Giải quyết xích mích trong nội bộ nhân dân, phác thảo từ những kết quả nghiên cứu định tính - Bùi Quang Dũng

Nhằm giúp các bạn chuyên ngành Xã hội học có thêm tài liệu tham khảo, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Giải quyết xích mích trong nội bộ nhân dân, phác thảo từ những kết quả nghiên cứu định tính" dưới đây. Nội dung bài viết trình bày kết quả nghiên cứu về giải quyết xích mích như: Xích mích trong nội bộ nhân dân, các tổ chức chính trị xã hội giải quyết xích mích,... Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập và nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giải quyết xích mích trong nội bộ nhân dân, phác thảo từ những kết quả nghiên cứu định tính - Bùi Quang DũngX· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 3 (79), 2002 37 Gi¶i quyÕt xÝch mÝch trong néi bé nh©n d©n- ph¸c th¶o tõ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Þnh tÝnh Bïi Quang Dòng XÝch mÝch vµ gi¶i quyÕt xÝch mÝch trong bèi c¶nh ViÖt Nam lµ mét chñ ®Òquan träng. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay vÉn ch−a cã mét nghiªn cøu khoa häc x· héinµo cã tÝnh hÖ thèng vÒ chñ ®Ò nµy, ®Æc biÖt lµ vÒ c¸c thÓ chÕ vµ biÖn ph¸p gi¶iquyÕt xÝch mÝch. ViÖt Nam ®ang tr¶i qua mét giai ®o¹n biÕn ®æi x· héi s©u s¾c, nh÷ng kinhnghiÖm cña ViÖt Nam hiÖn nay còng nh− c¸c ®Æc ®iÓm riªng biÖt vÒ mÆt cÊu tróc x·héi vµ truyÒn thèng v¨n hãa cho phÐp hy väng vÒ mét cuéc nghiªn cøu ®éc ®¸o. VµnÕu nh− ta vÉn cßn cã c¨n cø ®Ó ®ång ý víi P. Mus r»ng ®êi sèng ViÖt Nam phÇn nµovÉn cßn n»m ë tr×nh ®é “Lµng”, th× chñ ®Ò nghiªn cøu vÒ xÝch mÝch vµ c¸c thÓ chÕgi¶i quyÕt xÝch mÝch t¹i c¬ së lµ hai chiÒu c¹nh ®Æc s¾c, cho phÐp nh×n vµo cÊu tróccña x· héi ViÖt Nam hiÖn nay. Bµi nµy lµ tãm l−îc mét phÇn nh÷ng kÕt qu¶ cña métnghiªn cøu ®Þnh tÝnh vÒ chñ ®Ò nµy. Nghiªn cøu thùc ®Þa tiÕn hµnh tõ ®Çu th¸ng 10®Õn cuèi th¸ng 11 n¨m 2001 t¹i ba tØnh Sãc Tr¨ng, Qu¶ng Ng·i, H¶i D−¬ng. Kü thuËt ®Þnh tÝnh chñ yÕu dïng trong nghiªn cøu nµy lµ pháng vÊn s©u.Kahn vµ Cannell (1957) ®· m« t¶ pháng vÊn nh− lµ viÖc trß chuyÖn cã chñ ®Ých, ®ãcã thÓ lµ mét chiÕn l−îc chung hay lµ mét vµi kü thuËt dïng trong nghiªn cøu. VÒ c¬b¶n, pháng vÊn s©u t−¬ng tù viÖc trß chuyÖn t−¬ng ®èi tho¶i m¸i gi÷a ng−êi nghiªncøu vµ ng−êi ®−îc pháng vÊn. Ng−êi nghiªn cøu thiÕt kÕ mét vµi chñ ®Ò chung giópph¸t hiÖn quan ®iÓm cña ng−êi tham dù cuéc pháng vÊn, mÆt kh¸c t«n träng tr¹ngth¸i cña ng−êi ®−îc pháng vÊn vµ cÊu tróc cña c¸c c©u tr¶ lêi. Trong thùc tÕ, ®ã lµ c¸igi¶ ®Þnh c¨n b¶n cña kü thuËt ®Þnh tÝnh: quan ®iÓm cña ng−êi tham gia cuéc phángvÊn vÒ sù kiÖn nµo ®ã béc lé c¸i nh×n cña ng−êi tham dù (ng−êi ®−îc pháng vÊn) chøkh«ng ph¶i lµ c¸i nh×n cña ng−êi nghiªn cøu. Tiªu chuÈn chän mÉu cña cuéc kh¶o s¸t lµ nh»m cung cÊp c¸c nhãm ®¹i diÖncho nh÷ng kinh nghiÖm sèng liªn quan tíi vÊn ®Ò xÝch mÝch vµ gi¶i quyÕt xÝch mÝch.T¹i mçi mét tØnh thuéc ba khu vùc lín cña ViÖt Nam (Sãc Tr¨ng, Qu¶ng Ng·i, H¶iD−¬ng), nhãm lµm viÖc trªn thùc ®Þa ®· chän ra hai ®iÓm (x· vµ ph−êng) ®Ó tiÕnhµnh c¸c cuéc pháng vÊn. MÉu chó träng nhiÒu h¬n ®Õn khu vùc n«ng th«n do nhãmnghiªn cøu l−u t©m ®Æc biÖt tíi ®Þa bµn cã tíi h¬n 70% d©n sè ViÖt Nam hiÖn ®angsinh sèng. C¸c tr−êng hîp pháng vÊn ®−îc rót ngÉu nhiªn tõ danh s¸ch hé khÈu(ph−êng) vµ danh s¸ch hé gia ®×nh do c¸n bé th«n (Êp) cung cÊp. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn38 Gi¶i quyÕt xÝch mÝch trong néi bé nh©n d©n ... B¶ng 1: C¬ cÊu mÉu nghiªn cøu theo ®Þa bµn vµ theo vïng Sãc Tr¨ng Qu¶ng Ng·i H¶i D−¬ng Chung N«ng th«n §« thÞ N«ng th«n §« thÞ N«ng th«n §« thÞ Sè l−îng 21 17 18 9 18 13 96 PhÇn tr¨m (%) 21,87 17,70 18,75 9,37 18,75 13,54 100,00 TÊt c¶ c¸c cuéc th¶o luËn còng nh− pháng vÊn s©u tiÕn hµnh theo nh÷ngh−íng dÉn nhÊt ®Þnh, liªn quan tíi c¸c gi¶ thuyÕt vÒ nh÷ng tr¶i nghiÖm cña c¸ nh©nvµ nhãm tr−íc vÊn ®Ò xÝch mÝch vµ gi¶i quyÕt xÝch mÝch. 1. XÝch mÝch trong néi bé nh©n d©n K.Polanyi nhËn xÐt r»ng ®−a ®Êt ®ai, lao ®éng vµo thÞ tr−êng cã nghÜa lµ buécx· héi ph¶i lÖ thuéc vµo c¸c quan hÖ thÞ tr−êng. §iÒu nµy b¾t ®Çu diÔn ra ë ViÖtNam, mÆc dï nhµ n−íc tuyªn bè quyÒn së h÷u ®èi víi toµn bé ®Êt ®ai, nh−ng trongthùc tÕ ng−êi ta vÉn mua b¸n ®Êt ngÇm víi nhau. Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90, thÞ tr−êng®Êt ®ai kh¸ s«i ®éng, ®Êt ®ai trë thµnh c¸i cã thÓ mua b¸n ®−îc, nghÜa lµ sinh lîi.VÊn ®Ò lµ ë chç nh÷ng quan hÖ thÞ tr−êng kiÓu nµy, dï kh«ng hîp ph¸p, nh−ng ®·b¾t ®Çu t¹o nªn mét t©m lý ®Çu c¬ ®èi víi ®Êt ®ai, trong nhiÒu tr−êng hîp lµ nguångèc cña nh÷ng vô tranh chÊp gay g¾t. Tr−êng hîp sau ®©y lµ kh¸ phæ biÕn t¹i ®iÓm ®iÒu tra ë hai tØnh cña miÒn B¾c vµmiÒn Trung. Hai nhµ vèn chung lèi ®i, thêi kú hîp t¸c x· kh«ng sao, ®Õn giê th× n¶y sinhxÝch mÝch. NhiÒu khi chØ lµ tranh nhau vµi chôc ph©n cña c¸i lèi ®i hay cña c¸i hµng rµovèn tr−íc kia lµ chung cña hai gia ®×nh. Nhµ nµy yªu cÇu nhµ kia ph¶i tr¶ tiÒn cho lèi ®imµ tr−íc kia hä cho ®i nhê. ThËm chÝ hä buéc gia ®×nh kia ph¶i bá tiÒn mua lèi ®i. X·/ph−êng xuèng gi¶i quyÕt kh«ng ®−îc, buéc ph¶i ®−a lªn cÊp cao h¬n gi¶i quyÕt. Tranh chÊp ®Êt do t×nh tr¹ng x¸o trén chñ cò, chñ míi kh¸ nhiÒu t¹i c¸c x·®−îc ®iÒu tra ë vïng n«ng th«n phÝa Nam. Trong thêi kú kh¸ng chiÕn, ®Êt ®ai “kh«ngc ...