Đề bài: Phân tích đoạn trích 'Đất nước'

Giới thiệu tác giả tác phẩm Nguyễn Khoa Điềm là một trong những bài thơ tiêu biểu cho thế hệ trẻ những năm chống Mĩ – thế hệ có những đóng góp nổi bật vào thơ ca Việt Nam những năm này, đã đem đến cho thơ tiếng nói trữ tình của tuổi trẻ (Lê Anh Xuân, Nguyễn Mỹ, Bằng Việt, Xuân Quỳnh, Vũ Quần Phương, Phạm Tiến Duật, Nguyễn Duy, Nguyễn Khoa Điềm, Thanh Thảo, Hữu Thỉnh v.v…).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề bài: Phân tích đoạn trích “Đất nước” Đề bài: Phân tích đoạn trích “Đất nước” (Trích trường ca Mặt đường khátvọng) của Nguyễn Khoa Điề m). * Gợi ý I. Giới thiệu tác giả tác phẩm Nguyễn Khoa Điềm là một trong những bài thơ tiêu biểu cho thế hệ trẻ những nămchống Mĩ – thế hệ có những đóng góp nổi bật vào thơ ca Việt Nam những năm này, đã đemđến cho thơ tiếng nói trữ tình của tuổi trẻ (Lê Anh Xuân, Nguyễn Mỹ, Bằng Việt, XuânQuỳnh, Vũ Quần Phương, Phạm Tiến Duật, Nguyễn Duy, Nguyễn Khoa Điềm, Thanh Thảo,Hữu Thỉnh v.v…). Trong thơ của lớp nhà thơ này nổi bật lên sự tự ý thức của tuổi trẻ về vaitrò, trách nhiệm của mình trong cuộc chiến đấu và sự tự ý thức sâu sắ c về đất nước, vềnhân dân qua những trải nghiệm của chính mình. - Trong thơ thời chống Mĩ, chủ đề Đất nước vốn là chủ đề bao trùm. N hững cảmnhận về Đất nước của các nhà thơ trẻ thời kỳ này có những nét riêng biệt mang dấu ấn củasự trải nghiệm bằng chính cuộc sống của mình. Đặc biệt ở thơ, những cây bút trực tiếp cầmsúng (Tre Việt Nam của Nguyễn Duy, Lửa đèn của Phạm Tiến Duật, trường ca Những ngườiđi tới biển của Thanh Thảo, Đường tới thành phố của Hữu Thỉnh…) - Trong sự cảm nhận về Đất nước của các nhà thơ trẻ chống Mĩ cốt lõi là tư tưởng vềnhân dân: Nhân dân là người tạo dựng nên Đất nước, là người gánh chịu những gian laolàm nên chiến công vĩ đại mà hết sức thầm lặng, vô danh. “Đất nước” là chương V trong trường ca Mặt đường khát vọng: sự thức tỉnh của thếhệ trẻ các thành thị miền Nam, và rộng ra, sự tự nhận thức của tuổi trẻ Việt Nam trongnhững năm chiến tranh này là đi đến sự lựa chọn quyết định: đứng về phía nhân dân, Tổquốc, chia sẻ vận mệnh và trách nhiệm với dân tộc trong cuộc đấu tranh thiêng liêng để giảiphóng và bảo vệ Đất nước. Cái riêng biệt, độc đáo của đoạn thơ này là sự cảm nhận, phát hiện về Đất nướctrong một cái nhìn tổng hợp, toàn vẹn, mang đậm tư tưởng nhân dân, sử dụng phong phúcác yếu tố của văn hóa, văn học dân gian một cách sáng tạo và rất thích hợp với tư tưởngnhân dân của tác phẩm II. Phân tích 1/ Cảm nhận về Đất nước: a) Đoạn thơ về Đất nước bắt đầu một cách rất bình dị, tạo một sự gần gũi, thânthiết mà không bắt đầu một cách trang trọng. Đất nước ở ngay trong cuộc sống của mỗi giađình chúng ta, từ lời kể chuyện của người mẹ, miếng trầu của bà, các phong tục tập quánquen thuộc (tóc mẹ thì bới sau đầu) cho đến tình nghĩa thuỷ chung của cha mẹ, hạt gạo taăn hàng ngày, cái kèo cái cột trong nhà… Tất cả những điều đó làm cho Đất nước trở thànhcái gần gũi, thân thiết, bình dị trong cuộc sống hằng ngày của con người: “Khi ta lớn lên Đất nước đã có rồi Đất nước có trong những cái ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể. www.hoc360.vn Đất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc”. b) Tiếp đó là sự cảm nhận Đất nước từ các phương diện địa lý – lịch sử. Tác giả khaithác các thành tố của Đất nước. Việc tìm về từ gốc của từ Đất nước là đ ể khai thác cáchquan niệm có nét riêng biệt của dân tộc ta về khái niệm này. Ở nhiều ngôn ngữ khác, Đấtnước thường được cấu tạo từ những gốc là nơi sinh, quê hương… Nhưng trong tiếng Việt,Đất nước gồm hai yếu tố hợp thành “Đất” và “Nước”. Cách truy tìm từ gốc, cách “chiết tự”có thể dẫn đến nguy cơ hiểu sai lạc ý nghĩa, hoặc máy móc giản đơn khi giải thích các kháiniệm khoa học. Nhưng ở đây, tư duy nghệ thuật cho phép cách phân tích và cảm nhận theocác phương diện không gian và thời gian, địa lý và lịch sử (Thời gian đằng đẳng – Khônggian mênh mông). Từ huyền thoại Lạc Long Quân và Âu Cơ, truyền thuyết Hùng Vương vàngày giỗ Tổ đ ã nói lên chiều sâu lịch sử của Đất nước Việt Nam. V ề mặt không gian địa lí,Đất nước không chỉ là núi sông, rừng bể (con chim Phượng Hoàng… con cá Ngư Ông,…) màcòn là cái không gian rất gần gũi với cuộc sống mỗi người. “Đất là nơi anh đến trường, Nướclà nơi em tắm. Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm” – Và cũng làkhông gian sinh tồn của cộng đồng dân tộc qua bao thế hệ (Những ai đ ã khuất. Những aibây giờ. Yêu nhau và sinh con đẻ cái. Gánh vác phần người đi trước để lại. Dặn dò con cháuchuyện mai sau…). Tác giả sử dụng sáng tạo các yếu tố của ca dao, truyền thuyết dân gian. Có lúc lấylại từng phần của câu ca dao, nhưng phần nhiều là sử dụng ý, hình ảnh tạo nên hình tượngthơ mới, vừa gần gũi vừa mới mẻ (cha mẹ thương nhau bằng rừng cay muối mặn… Đấtnước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm…) Ở trên chiều rộng của không gian đ ịa lí và chiều dài của thời gian lịch sử. Đất nướcđược cảm nhận như sự thống nhất các phương diện văn hóa, truyền thống, phong tục, cáihàng ngày và cái vĩnh hằng, trong đời sống mỗi cá nhân và cả cộng đồng… c) Đến đây, ý thơ dẫn đến điểm tập trung những suy nghĩ, cảm xúc về Đất ...