Dự báo ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến nuôi tôm nước lợ ven biển: mối tương quan giữa nhiệt độ nước và nhiệt độ không khí trong mô hình dự báo

Bài viết này nhằm xác định sự tương quan giữa nhiệt độ nước và nhiệt độ không khí thông qua hệ số tương quan Pearson. Dựa trên 96 quan sát là số liệu nhiệt độ nước và không khí theo các tháng trong năm trong thời gian 8 năm (2007-2014), mô hình tương quan giữa 2 biến số này đã được xây dựng tại vùng ven biển của tỉnh Thanh Hóa.Mời các bạn tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dự báo ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến nuôi tôm nước lợ ven biển: mối tương quan giữa nhiệt độ nước và nhiệt độ không khí trong mô hình dự báo DỰ BÁO ẢNH HƯỞNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẾN NUÔI TÔM NƯỚC LỢ VEN BIỂN: MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA NHIỆT ĐỘ NƯỚC VÀ NHIỆT ĐỘ KHÔNG KHÍ TRONG MÔ HÌNH DỰ BÁO Cao Lệ Quyên1, Trịnh Quang Tú1 và Phan Phương Thanh1 Viện Kinh tế và Quy hoạch thủy sản (VIFEP) Tóm tắt Trong hơn một thập kỷ qua, nuôi tôm nước lợ ven biển đã có sự phát triển mạnh mẽ vàđóng góp đáng kể vào sự tăng trưởng của ngành thủy sản. Tuy nhiên, sự gia tăng của BĐKHtrong vài năm gần đây đã có những tác động bất lợi đến nghề nuôi tôm, đe dọa sự tăng trưởngcủa ngành. Đánh giá tác động của các yếu tố BĐKH nhằm xây dựng các giải pháp thích ứngphù hợp cho nuôi tôm nước lợ là rất cần thiết. Tuy nhiên, một trong những trở ngại trong đánhgiá tác động của BĐKH đối với Nuôi trồng thủy sản (NTTS) nói chung và nuôi tôm nước lợ nóiriêng hiện nay là thiếu dữ liệu về nhiệt độ môi trường nước – yếu tố quan trọng tác động trựctiếp đến sản lượng nuôi. Điều này đòi hỏi các nghiên cứu về tác động của BĐKH đến nuôi tômnước lợ cần có các nghiên cứu bổ sung để xác định một “biến gián tiếp” với dữ liệu có sẵn, cóthể thay thế cho biến nhiệt độ nước trong các mô hình dự báo tác động. Bài viết này nhằm xácđịnh sự tương quan giữa nhiệt độ nước và nhiệt độ không khí thông qua hệ số tương quanPearson r, từ đó biểu thị mối quan hệ giữa nhiệt độ không khí và nhiệt độ nước thông qua môhình cụ thể, làm căn cứ để đưa biến nhiệt độ không khí vào mô hình. Dựa trên 96 quan sát là sốliệu nhiệt độ nước và không khí theo các tháng trong năm trong thời gian 8 năm (2007-2014),mô hình tương quan giữa 2 biến số này đã được xây dựng tại vùng ven biển của tỉnh Thanh Hóa.Mô hình có hệ số tương quan Pearson r cao, dao động trong khoảng 94,1% đến 99,5% cho thấymối tương quan thuận chiều và chặt chẽ giữa hai yếu tố nhiệt độ nước và nhiệt độ không khí tạivùng nghiên cứu. Khi nhiệt độ không khí tăng lên 10C thì nhiệt độ nước cũng tăng trung bình từ0,7860C đến 0,950C.Từ khóa: Nhiệt độ không khí, nhiệt độ nước, nuôi tôm nước lợ, tác động, tương quan Pearson.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Nuôi tôm nước lợ ven biển thời gian qua đã có sự phát triển mạnh mẽ và đóng góp đáng kểvào sự tăng trưởng của ngành thủy sản. Năm 2014, tôm nuôi nước lợ với hai đối tượng nuôi chủ1Viện Kinh tế và Quy hoạch thủy sản (VIFEP). Email: quyenvifep@gmail.com, quangtu.trinh@wur.nl;phuongthanhphan.neu@gmail.comlực là tôm sú và tôm chân trắng đã đóng góp hơn 18,3% tổng sản lượng nuôi trồng thủy sản(660.000 tấn) và 50,4% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản (3,95 tỷ USD) (Tổng Cục Thủy sản,2014). Tuy nhiên, trong bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH) đang và sẽ tiếp tục diễn ra hết sứcphức tạp và tác động đến nhiều ngành, lĩnh vực thì nuôi tôm nói riêng và nuôi trồng thủy sản(NTTS) ven biển nói chung với đặc thù là dựa vào thiên nhiên và khai thác tài nguyên thiênnhiên được dự báo là một trong những ngành kinh tế chịu ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề từBĐKH và các hệ quả của BĐKH. BĐKH được xác định là nhân tố chủ yếu tạo ra nhiều khó khănvà cản trở mục tiêu phát triển bền vững trong nuôi trồng thuỷ sản. Theo nhiều nghiên cứu, nhiệt độ nước là yếu tố môi trường và BĐKH đầu tiên có ảnhhưởng lớn tới đối tượng NTTS ven biển. Nhiệt độ nước, đặc biệt là các mức nhiệt độ quá cao hayquá thấp có thể là tác nhân gây nên stress, làm suy giảm hệ thống miễn dịch của vật nuôi và tăngnguy cơ dịch bệnh (Hargreaves and Tucker 2003). Nghiên cứu của Bùi Quang Tề (2003) chothấy tôm nuôi nước lợ là một trong những đối tượng rất nhạy cảm với biến đổi nhiệt độ. Nhiệt độnước quá cao hoặc quá thấp đều không thuận lợi cho đời sống của tôm. Nếu nhiệt độ vượt quágiới hạn cho phép có thể dẫn đến tôm chết, thậm chí chết hàng loạt. Chính vì vậy, việc dự báođược ảnh hưởng của sự thay đổi nhiệt độ nước theo các kịch bản BĐKH quốc gia và cấp tỉnh đếnđối tượng nuôi cũng như sản lượng của NTTS ven biển là rất cần thiết trong công tác chỉ đạo sảnxuất cũng như hoạch định các chính sách, quy hoạch và kế hoạch phát triển của ngành. Trong cơ sở dữ liệu về BĐKH hiện nay của Việt Nam chỉ có sẵn các dữ liệu về lượng mưa,nhiệt độ không khí và mực nước biển dâng. Số liệu về nhiệt độ môi trường nước trên các loạithủy vực hầu như không có. Đây chính là khó khăn trong các nghiên cứu về ảnh hưởng củaBĐKH đến các hệ thống NTTS do đặc thù về đối tượng thủy sản chỉ sinh trưởng và phát triểntrong môi trường nước. Bởi vậy, việc nghiên cứu và xây dựng được mối tương quan giữa nhiệtđộ nước và nhiệt độ không khí để phục vụ cho việc xây dựng các mô hình dự báo tác động củaBĐKH đến NTTS ven biển là cần thiết. Theo Mc Carthy et al. (2011), sự thay đổi về khí hậu vùng miền, đặc biệt là sự tăng lên củanhiệt độ gây ảnh h ...