Đề tài tốt nghiệp cử nhân Điều dưỡng hệ VHVL: Chăm sóc bệnh nhân quá kích buồng trứng trong thụ tinh ống nghiệm

Chuyên đề được thực hiện với các nội dung chính sau đây: Sinh lý quá trình hình thành và phát triển nang trứng, hội chứng quá kích buồng trứng, hướng dẫn và chăm sóc bệnh nhân bị hội chứng quá kích buồng trứng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài tốt nghiệp cử nhân Điều dưỡng hệ VHVL: Chăm sóc bệnh nhân quá kích buồng trứng trong thụ tinh ống nghiệmĐẶT VẤN ĐỀSự thành công của kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm ( IVF) (1978) là cuộccách mạng trong điều trị vô sinh. Đóng góp cho sự thành công này ngoài các kỹ thuậttrong labo thì việc ra đời các thuốc kích thích phát triển trứng có một vai trò khôngnhỏ. Tuy nhiên bên cạnh kích thích nhiều trứng để có thể chọn lọc phôi có chất lượngcấy chuyển vào buồng tử cung thì một tác dụng không mong muốn gây ra là hộichứng quá kích buồng trứng (HCQKBT), một trong những biến chứng nghiêm trọngnhất và hay xảy ra của kích thích buồng trứng trong điều trị vô sinh. HCQKBTthường xảy ra vài ngày sau khi tiêm thuốc kích thích rụng trứng. Tỉ lệ HCQKBT ởmức độ nhẹ chiếm khoảng 20 – 33%, mức độ trung bình 3 - 6%, mức độ nặng 0,1 –2% trong các chu kỳ thụ tinh trong ống nghiệm và có thể dẫn đến tử vong [6]. Biểuhiện của HCQKBT nặng thường rất rầm rộ: buồng trứng to, báng bụng, tràn dịchmàng phổi, rối loạn điện giải, giảm thể tích tuần hoàn, thiểu niệu, trầm trọng hơn làhuyết khối, suy gan, suy thận, hội chứng nguy cơ suy hô hấp cấp của người lớn [1].Do vậy công việc dự đoán, ngăn chặn, theo dõi và điều trị HCQKBT không chỉ làtrách nhiệm riêng của các bác sĩ lâm sàng mà còn là trách nhiệm của điều dưỡng những người luôn sát sao theo dõi bệnh nhân hàng ngày từ trước và trong quá trìnhđiều trị. Người Điều dưỡng là cầu nối giữa bệnh nhân và các bác sỹ, cũng như hỗ trợbác sĩ làm tốt hơn trong điều trị HCQKBT [13].Với mong muốn làm giảm tỷ lệ biến chứng xảy ra trên bệnh nhân có hội chứngquá kích buồng trứng trong điều trị hỗ trợ sinh sản, người điều dưỡng cần được trangbị kiến thức cơ bản về HCQKBT và các kỹ năng chăm sóc người bệnh để có thể hiểurõ hơn các yếu tố nguy cơ, nhận biết triệu chứng, mức độ diễn tiến, nguyên tắc xử trí,theo dõi và dự phòng chứng bệnh này. Chuyên đề được thực hiện với các nội dungchính sau đây:1. Sinh lý quá trình hình thành và phát triển nang trứng.2. Hội chứng quá kích buồng trứng.3. Hướng dẫn và chăm sóc bệnh nhân bị hội chứng quá kích buồng trứng.1CHƢƠNG ISINH LÝ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NANG TRỨNGCác cơ quan của bộ máy sinh sản nữ bao gồm hai buồng trứng, hai vòi tử cung,tử cung và âm đạo.Mỗi người phụ nữ có 2 buồng trứng. Kích thước mỗi buồng trứng trưởngthành là 2,5 x 2 x 1 cm và nặng từ 4-8 gam, khối lượng của chúng thay đổi trong chukỳ kinh nguyệt.Ở tuần thứ 30 của thai nhi, cả 2 buồng trứng có khoảng 6.000.000 nang trứngnguyên thủy. Sau đó, phần lớn chúng bị thoái hóa, chỉ còn lại khoảng 2.000.000 nangnoãn vào lúc mới sinh và đến tuổi dậy thì chỉ còn khoảng 300.000 - 400.000 nangnoãn. Trong suốt thời kỳ sinh sản của phụ nữ (khoảng 30 năm) chỉ có khoảng 400nang này phát triển tới chín và xuất noãn hàng tháng, số còn lại bị thoái hóa [2] .Ở người phụ nữ, quá trình biệt hóa, phát triển của nang trứng và khả năng thụtinh phải trải qua một thời gian dài. Quá trình này bắt đầu rất sớm từ trong phôi thaicho đến khi phóng noãn. Toàn bộ quá trình phát triển của nang trứng gắn chặt với sựtăng trưởng, trưởng thành của tế bào vỏ, tế bào nang của nang trứng và sự bài tiết cáchormon sinh dục của những tế bào này.Sự phát triển của nang trứng gồm một chuỗi các sự kiện xảy ra một cách trật tựdẫn tới sự phóng noãn ở giữa chu kỳ kinh, bao gồm: sự chiêu mộ các nang trứng, sựchọn lọc nang trứng, sự vượt trội của một nang trứng, sự phóng noãn và sự thoái hóacủa nang trứng. Quá trình này bắt đầu bằng sự phát triển của nang trứng nguyên thủy,qua các giai đoạn: nang trứng nguyên thủy, nang trứng phát triển và nang trứng trướcphóng noãn. Thông thường chỉ có một nang trưởng thành và phóng noãn trong mỗichu kỳ kinh.1.1. SỰ CHIÊU MỘ CÁC NANG TRỨNGMỗi chu kỳ kinh, có khoảng 20 nang trứng nguyên thủy phát triển để saukhoảng 12 ngày có một nang trứng đạt đến giai đoạn trưởng thành và phóng noãn. Cơchế của sự chiêu mộ các nang trứng nguyên thủy vẫn chưa được hiểu rõ, dường như2Thang Long University Librarykhông phụ thuộc vào sự kiểm soát của tuyến yên mà có thể phụ thuộc vào các yếu tốnội tại của buồng trứng.Vào cuối chu kỳ kinh nguyệt, sự thoái hóa của hoàng thể làm giảm đi estradiol,progesteron, inhibin A sẽ kích thích tuyến yên tăng nồng độ FSH. Khoảng một ngàytrước khi bắt đầu chu kỳ kinh mới, FSH tăng làm khởi phát sự phát triển của các nangtrứng. Tuy nhiên quá trình này đòi hỏi phải thỏa mãn một số điều kiện [9]:-Nồng độ FSH phải đạt đến một ngưỡng nhất định.-Các thụ thể của FSH phải hình thành đầy đủ ở các nang trứng.-Ngoài ra, phải có yếu tố nội tại của buồng trứng.Dưới tác dụng chủ yếu của FSH, các nang trứng được chiêu mộ sẽ phát triểnvề kích thước và có chức năng bài tiết hormon.Phát triển về kích thước:Các tế bào nang gia tăng về số lượng, các tế bào vỏ hình thành bên ngoàimàng đáy và có sự tạo khoang chứa dịch nang bên trong. Các tế bào nang trứng có tácdụng dinh dưỡng làm cho noãn phát triển và bài tiết các thành phần của dịch nang.Chức năng bài tiết hormon:FSH chủ yếu tác dụng trên tế bào nang, trong khi LH tác dụng chủ yếu trên tếbào vỏ và một phần trên tế bào nang.Thụ thể của LH xuất hiện trên tế bào vỏ. LH gắn vào thụ thể của nó trên tế bàovỏ kích thích tế bào vỏ sản xuất androgen, chủ yếu là androstenedion và testosteron từcholesterol. Androgen được sản xuất từ tế bào vỏ được hấp thu vào dịch nang và sauđó được tế bào nang chuyển thành estradiol.Sự tăng nồng độ FSH vào cuối giai đoạn tăng sinh của chu kỳ kinh dẫn tớităng sản xuất các thụ thể của FSH trên các tế bào nang. FSH gắn vào thụ thể của nótrên tế bào nang, truyền tín hiệu cho tế bào nang để chuyển hóa androgen thànhestradiol (E2). Estradiol được hấp thu vào máu và vào dịch nang. Sự gia tăng nồng độE2 sẽ tác dụng hiệp đồng với FSH để gia tăng và duy trì số lượng các thụ thể của FSHtrên tế bào nang và thúc đẩy sự hình thành thụ thể của LH trên tế bào nang, đồng thờitạo ra hiện t ...