Đô thị cổ Bắc Kinh: Phần 1 - PGS. Trần Hùng

Đô thị cổ Bắc Kinh: Phần 1 trình bày khái quát về lịch sử, những cấu trúc đặc trưng đô thị cổ Bắc Kinh như Tứ Cấm Thành, Tiền Tam điện, Hậu Tam cung, Ngự viên; những tổng thể di sản kiến trúc tiêu biếu như Thiên đàn, Di Hòa viên, Thập Tam lăng, Vạn lý trường thành.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đô thị cổ Bắc Kinh: Phần 1 - PGS. Trần HùngBỘ SÁCH QUY HOẠCH KIỂN 1 RÚC CÁC THỦ ĐÔ PGS. TRẦN HÙNG ĐÔ THỊ C ổBẮC k in h NHÀ XUẤT BẢN XÂY DỰNG HÀ NÒI - 2003 Đõ thị c ổ Bắc KinhM ỤC LỤC TraiĩíỊ 1. KHÁI ỌLIÁT VỀ LỊCli SỬ 5 2. NI lĩiNlG CẤU I RÚC ĐÀC TRUNlG ĐÔ THỊ c ổ BẮC KINH 14 Tứ Cấm ihành - Tiền Tam điện - Hậu Tam cung - Ngự viên 3. NHŨNG TỔNG TĨIỂ DI SẢN KIẾN TRÚC TIÊU BIẾU 48 Thiên dàn - Di Hòa \iên - Thập Tam lăng - Vạn lý trường thành 4. KIẾN TRÚC TÔN G I Á O - T Í N NGUỠNG 72 5. VDDNc; 1 ! l ú VÀ NIlÀ ở TRUYỀN T ll Ố N G > 94 6. BA(KIN11:N MŨNG NỖ LỤC BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN iOl PHU LUC : MỔT s ố n i Ô N G TIN DU LÍCH VÃN HÓA 118 Đô thị c ổ Bắc Kinh 1 . KHÁI QUÁT VỂ LỊCH s ủ Vina Bắc Kinh dược coi là một trong những cái nôi ra đời loài người. Từ70 vai năm irước người vượn Bắc Kinh” đã sinh Sống và phát triển tại ChuKhẩi Điếm (phía lây nam thành phố Bắc Kinh). Vào thời Nghiêu Đ ế ở BắcKinh đã hình lliànli đỏ ấp oọi là u Đỏ. Đốn thế ký thứ hai trước Côngnguy}n íỉiái bìiih nmiyèn Bác Kiiih trở thành clâì phân phong cho chư hầucủa rhà Chu, dỏ l;ì uáe Ịihnng quốc; nước Kc và nước Yến. Đô Ihàiih củaIiưức Kế là th à n h Kè ỏ vị trí Quáng An môn phía tây nam thành phố BắcKinh ngày nay. Vẽ sau nirớc Yến thốn tính nước Kế, dời đô thành của mìnhsang thành Kế. Nirớc Yến trớ ihanh nước chư hầu duy nhất của nhà Tây Chuờ khỉ vực Bắc Kinh lúc bây uiờ. Thời Xuân Thu Chiến Quốc, nước Yến làmột ronu báy nirớc lớn và thành Kế đã là đô thành nổi tiếng. Năm 226 tCn,dại tiứng nhà l a n là Vươim Tiẻn đánh hạ thành Kế, nước Yến bị diệt vong.Sau íhi nhà Tán thốnsi nhất Trung Quốc vào nãm 22! tCn, thành K ế bị sápnhập vào inộl tronií sáu quận của nước Yến. Nhà Tần cho xây dựng conctưừn o - oiao tliỏn.i’ lừ Hàm Dưona đến thành Kế và từ đó thành K ế là đầu mối ^ c?liên lộ ỉĩiữa chính quycn trurm ương của người Hán với các dân tộc thiểu sốphia )ắc, Thành Kố thời Tây Hán như miêu tá trons Sử ký của Tư Mã Thiên,là đô thị lớn năm gÌLÌa Bòt Hai \ à Kiệt Thạch, phía nam thông với T ế Triệu,(tông bắc tiếp aiáp veSi iiíỊưùi Hổ. Thành K ế thời Tùy Đường khá nổi tiếngtiởi V trí quán s ự Irọna ycu làm căn cứ lập kết binh mã để đánh sang phía(lông Đ ườns Thái Tỏno từriiỉ dán quàn đến thành K ế (lúc ấy gọi là u Châu),sau C JỘ C chiến ôna đã cho xàv dưng ngôi chùa Mẫn Trung để tưởng niệmcác tiứiie sì dã chếl trán, Niỉòi chùa được irùim lu nhiều lần đến nay vẫn làinội (gôi chùa quaii Iroiiíi cùa ihành phố Bác Kinh. 5Đõ thị c ổ Bắc Kinh Từ sau nhà Đường, Trung Quốc rơi \ ào tình trạns phân liệt, dân tộc KliiếtĐan ở đông bắc Trung Quốc tiên xuốna phía nam chiếm u Châu dặl qiưốchiệu là L iêu (906 - 1125), lâv u Châu làm kinh đỏ phụ \ ’ới tên gỌi V é nK inh . Do nước Liêu rất thịnh hành đạo Phật nên nhiều dền đài Phật tíìáci dãđược xây dựng ớ nội ngoại Ihành Yên Kinh, đến nay \ẫn còn ngôi tihùaThiên Ninh được xây dựng thời Bắc Ngụv. Sang thế kỷ Xll từ hậu phư(Jngcủa nước Liêu bộ tộc Nữ Chân hưnẹ khới đã lập nôn nhà Kim (1 115 - 12/34),tiêu diệt nước Liêu và cá Bắc Tốne đế khỏníì chế toàn bộ khu vưc Hoa Bắo.Người K im dời đô từ phú Hội Ninh {đỏng bác Trung Quốc) đến \ị trí BãcKinh ngày nay. Trên cơ sớ thành Nam Kinh cúa nhà Liêu, nhà Kim bà dáuxây dựng m ớ rộng kinh dô lấy tên là Triirìị; Đó, việc xây dựng nàv (lư íc cuilà bước nhảv vọt đối với lịch sứ phát Iriến cúa Bác Kinh. Từ đáy, Bãc K inhbắt đầu trớ thành truna lâm thông trị cùa các vươiia Irieu phong kiến. Vào thế kỷ XIII người Môn» c ố ticìi xuónu phía nam liêu diệl nhà K ini.chiếm Trung Đô vào nãin 1213 và đếii năm 1260 líỏì l ất Liệt dã quyẽ diịnhxây dựng kinh đô tại đây, lãy tòn lù Đại Đỏ. Đại Đò là mọt irong nlnìii;: k.inhthành rất phồn thịnh lúc bấy ụiờ. Các sán vậl quý hiêni từ các nơi d:U tậptrung về Đại Đô. T h án g 9 năm 1368 quâii Minh liến dánh Đại Đỏ, nhà Ntiuyên diệl \c>ng.Chu N guyên Chương đổi Đại Đò thành Bắc B in h phona cho con irai hiứ lưlà Chu Đệ hiệu là Yến Vươnu, lúc này nhà Minh định dò tại Nam Kiinli.Sau khi Chu Nguyên Chưưno mất, Yên Vưoim cirớp imôi từ ta\ Muệ Oố lậpM inh Thái Tố (Minh Vĩnh Lạc). Minh Vĩnh Lạc quvết dịnh lấy Bấc B ì n hlàm th ủ đô và đổi tên th à n h Bắc K in h . Minh Vĩnh Lạc tiến hành xiy càìcung thành Bắc Kinh đại quy mô kéo dài trong 15 nãm \à hoàn Ihành và) riãin1420. Tử cấm thành và Hoànư thành là trung tâm của đ ế đỏ lúc bấy aiờ. Chu Nguyên Chương tức N4inh Thái Tố, vị Hoàng đc đầu tiên CLa nliàMinh (tại vị năm 1386 - 1399) là nuười xuâì ihân ironsi mộl aia đìnl iKÒiigdân nghèo khổ. bản Ihân là một hòa thưựne nghèo. Thánụ íiiông năm HiồiigVũ N guyên niên (1368). ỏng xưna \ua ớ phu Úii2 Tliiên (nay là Nam Ciinh).quốc hiệu là Minh. Lúc này ônt’ bát đầu suv nghĩ nẽn xâv dựng kinh cò ciiaTriều Minh ở đâu. Đô thị c ổ Bốc Kinh Trước hết, Chu Nau vón Chưoìiiỉ di Biện Lương (Khai Phong ngày nay),thấy ớ đó dân sinh nuhèo khô, aiao ihỏníỉ hết sức khó khăn bèn từ bỏ ý địnhxây dựng kinh đô ỏ lỉiộn Lưoìii:. Có niỉười lâu với ông, cho rằng ở phủ BắcBình (Bắc Kinh ngày na>) cunti tliâi hoàn chính, có thể tiết kiệm được sức(lân. Chu Nguyên Chưoìm CỈIO rãiiii. Bãc Bình là cỏ dô thời nhà Nguyên màihõ’ lực cúa người Nauycn ván CÒ ...