Đề cương ôn thi hết học phần - Môn: Dược liệu thú y

Đề cương ôn thi hết học phần - Môn: Dược liệu thú y gồm nhiều câu hỏi và hướng dẫn ôn tập, tập trung vào các phần kiến thức trọng tâm của học phần Dược liệu thú y. Hy vọng tài liệu này giúp người học ôn tập và củng cố những nội dung kiến thức đã học. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề cương ôn thi hết học phần - Môn: Dược liệu thú y Thạch Văn Mạnh TYD-K55 ĐỀ CƢƠNG ÔN THI HẾT HỌC PHẦN MÔN: Dược Liệu Thú Y Học kỳ II năm học 2012-2013 CÂU HỎI ÔN TẬP MÔN DƢỢC LIỆU THÚ Y KHOÁ 55 Phần 1: Đại cương 1. Mục đích của việc thu hái dược liêu, nêu nguyên tắc thu hái dược liệu đúng thờikỳ, cho ví dụ? a. Mục đích của việc thu hái  Chủ động nguồn thuốc trong điều trị. Nguyên liệu dùng làm thuốc chỉ sinh trởngvà phát triển theo từng mùa, không phải lúc nào cũng có đợc nguyên liệu tơi dùng trongphòng, trị bệnh đợc. Đặc biệt hoạt chất có trong vị thuốc cũng không đợc phân bố đềutrong tất cả các bộ phận hay tồn tại trong cây cả bốn mùa.  Việc thu hái dợc liệu có tầm quan trọng rất lớn. Nhiều khi nó có tác dụng quyếtđịnh đến công tác điều trị tốt hay không tốt. Song, trong thực tiễn, chùng ta cha quan tâmđầy đủ và đúng đắn. Do đó đã gặp không ít trờng hợp sử dụng và thu hái bừa bãi. Hái lálàm thuốc không đúng mùa vụ, không đúng quy cách, có khi hoàn toàn không có tác dụngchữa bệnh vì không có hoạt chất cần dùng. Ví nh Ma hoàng thu hái khi đã có gió mùađông bắc hay cả vụ đông sẽ ít hay không có tác dụng chữa bệnh nữa vì không cònEphedrin.  Thực tế cho thấy hàm lợng hoạt chất của một cây thuốc thay đổi tuỳ theo bộ phậncây, nhng cũng có thể thay đổi theo tuổi cây, theo từng thời kỳ trong năm, thậm chí cảtừng giờ trong ngày. Vì thế không có quy luật chung để lúc nào biết có hàm lợng hoạt chấttối đa trong cây. Vậy phải thu hái dợc liệu nh thế nào để đảm bảo đúng quy cách, phẩmchất và hiệu lực chữa bệnh của thuốc? Với mỗi vị thuốc, có một quy định thu hái, sau nàyđến phần chuyên khoa sẽ giới thiệu kỹ hơn, chơng này chỉ nêu những nguyên tắc chungtrong khi thu hái dược liệu. b. Nguyên tắc thứ nhất - thu đúng thời kỳ.  Đối với mỗi vị thuốc cần biết phải thu hái vào lúc nào sẽ cho năng suất và hiệu lựcđiều trị cao nhất. Ví nh cây Benladone, hoạt chất chính là Hyoxyamin đợc tạo ra trong rễcây, sau đố truyền nên các phần trên mặt đất. ở năm thứ nhất, thân cây khi còn xanh chứanhiều ancaloit hơn lá. Sang năm thứ 2 vì thân cây bị hoá gỗ nên hàm lượng ancaloit chỉ tậptrung nhiều ở ngọn có hoa, khi quả chín thì ancloit lại giảm đi. Vậy khi trồng Benladonelấy ancaloit ở năm thứ nhất ta cắt cành từ chỗ thân còn xanh và các lá trên cành. Sang nămthứ 2 ta chỉ thu ngọn có hoa. Cúc trừ trùng dùng tẩy giun, sán, hàm lượng perrithroid caonhất ở hoa. Trong mễ hoè khi hoa cha nở nhìn giống như hạt thóc chứa tới 20 % rutin, nh-ng đến khi nở có cánh mầu vàng lợng rutin gần như mất hoàn toàn.  Tương tự như trên khi thu hoạch bạc hà, lấy tinh dầu vào trước lúc ra hoa. Thạch Văn Mạnh TYD-K55  Tốt nhất nên thu hái lúc khô ráo, giúp việc phơi sấy, bảo quản dược liệu thuậntiện. Các cây mang hoa ở ngọn dễ bị hỏng do ma. Các cây có tinh dầu phải thu hái vàobuổi sáng trước lúc mặt trời mọc. 2. Nêu nguyên tắc thu hái dược liệu đúng bộ phận, cho ví dụ? a. Nguyên tắc thứ hai - thu hái đúng bộ phận. Thu cả cây Bồ công anh, ích mẫu, ngải cứu... Với những vị thuốc dùng cả cây. Khi thu không lấyphần sát gần mặt đất vì ở đó có lẫn tạp chất, cỏ dại và ít hoạt chất của những bộ phận đãgià. Cách thu: cắt dưới cành cuối cùng ở khoảng 10 -15 cm là thích hợp. Thu hái lúc cây sắpra hoa. Thu búp cây Hái búp thường vào giữa và cuối mùa xuân (tháng 3, 4 dơng lịch) với những cây chỉ thumột lần trong năm. Các cây thu hái nhiều lần trong năm như chè búp thường thu khi búpbắt đầu nẩy phồng to, nhưng lá cha xoè, có thể lấy thêm một hoặc hai lá non kèm theo búpcũng đợc. Cách thu hái: ngắt từng búp (hái búp chè) hoặc bẻ cành con sau đó ngắt. Hoa (Hos) Với hoa sử dụng tinh dầu là hoạt chất, tốt nhất là hái khi hoa sắp nở, lúc đó hoạt chất tậpchung trong nụ cao nhất.Thí dụ: Hoa kim ngân, hoa hoè, hoa cúc... Có khi ngời ta hái cảcụm hoa có kèm lá bắc. Còn ở cây sử dụng cánh hoa làm thuốc nh hoa mào gà phải thu hàicánh khi hoa đã nở hết. Cách thu: hoa lấy tinh dầu thờng phải hái bằng tay thu hoa cúc, hồng hoa, còn đối vớinhiều trờng hợp, ngời ta sử dụng bằng lợc tuốt chải: thu mễ hoè, bạch cúc, cúc trừ trùng... Thu quả (Fructus) Cần phân biệt 2 loại quả: quả mọng và quả khô (quả giác). - Quả mọng: quả dâu, mâm sôi (phúc bồn tử), mơ, mận ... Thu lúc quả chín hẳn - hoạtchất sẽ tập trung 3. Mục đích làm khô dược liệu, nguyên tắc làm khô dược liệu? a. Việc làm khô dợc liệu nhằm các mục đích sau: - Chủ động nguồn thuốc trong điều trị - Dễ bảo quản, dễ vận chuyển, hay chế biến sang các dạng khác b. Nguyên tắc làm khô dược liệu - Phơi từ từ, lượng nước ở bề mặt cũng thoát từ các tế bào bên trong ra. + Phơi ở nhiệt độ cao làm phía ngoài mất nước nhanh dễ rắn chắc lại làm cho nước bêntrong khó t ...