GIÁO TRÌNH CÔNG NGHỆ SINH HỌC - phần 2

Trong vài thập niên gần đây, CNSH đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong nông nghiệp. Những tiến bộ của CNSH trong nông nghiệp là các kỹ thuật nuôi cấy mô, lai tạo giống mới, phân sinh học và kiểm soát sinh học và những tiến bộ của CNSH trong chăn nuôi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
GIÁO TRÌNH CÔNG NGHỆ SINH HỌC - phần 2 CHÖÔNGIV:COÂNGNGHEÄSINHHOÏCTRONGNOÂNGNGHIEÄP Trong vaøi thaäp nieân gaàn ñaây, CNSH ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu ñaùng keå trong noâng nghieäp. Nhöõng tieán boä cuûa CNSH trong noâng nghieäp laø caùc kyõ thuaät nuoâi caáy moâ, lai taïo gioáng môùi, phaân sinh hoïc vaø kieåm soaùt sinh hoïc vaø nhöõng tieán boä cuûa CNSH trong chaên nuoâi. 4.1.Coângngheänuoâicaáymoâteábaøo Baûn chaát cuûa coâng ngheä nuoâi caáy moâ teá baøo laø caùc teá baøo thöïc vaät (caùc teá baøo töø moâ phaân sinh, teá baøo traàn protoplast) ñöôïc nuoâi caáy trong moâi tröôøng dinh döôõng voâ truøng. Töø nhöõng vaät lieäu treân seõ thu ñöôïc khoái moâ sinh tröôûng nhanh, voâ toå chöùc goïi laø moâ non (callus ). Töø moâ non seõ taùi sinh thaønh moät caây non hoaøn chænh vaø taïo ra raát nhieàu baûn sao ñoàng nhaát veà di truyeàn goïi laø doøng voâ tính (cloned plant) trong moät thôøi gian ngaén. Qui trình nuoâi caáy moâ teá baøo coù theå toùm taét nhö sau: Laéctrong Auxinvaø THAÂN MTdung cytokinin auxinthaáp auxincao Dòch thaáp cytokinincaoPROTOPLAST CELLS CALLUS CAÂYCON MT raén MT raén cytokininthaáp cytokinincao auxincao Giöõtrong REÃ Moâitröôøngraén Vôùiauxinvaø Laéctrong Cytokininthaáp MTdung Ñöavaøomt Laéc dòch enzymethuyûphaânTHAÂN CALLUS CELLS PROTOPLASTREÃ enzymethuyûphaân Hình 4.1: Toùm taét qui trình nuoâi caáy moâ teá baøo (Theo Primrose1991) Coâng ngheä nuoâi caáy moâ teá baøo coù nhöõng öu ñieåm sau: - Coù khaû naêng nhaân nhanh moät löôïng lôùn caây con trong moät thôøi gian ngaén vôùi chaát löôïng ñoàng nhaát veà maët di truyeàn, do ñoù cho naêng suaát cao vaø ñoàng ñeàu. Ví duï: trong 1 cm3 moâi tröôøng nuoâi caáy coù theå chöùa tôùi 1 trieäu teá baøo vaø veà nguyeân taéc 1 teá baøo coù khaû naêng taùi sinh thaønh moät caây con hoaøn 22 chænh. Hoaëc töø moät cuû khoai taây sau 8 thaùng coù theå nhaân ñuû gioáng cho 40 ha.- Baèng coâng ngheä nuoâi caáy moâ coù theå taïo ra nhöõng con gioáng hoaøn toaøn saïch beänh virus, vi khuaån, naám, nhaát laø caùc beänh do virus gaây ra khoù phaùt hieän vaø coù toác ñoä lan raát nhanh.- Vôùi kyõ thuaät nuoâi caáy moâ ngöôøi ta coù theå ruùt ngaén thôøi gian ñöa moät gioáng môùi ra saûn xuaát ñaïi traø xuoáng coøn 1 vaøi naêm. Trong khi ñoù neáu söû duïng theo coâng ngheä cuõ phaûi maát 10 naêm.- Baèng caùch choïn loïc nhöõng teá baøo coù moät soá ñaëc tính öu vieät, ta coù theå ñaåy nhanh toác ñoä lai gioáng nhaèm taïo ra gioáng caây môùi vôùi tính traïng mong muoán.- Vôùi caây gioáng nuoâi caáy moâ deã daøng vaän chuyeån moät löôïng lôùn caây con trong moät khoâng gian nhoû, laøm giaûm chi phí vaän chuyeån, hieäu quaû vaø nhanh choùng. Ví duï: 1m3 coù theå chöùa ñöôïc töø 3000 – 10.000 caây gioáng hoaëc moät hoäp nuoâi caáy coù theå nhaân ñöôïc töø 30.000 – 50.000.Tuy nhieân coâng ngheä nuoâi caáy moâ cuõng coù moät soánhöôïc ñieåm nhaát ñònh:- Coù theå bò thieät haïi lôùn bôûi möùc ñoä nhieãm, coù theå nhieãm do moâi tröôøng hoaëc nhieãm do moâ ban ñaàu.- Caây con coù tyû leä cheát cao do chuyeån töø ñieàu kieän toái öu trong in vitro ra moâi tröôøng töï nhieân. Ôû ñieàu kieän in vitro coù nhieät, aåm, voâ truøng, aùnh saùng vaø dinh döôõng thích hôïp neân caây con sinh tröôûng toát, khi ñöa ra moâi tröôøng töï nhieân thì gaëp phaûi nhöõng ñieàu kieän khaéc nghieät hôn neân caây con deã bò soác vaø cheát. Ñeå giaûm tyû leä cheát ngöôøi ta phaûi ñöa caây in vitro ra ñieàu kieän trung gian laø nhaø kính tröôùc khi ñöa ra moâi tröôøng töï nhieân.- Giaù thaønh caây con cao, do aùp duïng coâng ngheä nuoâi caáy moâ ñoøi hoûi nhöõng trang thieát bò, hoaù chaát ñaét tieàn, tieâu toán ñieän , nöôùc cao vaø coâng ngheä nuoâi caáy moâ ñoøi hoûi caùc chuyeân gia coù tay ngheà cao, chi phí veà ñaøo taïo lôùn.Coâng ngheä nuoâi caáy moâ teá baøo bao goàm caùc böôùcchuû yeáu sau:- Chuaån bò moâi tröôøng nuoâi caáy- Choïn moâ caáy vaø xöû lyù moâ- Giai ñoaïn taïo choài, taïo caây vaø nuoâi caây 23 - Giai ñoaïn vöôøn öôm4.1.1.Chuaå ...