Di dân và quản lý di dân trong giai đoạn phát triển mới: Một số suy nghĩ từ góc độ nghiên cứu - Đặng Nguyên Anh

Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Di dân và quản lý di dân trong giai đoạn phát triển mới: Một số suy nghĩ từ góc độ nghiên cứu" dưới đây để có thêm tài liệu học tập và nghiên cứu. Nội dung bài viết trình bày về các loại hình di dân tự phát, cơ hội và thách thức trong việc di dân và quản lý di dân trong giai đoạn phát triển mới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Di dân và quản lý di dân trong giai đoạn phát triển mới: Một số suy nghĩ từ góc độ nghiên cứu - Đặng Nguyên Anh X· héi häc sè 3&4 (67&68), 1999 39 Di d©n vµ qu¶n lý di d©n trong giai ®o¹n Ph¸t triÓn míi: Mét sè suy nghÜ tõ gãc ®é nghiªn cøu §Æng Nguyªn Anh Trong mét sè bµi viÕt tr−íc, chóng t«i ®· bµn ®Õn nguyªn nh©n vµ ®Æc tr−ng cña qu¸ tr×nh di d©n víi môc ®Ých lµm s¸ng tá c¸c m« h×nh vµ xu h−íng di c− trong bèi c¶nh ®æi míi cña ®Êt n−íc. Hy väng r»ng c¸c bµi viÕt ®ã ®· gãp phÇn lµm thay ®æi nhËn thøc ®èi víi vÊn ®Ò di d©n mét c¸ch khoa häc h¬n. Nh»m ph¸t huy nh÷ng yÕu tè tÝch cùc, h¹n chÕ ®−îc mÆt tiªu cùc cña di d©n, bµi viÕt tËp trung xem xÐt qu¸ tr×nh nµy trªn b×nh diÖn qu¶n lý. Nh÷ng suy nghÜ, trao ®æi trong bµi lµ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cho c«ng t¸c ®æi míi chÝnh s¸ch di d©n vµ qu¶n lý d©n c− ë ViÖt Nam. §©y còng lµ mét trong nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n ®−îc ®Æt ra trong dù th¶o chiÕn l−îc quèc gia vÒ d©n sè vµ ph¸t triÓn thêi kú 2000-2010. Do khu«n khæ bµi viÕt cã h¹n nªn thay v× ®Ò cËp tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i di c− (vèn rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p), chóng t«i sÏ chØ xem xÐt lo¹i h×nh di c− tù ph¸t, hiÖn ph¸t triÓn víi quy m« ngµy cµng lín, ®Æt ra nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc hiÖn nay. Trong khi di d©n kÕ ho¹ch cã ®−îc nhiÒu thuËn lîi víi sù hç trî vµ ®Çu t− cña nhµ n−íc, di d©n tù ph¸t hoµn toµn do ng−êi lao ®éng thùc hiÖn. H×nh th¸i di d©n nµy ®ang ®Æt ra nh÷ng ®ßi hái míi vÒ chÝnh s¸ch qu¶n lý. Di c− theo kÕ ho¹ch mÆc dï quan träng song do tÝnh ®Æc thï riªng nªn sÏ ®−îc chóng t«i bµn ®Õn trong mét dÞp kh¸c. Di d©n - sù lùa chän hay ®ßi hái cña cuéc sèng? TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1999, theo thèng kª chÝnh thøc th× sè hé di chuyÓn tù ph¸t ®Õn n«ng th«n lµ 280 ngh×n hé víi tæng sè 1,33 triÖu ng−êi, chñ yÕu ®Õn vïng T©y Nguyªn (§¾c L¾c), §«ng Nam Bé (§ång Nai). ë miÒn nói phÝa B¾c, −íc tÝnh ®· cã trªn 26.000 ®ång bµo d©n téc tham gia vµo qu¸ tr×nh di chuyÓn tù ph¸t. Nhu cÇu du canh, du c− cña ®ång bµo d©n téc chñ yÕu lµ do thiÕu ®Êt s¶n xuÊt l−¬ng thùc vµ khan hiÕm nguån n−íc sinh ho¹t. So víi di d©n ®Õn c¸c vïng n«ng th«n, di chuyÓn d©n sè ra thµnh thÞ ®a d¹ng h¬n vÒ thÓ lo¹i. MÆc dï khã −íc tÝnh ®−îc chÝnh x¸c quy m« cña dßng di c− nµy song sè ng−êi di d©n ra ®« thÞ tÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i ®· lªn ®Õn hµng triÖu ng−êi, tËp trung ë c¸c trung t©m ®« thÞ, c¸c thµnh phè lín kh¾p toµn quèc. Møc t¨ng tr−ëng vµ tû lÖ t¹o viÖc lµm cña khu vùc kinh tÕ dÞch vô trong nh÷ng n¨m 90 ®· thu hót kh¸ hiÖu qu¶ lùc l−îng lao ®éng nhËp c−. Kh¸ch quan mµ nãi, mÆt tÝch cùc cña di d©n lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. N«ng th«n n−íc ta hiÖn kh«ng cã ®ñ ®Êt canh t¸c so víi møc t¨ng tr−ëng d©n sè vµ lao ®éng trong khi ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp l¹i ch−a ph¸t triÓn. VÉn cßn Ýt nhÊt 7 triÖu lao ®éng ë n«ng th«n kh«ng cã ®Êt canh t¸c, ®ang rÊt cÇn thu nhËp vµ viÖc lµm. §ã lµ ch−a kÓ ®Õn con sè 80 v¹n ng−êi hµng n¨m ra nhËp lùc l−îng lao ®éng n«ng nghiÖp. Trong khi ®ã, mçi n¨m cã tõ 25-30 ngh×n Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vnBản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 40 Di d©n vµ qu¶n lý di d©n trong giai ®o¹n ph¸t triÓn míi ... ha ®Êt canh t¸c bÞ chuyÓn dông sang nh÷ng môc ®Ých kh¸c. VËy mµ vèn ®Çu t− vµo khu vùc n«ng th«n chØ b»ng 1/10 so víi khu vùc thµnh thÞ. Sau thêi vô cÊy h¸i, ng−êi n«ng d©n l¹i r¬i vµo t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm cã thu nhËp. Møc ®é chªnh lÖch qu¸ lín vÒ gi¸ c¶ ngµy c«ng lao ®éng gi÷a hai khu vùc ®· khiÕn ng−êi n«ng d©n tù nguyÖn rêi bá quª h−¬ng ra thµnh phè kiÕm viÖc lµm. Hä chÊp nhËn c¶ nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc, vÊt v¶ vµ nguy hiÓm, nh÷ng ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt kh«ng nghiªm cÊm, ®Ó cã ®−îc ®ång l−¬ng m−u sinh ë thµnh phè, vµ cã c¸i ¨n, c¸i mÆc göi vÒ cho gia ®×nh. Di d©n thùc tÕ lµ sù chuyÓn dÞch d©n sè ®Õn n¬i “®Êt lµnh, chim ®Ëu”. Th«ng qua khèi l−îng hµng tiÒn mµ ng−êi di c− mang, chuyÓn, göi vÒ cho gia ®×nh, di c− ®ang gãp phÇn ®iÒu chØnh l¹i sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Lao ®éng ngo¹i tØnh ch−a bao giê lµ mèi ®e däa thÊt nghiÖp cña ng−êi d©n thµnh phè. Tr¸i l¹i, hä ®· trë thµnh nguån nh©n lùc kh«ng thÓ thiÕu trong mäi nhu cÇu dÞch vô ®a d¹ng vµ n¨ng ®éng ë c¸c ®« thÞ. Sù chuyÓn hãa nghÒ nghiÖp cña ng−êi di c− lµ yÕu tè quan träng gãp phÇn biÕn ®æi c¬ cÊu lao ®éng gi÷a c¸c vïng, miÒn l·nh thæ vµ khu vùc kinh tÕ hiÖn nay. Song mÊy ai nghÜ ®−îc nh− vËy? XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc thiÕu c¬ së khoa häc vµ ®Þnh kiÕn hÑp hßi mµ kh«ng Ýt ng−êi thµnh phè, trong ®ã cã c¶ mét sè c¸c nhµ qu¶n lý, ®· cã nh÷ng nh×n nhËn tiªu cùc ®èi víi di c−. H×nh nh− ®· qu¸ nhµm m¾t tr−íc nh÷ng c¶nh lam lò cña ng−êi lao ®éng nhËp c−, ®Õn nçi cã ng−êi l¹nh tanh mµ nãi r»ng Trêi b¾t mçi ng−êi mçi phËn. Tøc lµ bæn phËn cña ng−êi di c− tõ n«ng th«n ra thµnh phè lµ o»n l−ng g¸nh g¹o ®Õn tËn cöa. Mßn gãt trªn ®−êng nhùa chë hoa ...