ĐỀ: Phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu

ĐỀ: Phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu:“Mình về mình có nhớ ta Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng. Mình về mình có nhớ không Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?Tiếng ai tha thiết bên cồn Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi Áo chàm đưa buổi phân li Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay”.* DÀN BÀI GỢI Ý:I.MỞ BÀI: - Việt Bắc là đầu não của cuộc kháng chiến chống Pháp, đây chính là căn cứ địa vững chắc của Trung ương Đảng và Chính phủ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
ĐỀ: Phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ “Việt Bắc” của Tố HữuĐỀ: Phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu: “Mình về mình có nhớ ta Tiếng ai tha thiết bên cồn Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng. Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi Mình về mình có nhớ không Áo chàm đưa buổi phân li Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn? Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay”.* DÀN BÀI GỢI Ý:I.MỞ BÀI:- Việt Bắc là đầu não của cuộc kháng chiến chống Pháp, đây chính là căn cứ địavững chắc của Trung ương Đảng và Chính phủ trong suốt 15 năm thuở còn khángNhật. Nơi đây, đồng bào các dân tộc Việt Bắc đã cưu mang, che chở cho Đảng,Chính phủ, cho bộ đội những ngày kháng chiến vô cùng gian khổ. Và cũng chínhnơi đây đã lập nên chiến thắng lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu.- Tháng 10 năm 1954, những người kháng chiến từ căn cứ Việt Bắc trở về xuôi,Trung ương Đảng và Chính phủ về Hà Nội. Liệu những người chiến thắng có giữtấm lòng thủy chung ân nghĩa với mảnh đất đã từng cưu mang, gắn bó không? Đấylà vấn đề tư tưởng lớn đặt ra cho các cán bộ và chiến sĩ. Tố Hữu đã viết bài thơViệt Bắc để đáp lại nỗi niềm ấy. Việt Bắc là đỉnh cao của thơ Tố Hữu và cũng là thi phẩm xuất sắc của vănhọc Việt Nam thời kì chống Pháp; là khúc tình ca, anh hùng ca về cách mạng, vềcuộc kháng chiến, về con người kháng chiến, mà cội nguồn sâu xa của nó là tìnhyêu quê hương đất nước; là niềm tự hào về sức mạnh của nhân dân, là truyền thốngnhân nghĩa, đạo lí thủy chung của dân tộc Việt Nam.- Một trong những đoạn gây xúc động lòng người là phần đầu của bài thơ. Bằng lốiđối đáp và cách sử dụng đại từ “mình – ta” quen thuộc của ca dao, đoạn thơ giốngnhư một lời hát giao duyên đằm thắm, thiết tha, thể hiện tâm trạng luyến lưu giữađồng bào Việt Bắc và người cán bộ kháng chiến trong ngày chia tay ngậm ngùi.II.THÂN BÀI:1. Cấu tứ của đoạn thơ: (sắc thái tâm trạng của cái tôi trữ tình – nhà thơ và nhữngngười tham gia kháng chiến)- Đoạn thơ nằm trong cấu tứ chung của cả bài thơ, đó là tâm trạng đầy xúcđộng bâng khuâng của người đi kẻ ở, cả hai đã từng sống và gắn bó suốt mườilăm năm, có biết bao kỉ niệm ân tình ân nghĩa, sẻ chia đắng cay ngọt bùi trongcuộc kháng chiến đầy gian khổ.- Tố Hữu đã khéo léo thể hiện ân tình ân nghĩa ấy dưới hình thức đối đáp của hainhân vật trữ tình “mình – ta” trong ca dao truyền thống, tưởng như rất riêngcủa tình yêu đôi lứa nhưng lại hóa thành một vấn đề lớn trong mối quan hệ ân tìnhcủa đồng chí, đồng bào, của tình yêu quê hương, đất nước. Lời đối đáp giao hòađồng vọng trong tâm hồn mỗi người vì cả hai đều là người kháng chiến.- Nhà thơ sáng tạo hai đại từ “mình – ta” là thủ pháp nghệ thuật độc đáo, tài hoa,góp phần vào sự phân đôi và thống nhất của chủ thể trữ tình. Mình là ta, ta làmình, là những người kháng chiến, là đồng bào Việt Bắc, là nhà thơ. Tất cả thâmnhập, chuyển hóa vào độc thoại, đối thoại, diễn tả chung tâm trạng, tâm tư, tìnhcảm của nhà thơ và của những người tham gia kháng chiến. Họ đã sống gắn bó, tình nghĩa, sướng khổ có nhau; cùng chung kỉ niệm và mongước, cùng chung cảm xúc buổi phân li; cùng xúc động, băn khoăn, dằn vặt giữa cáiđã qua và cái sắp tới; giữa phần đi và phần ở trong mỗi con người.2. Bốn câu đầu: là lời ướm hỏi ngọt ngào, tình tứ của người ở lại: “Mình về mình có nhớ ta Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng Mình về mình có nhớ không Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn?”- Người ở lại rất nhạy cảm, sợ bạn mình sẽ thay đổi tình cảm khi về thành nên luônluôn gợi nhắc những kỉ niệm sâu nặng: “Mình về mình có nhớ ta Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng”+ Hai câu thơ này gợi nhắc đến câu ca dao: “Mình về có nhớ ta chăng Ta về ta nhớ hàm răng mình cười” Câu thơ trong Truỵên Kiều của Nguyễn Du cũng nói về điều này: “Mười lăm năm ấy biết bao nhiêu tình” Tố Hữu đã vận dụng yếu tố truyền thống của văn học dân tộc để thể hiện t ìnhcảm gắn bó thuỷ chung của đồng bào đối với cách mạng. Câu hỏi nhằm gợi đến những tình nghĩa “thiết tha mặn nồng” của đồng bào ViệtBắc và người cán bộ kháng chiến trong suốt “mười lăm năm” chiến đấu gian khổ,thiếu thốn và rất hào hùng ở chiến khu Việt Bắc.+ Đồng bào Việt Bắc lại tiếp tục hỏi: “Mình về mình có nhớ không Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn?”+ Câu thơ vừa gợi lên cảnh vật núi rừng Việt Bắc, vừa là lời nhắc nhở khéo léo vềnỗi nhớ cội nguồn cách mạng. Việt Bắc là căn cứ địa của cách mạng, là cái nôi nuôi dưỡng, che chở cho Đảng,cho Chính phủ, bộ đội ta trước và trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Việt Bắc còn là cội nguồn của chiến thắng: Trước cách mạng tháng Tám, từ ViệtBắc ta tiến về giải phóng thủ đô Hà Nội thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộnghoà; sau Cách mạng tháng Tám, từ Việt Bắc ta tiến hành cuộc kháng chiến chốngPháp và kết thúc bằng chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn độngđịa cầu.=> Bằng thể thơ lúc bát quen thuộc, cặp đại từ “mình – ta” của ca dao, điệp từ“nhớ” dồn dập khiến cho hai câu hỏi của đồng bào Việt Bắc trở nên ngọt ngào, thathiết, khéo léo; không chỉ hỏi người cán bộ kháng chiến để nhắc lại những kỉ niệmsâu nặng, mà hỏi cũng là để khẳng định tấm lòng thuỷ chung son sắt của mình vớicách mạng.3. Bốn câu còn lại: thể hịên chân thực tâm trạng luyến lưu, nghẹn ngào, xúcđộng giữa người cán bộ kháng chiến và đồng bào Việt Bắc trong ngày chiatay: “Tiếng ai tha thiết bên cồn Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi Áo chàm đưa buổi phân li Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay” ...