Gian lận xuất xứ hàng hóa đã kìm hãm sự phát triển và hội nhập nền kinh tế Việt Nam như thế nào

Gian lận xuất xứ hàng hóa vẫn luôn là một bài toán lớn và khó khăn cần tìm lời giải xác đáng, bởi hiện nay, các thủ đoạn hành vi gian lận ngày càng tinh vi và khó phát hiện. Trên hết, muốn ngăn chặn, hạn chế rủi ro về gian lận xuất xứ, các doanh nghiệp trước hết phải hoạt động kinh doanh minh bạch, không tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, đặc biệt cần thận trọng khi đầu tư sản xuất và xuất khẩu một số mặt hàng đang có nguy cơ bị áp thuế; cân nhắc khi mở rộng đầu tư, nhất là sản xuất phục vụ xuất khẩu các mặt hàng đã bị nước nhập khẩu áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại với nước thứ ba.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Gian lận xuất xứ hàng hóa đã kìm hãm sự phát triển và hội nhập nền kinh tế Việt Nam như thế nàoTaäp 06/2021 TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ Gian lận xuất xứ hàng hóa đã kìm hãm sự phát triển và hội nhập nền kinh tế Việt Nam như thế nào Võ Hà Vy - CQ55/02.02T rong những năm gần đây, với đường lối đổi mới và chính sách mở cửa của Đảng và Nhà nước, nền kinh tế nước ta đã không ngừng phát triển và dần đẩy nhanh tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Đặc biệt trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, việctham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã giúp hàng hóa Việt Nam có thêm cơhội mở rộng thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, đi kèm với nó là nguy cơ hàng hóa bị độilốt xuất xứ - hay nói cách khác là tình trạng gian lận xuất xứ hàng hóa ngày càng trở nênphổ biến, gây ra những tác hại khôn lường và khó kiểm soát. Việt Nam đang phải đối mặtvới tình trạng gian lận xuất xứ hàng hóa có xu hướng tăng nhanh trong bối cảnh hội nhậpsâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Vậy gian lận xuất xứ hàng hóa là gì? Gian lận xuất xứ hàng hóa có thể được hiểu làviệc lợi dụng, sử dụng hành vi gian lận xuất xứ hàng hóa nhằm lẩn tránh các biện phápphòng vệ thương mại (PVTM) áp dụng đối với hàng hóa xuất khẩu vào nước thứ 3. Nhấtlà trong bối cảnh xung đột thương mại của các nền kinh tế lớn gia tăng, các biện phápPVTM (thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp, thuế tự vệ...) với mức thuế cao đượccác quốc gia áp dụng đã làm tăng nguy cơ gian lận xuất xứ hàng hóa của các doanhnghiệp. Các hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, lẩn tránh các biện pháp PVTM đối vớihàng hóa của Việt Nam liên tục gia tăng với những hình thức và thủ đoạn tinh vi, khó pháthiện với 2 nhóm hành vi: Nhóm hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ Việt Nam để tiêu thụtrong nước; Nhóm hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ Việt Nam, chuyển tải hàng hóa sangnước thứ 3 để lấy xuất xứ hoặc khai sai xuất xứ, khai sai mô tả sản phẩm, nhãn hàng hóa,khai giá trị nhập khẩu thấp hơn thực tế, sau đó làm giả C/O Việt Nam để gian lận xuất xứhàng hóa. Theo thống kê của Bộ Công Thương, có 25 mặt hàng có nguy cơ gian lận xuấtxứ, trong đó các mặt hàng ở mức có nguy cơ gian lận cao bao gồm: máy vi tính, sản phẩmđiện tử và linh kiện; điện thoại và linh kiện; nhôm và các sản phẩm từ nhôm;... Nguyên nhân của tình trạng này trước hết là do hành lang pháp lý hiện chưa theo kịpdiễn biến thực tế, cụ thể là quy định về quy tắc xuất xứ với một số mặt hàng còn lỏng lẻo; nghiªn cøu khoa häc 72 Sinh viªnTAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ Taäp 06/2021quy định kiểm tra hồ sơ xin cấp C/O chưa chặt chẽ; quy định pháp luật về xuất xứ chưađược bao quát và cụ thể; chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe và phòng ngừa...dẫn đếndoanh nghiệp dễ dàng gian lận về chứng từ chứng minh xuất xứ hàng hóa hoặc lợi dụngviệc cấp các loại giấy chứng nhận khác có nội dung tương tự C/O để gian lận. Một sốdoanh nghiệp lợi dụng việc tổ chức cấp C/O tạo sự thông thoáng trong khâu kiểm tra hồ sơtrước khi xuất khẩu để thực hiện hành vi gian lận về chứng từ chứng minh xuất xứ hànghóa hoặc lợi dụng việc cấp các loại giấy chứng nhận khác có nội dung tương tự C/O đểgian lận. Bên cạnh đó, vẫn chưa có sự phối kết hợp chặt chẽ và hiệu quả giữa các lựclượng kiểm soát, quản lý sản xuất trong nước với cơ quan Hải quan trong việc kiểm soátxuất xứ hàng hóa xuất khẩu. Ngoài ra, một số nguyên nhân khác là tình trạng lợi dụng việcmột số nước nhập khẩu áp dụng cơ chế tự chứng nhận xuất xứ. Một số nước (kể cả Mỹ)cho phép nhà nhập khẩu được tự do khai báo, tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa dẫn xuấthiện hành vi gian lận xảy ra bên ngoài lãnh thổ Việt Nam. Những hậu quả khôn lường do tình trạng gian lận xuất xứ hàng hóa gây ra có thể vínhư tảng băng có thể nhấn chìm cả nền kinh tế Việt Nam nếu không có các biện pháp kịpthời để xử lí. Cụ thể, gian lận xuất xứ hàng hóa chỉ đem lại lợi ích nhất thời cho nhữngdoanh nghiệp có hành vi bất chính nhưng sẽ làm tăng chi phí và nguồn lực rất lớn của cácdoanh nghiệp làm ăn chân chính khi muốn chứng minh sự tuân thủ quy định của các quốcgia xuất khẩu. Gian lận xuất xứ gia tăng sẽ có nguy cơ cản trở xuất khẩu của Việt Nam,ảnh hưởng rất lớn đến uy tín hàng xuất khẩu, giảm lợi ích Việt Nam có được từ nỗ lực hộinhập kinh tế quốc tế đã và đang gây dựng. Thời gian vừa qua, tình trạng gian lận xuất xứhàng hóa diễn ra nhiều vô số kể, một ví dụ điển hình có thể kể đến là vụ Asanzo. Cụ thể,công ty này đã có dấu hiệu vi phạm pháp luật trong gian lận xuất xứ hàng hóa đối với hànghóa xuất khẩu. Khi kiểm tra 5 tờ khai xuất khẩu, cơ quan Hải quan đã phát hiện Asanzoxuất khẩu 661 chiếc tivi nhãn hiệu Asanzo các loại và các bộ ph ...