Di cư và phát triển trong bối cảnh đổi mới kinh tế, xã hội của đất nước - Đặng Nguyên Anh

Tham khảo nội dung bài viết "Di cư và phát triển trong bối cảnh đổi mới kinh tế, xã hội của đất nước" dưới đây để nắm bắt được kinh nghiệm của các quốc gia châu Á về di cư, di cư và biến đổi kinh tế, xã hội ở Việt Nam, vai trò của các yếu tố phát triển đối với di cư ở nước ta.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Di cư và phát triển trong bối cảnh đổi mới kinh tế, xã hội của đất nước - Đặng Nguyên AnhX· héi häc sè 1 (61), 1998 3 Di c− vµ ph¸t triÓn trong bèi c¶nh ®æi Míi kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n−íc §Æng Nguyªn Anh Theo luËn ®iÓm kinh ®iÓn, d©n sè t¹i c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn Ýt cã sù di ®éng do qu¸tr×nh di c− chØ diÔn ra m¹nh mÏ trªn nÒn t¶ng cña mét x· héi c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i (Zelinski,1971). Tuy nhiªn khi c¸c sè liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu di c− trë nªn phong phó h¬n, ng−êi ta®· thÊy r»ng di chuyÓn d©n sè diÔn ra réng kh¾p ngay ë c¸c quèc gia ®ang b−íc vµo thêi kú ph¸ttriÓn ban ®Çu. Ngay tõ nh÷ng thËp kû tr−íc, qu¸ tr×nh di c− ë ch©u ¸ ®· diÔn ra m¹nh mÏ d−íinhiÒu h×nh thøc, víi sù tham gia cña nhiÒu tÇng líp x· héi vµ d©n c− kh¸c nhau. Lµ mét ph−¬ngthøc n¨ng ®éng kÕt nèi n«ng th«n víi thµnh thÞ, gi÷a c¸c vïng l·nh thæ trong mét n−íc còng nh−gi÷a c¸c quèc gia, di c− ®· trë nªn mét cÊu thµnh quan träng gãp phÇn vµo tiÕn tr×nh ph¸t triÓn ënhiÒu quèc gia. Trong khi nghiªn cøu di c− ë ch©u ¸ ®· ®¹t ®Õn ®Ønh cao víi nh÷ng xuÊt b¶n phÈm hÕtsøc phong phó th× nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc vÒ di c− ë ViÖt Nam cßn Ýt vÒ sè l−îng vµ nghÌo nµn vÒchÊt l−îng. §Æc biÖt, nguyªn nh©n vµ b¶n chÊt cña vÊn ®Ò di c− ch−a ®−îc ®Æt ra xem xÐt mét c¸chnghiªm tóc trong c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ-x· héi. Di c− vÉn bÞ xem nh−mét vÊn ®Ò bøc xóc cÇn gi¶i quyÕt, mét c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho sù ph¸t triÓn chø kh«ng ph¶i lµ métyÕu tè tÝch cùc gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi trong thêi kú ph¸t triÓnmíi cña ®Êt n−íc. NÕu so s¸nh ViÖt Nam víi c¸c quèc gia ch©u ¸ trªn lÜnh vùc di c−, cã thÓ nhËn thÊy nhiÒu®iÓm kh¸c biÖt còng nh− t−¬ng ®ång. Qu¸ tr×nh di c− ë ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt ®Æc thï, chñ yÕu dosù t¸c ®éng liªn tôc cña chiÕn tranh vµ vai trß chñ ®¹o cña nhµ n−íc ®èi víi c«ng t¸c di d©n, nh−ng®ång thêi ViÖt Nam còng t×m thÊy sù t−¬ng ®ång víi c¸c quèc gia trong khu vùc vÒ h×nh th¸i,nguyªn nh©n vµ b¶n chÊt cña di c− trong tiÕn tr×nh hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. Víi ®Æc tr−ng ®ã, phÇn®Çu cña bµi viÕt nµy t×m hiÓu kinh nghiÖm di c− mµ c¸c quèc gia ë ch©u ¸ ®· tr¶i qua nh÷ng n¨mtr−íc ®©y. 1. Kinh nghiÖm cña c¸c quèc gia ch©u ¸ Cã thÓ nãi, t¨ng tr−ëng ®« thÞ vµ di chuyÓn d©n sè ë ch©u ¸ diÔn ra trong bèi c¶nh hiÖn®¹i hãa vµ chÞu sù chi phèi m¹nh mÏ cña chÝnh s¸ch nhµ n−íc. Tr−íc nh÷ng ®ßi hái bøc xóc trongnhu cÇu t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh x· héi, c¸c quèc gia ch©u ¸ ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p gi¸ntiÕp hoÆc trùc tiÕp ph©n bè, ®iÒu chØnh l¹i quy m« vµ c¬ cÊu d©n c−. MÆc dï nhiÒu n−íc ®· tiÕnhµnh nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ di c− ra thµnh phè nh»m æn ®Þnh sù ph¸t triÓn, møc ®é can thiÖpm¹nh nhÑ l¹i tïy theo tõng quèc gia. Trong khi Trung Quèc tõ mÊy chôc n¨m qua ®· ¸p dôngnhiÒu biÖn ph¸p nh»m kiÓm so¸t chÆt chÏ l−îng nhËp c− vµo thµnh phè, In-®«-nª-xia ®· sö dôngc¸c biÖn ph¸p «n hßa h¬n dùa trªn ph−¬ng thøc thuyÕt phôc vµ vËn ®éng thay v× sù cÊm ®o¸n.MÆc dï Th¸i Lan trong nh÷ng gÇn ®©y ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶m bít l−u l−îng nhËpc− vµo B¨ng-cèc, nh−ng chÝnh phñ Th¸i ch−a bao giê dïng nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ sù ®i l¹i lµm¨n cña c− d©n tõ n¬i kh¸c ®Õn thñ ®« n−íc nµy. Nh÷ng mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c vïng l·nh thæ vµ sù Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn4 Di c− vµ ph¸t triÓn trong bèi c¶nh §æi Míi ...−u ®·i ®Çu t− ®èi víi khu vùc ®« thÞ vµ ho¹t ®éng kinh tÕ dÞch vô ë Th¸i Lan tiÕp tôc thu hótng−êi lao ®éng tõ n«ng th«n ra thµnh phè lµm ¨n sinh sèng. ChÝnh phñ Phi-lÝp-pin rÊt quan t©m®Õn vÊn ®Ò bïng næ d©n sè ë c¸c thµnh phè lín, nhÊt lµ thñ ®« Ma-ni-la. Tuy nhiªn, chiÕn l−îc tËptrung ®Çu t− vµo c¸c trung t©m ®« thÞ cña Phi-lÝp-pin ®· dÉn ®Õn sù ra ®i å ¹t cña d©n sè n«ngth«n. MÆc dï chÝnh phñ ®· cã quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn vïng kinh tÕ vµ x©y dùng c¸c trôcc«ng nghiÖp míi n»m ngoµi thñ ®« Ma-ni-la nh»m gi¶m bít søc Ðp nhËp c− vµo thµnh phè, c¸cbiÖn ph¸p nµy kh«ng gióp thay ®æi ®−îc t×nh thÕ, thËm chÝ cßn lµm gia t¨ng nh÷ng dßng nhËp c−lín h¬n tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ. §iÒu nµy lµ kÕt qña cña sù héi nhËp gi÷a c¸c vïng kÐm ph¸ttriÓn víi nh÷ng trôc c«ng nghiÖp ®« thÞ míi nãi trªn ë Phi-lÝp-pin. Trªn b×nh diÖn chÝnh s¸ch, cã thÓ nãi r»ng nh÷ng biÖn ph¸p nh»m kiÓm so¸t di c− ®−îc ¸pdông ¸p dông réng r·i ë nhiÒu quèc gia chø kh«ng chØ ®¬n thuÇn ë ch©u ¸, bao gåm c¶ c¸c n−íc x·héi chñ nghÜa §«ng ©u tr−íc ®©y (Oberai, 1988). T¹i c¸c quèc gia nµy tr−íc thêi më cöa, viÖc nhËpc− vµo thµnh phè th−êng bÞ h¹n chÕ tèi ®a th«ng qua hÖ thèng ®¨ng ký nh©n khÈu trong khi nhµn−íc l¹i khuyÕn khÝch sù chuyÓn c− tõ thµnh phè vÒ n«ng th«n. Bªn c¹nh ®ã, c¸c quèc gia nãi trªncßn tiÕn hµnh t¸i ph©n chia vµ ph©n lo¹i thµnh thÞ nh»m æn ®Þnh c¬ cÊu ph¸t triÓn theo kÕ ho¹ch.Nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý di c− nãi tr ...