Đi vòng quanh trái đất

Sự bế tắc trên đường bộ hóa ra lại là điều may. Nhờ động lực đi biển thúc đẩy, người châu Âu sẽ khám phá ra những con đường biển đi đến khắp nơi. Khoa vẽ bản đồ đã phát triển trên biển trước tiên... May phước cho chúng ta là phần nửa địa cầu kín ẩn bên kia đã được đưa ra ánh sáng và người Bồ Đào Nha mỗi ngày một đi xa hơn qua bên kia xích đạo. Nhờ vậy, những bờ biển trước đây chưa từng biết đến nay đã có thể đặt chân tới...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đi vòng quanh trái đất Đi vòng quanh trái đất Sự bế tắc trên đường bộ hóa ra lại là điều may. Nhờ động lực đibiển thúc đẩy, người châu Âu sẽ khám phá ra những con đường biển điđến khắp nơi. Khoa vẽ bản đồ đã phát triển trên biển trước tiên... May phước cho chúng ta là phần nửa địa cầu kín ẩn bên kia đã đượcđưa ra ánh sáng và người Bồ Đào Nha mỗi ngày một đi xa hơn qua bên kiaxích đạo. Nhờ vậy, những bờ biển trước đây chưa từng biết đến nay đã cóthể đặt chân tới được; vì người này kế tiếp người khác đã đua nhau tiếnbước trong gian lao và hiểm nguy vô bờ. - Peter Martyr 1493 - Phục Hưng và tu sửa lý thuyết Ptolêmê Sự bế tắc trên đường bộ hóa ra lại là điều may. Nhờ động lực đi biểnthúc đẩy, người châu Âu sẽ khám phá ra những con đường biển đi đến khắpnơi. Khoa vẽ bản đồ đã phát triển trên biển trước tiên. Do nhu cầu của nhữngngười đi biển, các nhà địa lý và các nhà vẽ bản đồ nay quay sang chú tâm vẽbản đồ của các vùng biển thay vì vẽ bản đồ của cả thế giới. Người đi biển thời đó cần biết vị trí chính xác của những tảng đángầm và những chỗ cạn ở các cảng Athen và Roma và họ cần biết những lộtrình an toàn giữa những đảo nhỏ của biển Adriatic. Qua công việc củamình, các người đi biển đã tích lũy dần dần những mảnh dữ liệu về biển ĐịaTrung Hải hầu giúp họ tìm được những lộ trình dễ qua lại, an toàn và nhanhhơn. Họ đưa những dữ liệu này vào một bản vẽ tỷ lệ và dưới một dạng dễ sửdụng, nhờ đó họ đã tích lũy được một kiến thức thực tiễn không liên quan gìtới những suy tư của những nhà triết học, thần học hay những tay tưởngtượng về vũ trụ. Họ chẳng cần biết gì đến cái hình thù Đại Đồng của quả đất,vị trí của vườn Eđen và quân Gog và Magog sẽ từ phương trời nào xuất hiệnvào ngày tận thế, mà họ chỉ tập trung ghi lại vô số những chi tiết về các bờbiển để hướng dẫn họ và những người theo sau họ. Ngay từ thế kỷ 5 trướcC.N., đã có một số người đi biển ghi chép lại những vùng đất, những đặcđiểm của các bờ biển và những sự kiện linh tinh có ích khác. Những ghi chúđó được gọi là periplus, có nghĩa là đi quanh bờ biển và chúng ta có thểcoi nó là một sơ đồ hướng dẫn bờ biển. Chúng ta còn giữ lại được một bản periplus cổ nhất của Scylax, ngườilàm việc cho Đariô Đại Đế, vị hoàng đế Ba Tư ở thế kỷ 6 trước C.N.. Nhữnghướng dẫn chi tiết của Scylax cho việc đi biển mô tả những nguy hiểm vànhững lộ trình trên Địa Trung Hải - đường đi tốt nhất từ mũi phía Đông, cửaCanapic của sông Nil bên Ai Cập, để đi tới Các Trụ của Hercule Gibraltar vànhiều lộ trình ngắn hơn, luôn luôn có chỉ dẫn thời gian đi mỗi chuyến mấtbao nhiêu ngày khi thời tiết tốt và gió thuận. Đi hết vòng bờ biển từ CácTrụ của Hercule tới Đảo Cernê phải mất 12 ngày. Phần phía bên kia đảoCernê không qua lại được vì nước cạn, lắm bùn và đầy rong biển. Thứ rongbiển này to bằng cây cọ và mũi lá của nó nhọn có thể đâm thủng thuyền. Ra khỏi lãnh vực đường biển, những mô tả của ông không được tỉ mỉvà chính xác như thế. Tuy nhiên, trong những trường hợp này, các sai lầmhay cường điệu của ông không ảnh hưởng gì tới việc qua lại của tàu bè haylàm chậm giờ tàu cập bến. Dân Ethiopi này là dân to lớn hơn mọi dân màchúng ta được biết, họ cao hơn 4 cubit; có người còn cao tới 5 cubit khoảng2,5 mét tới 3 mét; họ để râu và tóc dài và là những người đẹp nhất trong cácdân. Và người to lớn nhất cai trị họ. Hiển nhiên những tài liệu bằng chữviết chỉ có ích cho những thủy thủ biết đọc, mà phải nhiều thế kỷ nữa trongtương lai mới có các thủy thủ biết chữ và vì thế rất ít người đọc được nhữngtài liệu chữ viết đó. Nhưng cũng khó cung cấp một họa đồ của bờ biển v ìngành vẽ bản đồ còn ở thời sơ khai. Lộ trình ngắn và an toàn nhất từ mộtcảng tới một cảng khác trở thành bí mật thương mại của một thủy thủ vàcũng là bí mật quan trọng của một quốc gia, vì nó tạo cơ hội thương mại cóthể làm giàu cho một thành phố hay làm phồn vinh một đế quốc. Vì thế không lạ gì các thủ bản hướng dẫn đường đi biển rất hiếm. Từthế kỷ 4 tới 14, không một họa đồ đi biển nào loại ấy còn tồn tại. Trong thờiđại dốt chữ ấy, các thủy thủ truyền miệng lại cho nhau những kiến thức họđã học được. Tuy nhiên từ khoảng 1300, chúng ta tìm thấy những họa đồ đibiển Địa Trung Hải, mô tả những chi tiết hữu ích tìm thấy trong các họa đồxa xưa. Những họa đồ biển Địa Trung Hải này, theo những sử gia về bản đồ,là những bản đồ thực sự đầu tiên vì chúng lần đầu tiên vẽ ra những phầnđáng kể của mặt đất dựa trên sự quan sát khoa học tại chỗ và liên tục.Những họa đồ này được gọi bằng cái tên tiếng Italy là portolano, hay hướngdẫn cảng. Lẽ ra đã có thể gọi chúng là những bảng hướng dẫn tiện dụng, vìthế chúng dễ mang theo và có thể được kiểm tra và sửa chữa tại chỗ dựa vàokinh nghiệm thực ở mỗi nơi. Tuy có nguồn gốc thực dụng và khiêm tốn, các họa đồ portolano quảthực là nguồn của một số dữ liệu đáng tin ...