Điều trị nội khoa - TIÊU CHẢY CẤP

Đây là bệnh thường gặp nhất. Người ta ước tính hằng ngày có 400 triệu người tiêu chảy trên thế giới. Thống kê của Tổ chức y tế thế giới (WHO) hàng năm (1997 ) có 2.455.000 nguời chết, đứng hàng thứ ba sau nhiễm trùng đường hô hấp (3,7t) và lao phổi (2,9t) trên cả AIDS (2,3 t). Tiêu chảy là thải phân lỏng quá ba lần trong một ngày hay hai lần kèm theo đau bụng hay lượng phân vượt quá 250g/ngày...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Điều trị nội khoa - TIÊU CHẢY CẤP TIEÂU CHAÛY CAÁP ÑAÏI CÖÔNG Ñaây laø beänh thöôøng gaëp nhaát. Ngöôøi ta öôùc tính haèng ngaøy coù 400 trieäu ngöôøi tieâuchaûy treân theá giôùi. Thoáng keâ cuûa Toå chöùc y teá theá giôùi (WHO) haøng naêm (1997 ) coù2.455.000 nguôøi cheát, ñöùng haøng thöù ba sau nhieãm truøng ñöôøng hoâ haáp (3,7t) vaø laophoåi (2,9t) treân caû AIDS (2,3 t). Tieâu chaûy laø thaûi phaân loûng quaù ba laàn trong moät ngaøy hay hai laàn keøm theo ñaubuïng hay löôïng phaân vöôït quaù 250g/ngaøy. Tieâu chaûy caáp môùi xaûy ra cho ñeán 7 ngaøy keùo daøi ñeán quaù 30 ngaøy laø tieâu chaûy maõn . Veà sinh lyù beänh ñaây laø moät söï vaän chuyeån baát bình thöôøng cuûa nöôùc vaø chaát ñieängiaûi qua nieâm maïc ruoät. B. CÔ CHEÁ GAÂY TIEÂU CHAÛY (CAÁP VAØ MAÕN ) Roái loaïn naøy do 5 cô cheá khaùc nhau: a. Tieâu chaûy tieát dòch: do kích thích tieát dòch hay do öùc cheá söï haáp thuï nöôùc ôû teábaøo ruoät (heä thoáng AMP hay GMP voøng, gaëp trong tieâu chaûy caáp do ñoäc toá cuûa vikhuaån: dòch taû, nhieãm Escherichia Coli coù sinh ñoäc toá ruoät, nhieãm tuï caàu, coøn gaëptrong tieâu chaûy maõn tính coù nguoàn goác noäi tieát. Löôïng phaân toáng ra nhieàu, loûng, coù theå gaây maát nöôùc traàm troïng trong cô theå,khoâng giaûm ñi khi nhòn aên. b. Tieâu chaûy do toån thöông vieâm maïc ruoät, vi khuaån xaâm laán, bôø baøn chaûi cuûa teábaøo ruoät bò phaù huûy (sieâu vi, E. coli xaâm laán, Salmonella, lî tröïc truøøng….) cho ñeánphaù huûy moät phaàn thaønh ruoät do vieâm, loeùt (beänh Crohn, vieâm ñaïi tröïc traøng xuaáthuyeát). Soá laàn toáng phaân taêng, nhöng soá phaân thaûi ra khoâng quaù nhieàu nhö trong nhoùm354tröôùc, phaân ñoâi khi coù maùu muû. c. Tieâu chaûy do roái loaïn vaän ñoäng ruoät: vaän ñoäng giaûm, thöùc aên öù laïi, vi khuaåncoäng sinh phaùt trieån nhieàu gaây tieâu chaûy. Thoâng thöôøng do vaän ñoäng taêng, ñaåy thöùc aên chöa tieâu hoùa kòp xuoáng, keùo theomoät löôïng nöôùc, gaëp trong hoäi chöùng ruoät deã bò kích thích IBS, caùc nguyeân nhaân noäitieát hay thaàn kinh. Löôïng phaân trong tröôøng hôïp naøy khoâng quaù nhieàu (côõ500ml/ngaøy) soá laàn toáng phaân taêng: coù theå laøm giaûm vôùi caùc thuoác giaûm nhu ñoängruoät vaø nhòn aên. d. Tieâu chaûy thaåm thaáu: do trong loøng ruoät coù nhöõng aùp löïc thaåm thaáu cao, keùotheo moät löôïng nöôùc thöôøng nhö caùc ion Magnesie Mg, phosphate PO 4 , sulfate SO 4 ,chaát nhuaän traøng, caùc Carbohydrate khoâng haáp thuï ñöôïc (Lactulose) Tieâu chaûy naøy heát khi boû thuoác vaø löôïng ít. e. Tieâu chaûy do tieâu hoùa keùm (vì thieáu dòch tieâu hoùa). Caét daï daøy, ruoät, taécmaät, hay thieáu vi khuaån coäng sinh do cuøng thuoác. C. NGUYEÂN NHAÂN TIEÂU CHAÛY CAÁP + Nhieãm khuaån ñöôøng ruoät: Nhieãm khuaån xaâm laán Shigella, Campylobacter jejuni, Samonella -Escherichia Coli . Nhieãm khuaån coù ñoäc toá: dòch taû, tuï caàu, Escherichia Coli coù ñoäc toá, -Perfringens. - Nhieãm sieâu vi: baïi lieät, Coxsackies, Echovirus Parvovirus vaø Rotavirus. + Nhieãm kyù sinh truøng: Amip, Giardia + Caùc nhieãm khuaån toaøn thaân: nhieãm truøng huyeát, cuùm, soát reùt + Nhieãm ñoäc: naám ñoäc, toan maùu hay ureâ maùu cao, thuûy ngaân, arsen + Nguyeân nhaân khaùc: - Dò öùng - Do thuoác: Natri Sunfat, Magnesie Sunfat, khaùng sinh, digitaline 355quinidine, daàu thu ñuû - Lo laéng, lao taâm stress. - Khoù tieâu, sau khi aên nhieàu. D. TIEÁP CAÄN MOÄT BEÄNH NHAÂN TIEÂU CHAÛY: I.Tröôùc moät beänh nhaân bò tieâu chaûy ta caàn hoûi: 1. Caùc bieåu hieän cuûa maát nöôùc caáp hay roái loaïn nöôùc ñieän giaûi neáu coù: maïchnhanh, huyeát aùp suït, khaùt, moâi khoâ, tieåu ít, maét loõm, chuoät ruùt. Caàn phaûi buø qua ñöôønguoáng hay hay ñöôøng truyeàn tónh maïch.. 2. Dieãn tieán ñang thuyeân giaûm hay naëng theâm. Ña soá tieâu chaûy do virus hay do ñoäctoá töï giaûm trong 24 ñeán 72 giôø . 3. Soá laàn toáng phaân /ngaøy 4. Soá löôïng phaân moãi laàn 5. Tính chaát phaân: Seät - loûng Coù ñaøm - Coù maùu. 6. Caùc daáu hieän keøm ñau khi ñang toáng phaân ; ñau quaën , moùt raën, noân, buoànnoân, soát….. 7. Hoaøn caûnh xuaát hieän caáp hay maõn tính. Coù yeáu toá phaùt sinh hay khoâng (du lòch, aên thöùc aên nghi ngôø bò nhieãm, hay coùngöôøi cuøng bò tieâu chaûy …) + Soø heán (sieâu vi Norwalk,Vibrio cholerae, V. parahemolyticus…) + Côm chieân ( Bacillus cereus) + Rau soáng Virus Norwalk Salmonella Shigella Amibe… + Tieâu chaûy sau aên moät thöùc aên ñaëc bieät vaøi giôø (do ñoäc toá vi ...