tiếp cận liên môn với việc bồi dưỡng năng lực học sinh

Việc tổ chức dạy học theo tiếp cận liên môn mở ra triển vọng cho việc thực hiện dạy học theo tiếp cận năng lực, nhưng cũng đặt ra những thách thức đối với giáo viên. Bài viết phân tích mối quan hệ giữa các môn học với dạy học theo tiếp cận liên môn cũng như tiến trình sư phạm thực hiện dạy học theo tiếp cận liên môn nhằm bồi dưỡng năng lực cho người học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dạy học theo tiếp cận liên môn với việc bồi dưỡng năng lực học sinhJOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI: 10.18173/2354-1075.2015-0030Educational Sci., 2015, Vol. 60, No. 2, pp. 51-60This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN LIÊN MÔN VỚI VIỆC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC HỌC SINH Đỗ Hương Trà Khoa Vật lí, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Dạy học theo tiếp cận liên môn là dạy học xung quanh một chủ đề đòi hỏi sử dụng kiến thức của nhiều môn học trong tiến trình tìm tòi nghiên cứu. Dạy học theo tiếp cận liên môn tạo thuận lợi cho việc trao đổi và giao nhau giữa các mục tiêu dạy học của các môn học khác nhau. Việc tổ chức dạy học theo tiếp cận liên môn mở ra triển vọng cho việc thực hiện dạy học theo tiếp cận năng lực, nhưng cũng đặt ra những thách thức đối với giáo viên. Bài báo phân tích mối quan hệ giữa các môn học với dạy học theo tiếp cận liên môn cũng như tiến trình sư phạm thực hiện dạy học theo tiếp cận liên môn nhằm bồi dưỡng năng lực cho người học. Từ khóa: Dạy học theo tiếp cận liên môn, tiến trình sư phạm, năng lực.1. Mở đầu Việc tích tụ giản đơn các khái niệm, sự lặp lại một cách đơn điệu các kiến thức sẽ trở nênkhông chấp nhận được bởi vì người học không thể thu nhận và lưu giữ tất cả các thông tin riênglẻ đến một cách thường xuyên. Điều này cho thấy cần tổ chức lại dạy học “xuất phát từ sự thốngnhất” để người học đủ để biết các dữ kiện ở đâu, nó là gì để khi cần có thể tìm thấy. Người họccần biết các địa chỉ để nhận được những lời khuyên và có thể giành năng lượng của mình cho việckhai thác, hiểu và phân tích thông tin [2]. Các nước đi đầu trong giáo dục ưu tiên cho việc hình thành ở học sinh năng lực tư duy phêphán, có nghĩa là khả năng đặt câu hỏi, xem xét lại mối liên hệ giữa các sự kiện, hiện tượng. Họcsinh cần phải được dẫn đến giải quyết các vấn đề thực sự, đặt câu hỏi về cái đã giới thiệu với họ,kiểm tra theo cách có phê phán những kết quả đã đưa ra. Sự ưu tiên cho việc hình thành năng lực tư duy phê phán sẽ dẫn giáo viên (và cả cha mẹhọc sinh) luôn kiểm tra lại niềm tin của mình một cách sâu sắc hơn, mà điều này không phải luôndễ dàng. Việc học chỉ có giá trị khi người học tiếp nhận trong tương lai sự thanh thản trước nhữngkhó khăn gặp phải vì họ có khả năng vượt qua chúng và tin rằng có thể vượt qua. Một định hướng nữa cần ưu tiên trong dạy học là hình thành ở người học năng lực sáng tạo.Giáo viên không chỉ yêu cầu học sinh đưa ra các câu trả lời một cách giản đơn mà khuyến khíchhọ tìm ra câu trả lời riêng, đưa ra một giải pháp riêng và hiệu quả. Điều này có nghĩa người họcphải có năng lực thích ứng, phát hiện và giải quyết các vấn đề phức hợp trong thực tiễn [5] và vấnđề bồi dưỡng năng lực đã được nhiều nghiên cứu đề cập. Hiện nay, kết cấu các môn học ở nhà trường là kết cấu chặt chẽ “giả tạo”, bởi có thể tìmthấy trong chương trình học nhiều mục tiêu riêng biệt, thiếu kết nối một cách tổng thể các tri thứcNgày nhận bài: 12/10/2014. Ngày nhận đăng: 17/03/2015.Liên hệ: Đỗ Hương Trà, e-mail: dhtra@hotmail.com. 51 Đỗ Hương Tràvới nhau. Liên môn (có nghĩa là một tổng thể các thành phần của các môn học có mối liên hệ vớinhau và ảnh hưởng qua lại với nhau) nhằm tách cái cần thiết từ cái không cần thiết. Tiến trình dạyhọc liên môn cần tôn trọng đặc trưng của mỗi môn học, đưa người học vào hoạt động giải quyếtcác vấn đề thực tiễn tạo điều kiện cho việc hình thành năng lực bởi năng lực chỉ được hình thànhvà phát triển trong quá trình huy động các kiến thức, kĩ năng vào giải quyết các vấn đề của thựctiễn. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là tổ chức dạy học như thế nào để có thể bồi dưỡng được năng lựccho người học? Đó là điều mà bài báo muốn đề cập.2. Nội dung nghiên cứu2.1. Mối quan hệ giữa các môn học trong chương trình đào tạo Trong dạy học theo tiếp cận liên môn, để tôn trọng mục tiêu chuyên biệt của mỗi môn học,cần thiết phải xem xét chỗ dựa của mỗi môn trong chương trình đào tạo chung [1], ở đó khai thácvị trí của các môn học (tự nhiên và xã hội – nhân văn) trong sự phát triển không thể tách rời củangười học ở nhà trường. Việc xác định vị trí của các môn học trong chương trình nhà trường chophép thấy được cơ hội đóng góp của mỗi môn học trong việc bồi dưỡng năng lực cho học sinh. Với môn tiếng Việt và ngôn ngữ thứ hai Mục tiêu của việc học ngôn ngữ là người học phải hiểu và thực hiện được các bài viết/nóicó nghĩa. Việc học ngôn ngữ nhằm làm cho người học hiểu và thực hiện được các bài viết/nói chứađựng các thông tin được cấu trúc chặt chẽ, có đặc ...