Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa: Phần 1 - GS.TS. Vũ Triệu Mân

Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa được biên soạn nhằm mục đích giúp sinh viên chuyên ngành bảo vệ thực vật tìm hiểu về bệnh hại trên từng cây trồng cụ thể. Không những thế, giáo trình còn giúp các bạn gắn kết được các kiến thức bệnh cây đại cương với nội dung nghiên cứu và phòng trừ bệnh cây với các đối tượng biến đổi khác nhau. Phần 1 của giáo trình giới thiệu những kiến thức về bệnh do nấm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa: Phần 1 - GS.TS. Vũ Triệu Mân B GIÁO D C VÀ ðÀO T O TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P I - HÀ N I Ch biên : GS.TS. VŨ TRI U MÂN GIÁO TRÌNH B NH CÂY CHUYÊN KHOA (Chuyên ngành B o v th c v t) HÀ N I – 2007 Trư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 1 L I NÓI ð U B nh cây chuyên khoa là môn h c dành cho sinh viên chuyên ngành B o v th c v t - Trư ng ð i h c Nông nghi p I - Hà N i. Sau giáo trình b nh cây ñ i cương - giáo trình b nh cây chuyên khoa này giúp các sinh viên tìm hi u v b nh h i trên t ng cây tr ng c th ; nh ñó s g n k t ñư c các ki n th c c a b nh cây ñ i cương v i n i dung nghiên c u và phòng tr b nh cây v i các ñ i tư ng bi n ñ i khác nhau ph c v tr c ti p cho vi c ñào t o theo tín ch . Trong giáo trình này, sinh viên có th v n d ng các ki n th c ñã h c v ñ c ñi m sinh v t h c c a nguyên nhân gây b nh - ñ c ñi m sinh thái h c c a các b nh h i ñ tìm ra các phương án t i ưu trong phòng tr . B nh cây chuyên khoa biên t p l n này là m t tài li u ng n g n và súc tích - làm cơ s ñ các sinh viên m thêm ki n th c tìm ki m các n i dung chi ti t trong nhi u tài li u khác. Chúng tôi hy v ng cu n sách ra ñ i có th giúp cho các sinh viên và c các b n ñ ng nghi p trong ngành B o v th c v t, ngành Tr ng tr t và các cán b có chuyên môn g n v i khoa h c b nh cây tham kh o và s d ng trong công vi c nghiên c u và s n xu t có liên quan ñ n b nh h i th c v t Vi t Nam. Cu n sách m i biên so n l n ñ u, do v y không tránh kh i nh ng thi u sót. Chúng tôi xin chân thành nh n các ý ki n ñóng góp c a các ñ c gi . Các tác gi tham gia vi t giáo trình g m: 1. GS.TS. Vũ Tri u Mân - ch biên và vi t các b nh virus th c v t và b nh cây công nghi p. 2. PGS.TS. Ngô Bích H o tham gia vi t các b nh virus th c v t và m t s b nh n m. 3. PGS.TS. Lê Lương T tham gia vi t b nh n m và vi khu n. 4. PGS.TS. Nguy n Kim Vân tham gia vi t b nh n m. 5. TS. ð T n Dũng tham gia vi t b nh vi khu n và m t s b nh n m. 6. TS. Ngô Th Xuyên tham gia vi t b nh tuy n trùng và m t s b nh n m. 7. TS. Nguy n Ng c Châu tham gia hi u ñính ph n tuy n trùng. Các tác gi Trư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 2 Ph n 1 B NH DO N M Chương I B NH N M H I CÂY LƯƠNG TH C 1. B NH ð O ÔN H I LÚA [Pyricularia grisea (Cooke) Saccardo] Tên cũ: [Pyricularia oryzae Cav. et Bri.] B nh ñ o ôn là m t trong nh ng b nh ph bi n và gây h i có ý nghĩa kinh t nh t các nư c tr ng lúa trên th gi i. B nh ñư c phát hi n ñ u tiên Italia năm 1560, sau ñó là Trung Qu c năm 1637, Nh t B n năm 1760, M năm 1906 và n ð năm 1913, v.v... nư c ta, Vincens (ngư i Pháp) ñã phát hi n m t s b nh Nam b vào năm 1921. Năm 1951, Roger (ngư i Pháp) ñã xác ñ nh s xu t hi n và gây h i c a b nh vùng B c b . Hi n nay, b nh ñ o ôn h i lúa ñã phát sinh phá ho i nghiêm tr ng nhi u nơi mi n B c nư c ta như H i Phòng, Thái Nguyên, Ninh Bình, B c Giang, Hà ðông. V ñông xuân 1991 - 1992 mi n B c di n tích lúa b b nh ñ o ôn lá là 292.0000 ha, trong ñó có t i 241.000 ha b ñ o ôn c bông. mi n Nam, di n tích b b nh ñ o ôn năm 1992 là 165.000 ha. Theo Padmanabhan (1965) khi lúa b ñ o ôn c bông 1% thì năng su t có th b gi m t 0,7 - 17,4% tuỳ thu c vào các y u t có liên quan khác. 1.1. Tri u ch ng b nh B nh ñ o ôn có th phát sinh t th i kỳ m ñ n lúa chín và có th gây h i b lá, lá, lóng thân, c bông, gié và h t. a) B nh trên m : V t b nh trên m lúc ñ u hình b u d c sau t o thành hình thoi nh ho c d ng tương t hình thoi, màu nâu h ng ho c nâu vàng. Khi b nh n ng, t ng ñám v t b nh k ti p nhau làm cây m có th héo khô ho c ch t. b) V t b nh trên lá lúa: Thông thư ng v t b nh lúc ñ u là nh ng ch m nh màu xanh l c ho c m v t d u, sau chuy n màu xám nh t. S phát tri n ti p t c c a tri u ch ng b nh th hi n khác nhau tuỳ thu c vào m c ñ ph n ng c a cây. Trên các gi ng lúa m n c m các v t b nh to, Trư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 3 hình thoi, dày, màu nâu nh t, có khi có qu ng màu vàng nh t, ph n gi a v t b nh có màu nâu xám. Trên các gi ng ch ng ch u, v t b nh là các v t ch m r t nh hình d ng không ñ c trưng. các gi ng có ph n ng trung gian, v t b nh hình tròn ho c hình b u d c nh , xung quanh v t b nh có vi n màu nâu. c) V t b nh c bông, c gié và trên h t lúa Các v trí khác nhau c a bông lúa ñ u có th b b nh v i tri u ch ng các v t màu nâu xám hơi teo th t l i. V t b nh trên c bông xu t hi n s m thì bông lúa b lép, b c l c; n u b nh xu t hi n mu n khi h t ñã vào ch c thì gây hi n tư ng g y c bông. V t b nh h t không ñ nh hình, có màu nâu xám ho c nâu ñen. N m ký sinh v tr u và có th bên trong h t. H t gi ng b b nh là ngu n truy n b nh t v này qua v khác. 1.2. Nguyên nhân gây b nh N m Pyricularia grisea (Cooke) Saccardo thu c h Moniliales, l p N m B t toàn. Cành bào t phân sinh hình tr , ña bào không phân nhánh, ñ u cành thon và hơi g p khúc. N m thư ng sinh ra các c m cành t 3 - 5 chi c. Bào t phân sinh hình qu lê ho c hình n sen, thư ng có t 2 - 3 ngăn ngang, bào t không màu, kích thư c trung bình c a bào t n m 19 - 23 x 10 -12 µm. Nhìn chung kích thư c c a bào t n m bi n ñ ng tuỳ t ...