Giáo trình Công nghệ sinh học trong sản xuất và đời sống part 1

LỜI NÓI ĐẦUCó thể nói rằng, CNSH đặc biệt là công nghệ gene thật là kì diệu, đã mở ra một triển vọng lớn lao giúp con người có thể thực hiện được hoài bão to lớn trong một tương lai phát triển. CNSH được Nhà nước Việt Nam ưu tiên phát triển như một trong 4 ngành khoa học công nghệ trọng điểm. CNSH được coi là “công cụ hiện đại hóa” của sinh học. Về bản chất, CNSH tự thân phải là một ngành khoa học công nghệ hoàn chỉnh, có tính độc lập về khoa học và...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Công nghệ sinh học trong sản xuất và đời sống part 1 LỜI NÓI ĐẦU Có thể nói rằng, CNSH đặc biệt là công nghệ gene thật là kì diệu, đã mở ra mộttriển vọng lớn lao giúp con người có thể thực hiện được hoài bão to lớn trong một tươnglai phát triển. CNSH được Nhà nước Việt Nam ưu tiên phát triển như một trong 4 ngành khoahọc công nghệ trọng điểm. CNSH được coi là “công cụ hiện đại hóa” của sinh học. Vềbản chất, CNSH tự thân phải là một ngành khoa học công nghệ hoàn chỉnh, có tính độclập về khoa học và về phạm vi ứng dụng, có sức sống riêng và tồn tại như một lĩnh vựckhoa học công nghệ hiện đại cùng với công nghệ thông tin, công nghệ điện tử…đang gópphần thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội. Để đáp ứng được yêu cầu đó, CNSH một mặtphải được xây dựng như các ngành khoa học hiện đại, bên cạnh đặc tính liên ngành phảidựa trên nền tảng khoa học riêng vững chắc và đặc thù không trùng lặp với các lĩnh vựckhoa học công nghệ khác. Thật vậy, trong thế kỉ XXI, CNSH ngày càng chứng tỏ là một mũi nhọn của sinhhọc hiện đại. Trong lịch sử sinh học thế giới chưa bao giờ nhân loại đạt được nhiềuthành tựu sinh học mới và có ý nghĩa chiến lược như ngày nay. CNSH có nội dung rất phong phú, đa dạng, ngày càng có những thông tin đổimới và cập nhật. Vì vậy, những người viết giáo trình CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONGSẢN XUẤT VÀ ĐỜI SỐNG này không sao thỏa mãn được hết những tri thức đang đòihỏi ở người đọc và cũng không sao tránh khỏi được những thiếu sót. Rất mong được sựgóp ý chân thành của đồng nghiệp và bạn đọc. Cuốn sách này được xuất bản với sự tài trợ của Ban Điều phối Dự án Giáo dụcthuộc Đại học Huế. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn Ban Điều phối Dự án Giáo dục Đại học Huế đãgiúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho việc ra đời cuốn sách này. Cũng nhân đây, chúng tôi xin chân thành cảm ơn TS. Trần Quốc Dung cán bộtrường Đại học Sư phạm Huế đã viết cho chúng tôi chương 2 ,mục 6: “Công nghệ sinhhọc trong tạo giống vật nuôi cho năng suất cao” và mục 7: Vector virus sống trong tạovaccine thú y tái tổ hợp. Xin chân thành cảm ơn. Huế, tháng 03 năm 2005 Thay mặt các tác giả biên soạn PGS.TS. Trương Văn Lung Đại học Khoa học-Đại học Huế 1CNSH-Mở đầu Trương VănLung Mở đầu 1. Thế nào là công nghệ sinh học (CNSH) Sự bùng nổ của CNSH. Danh từ CNSH xuất hiện vào nửa cuối của thập kỉ 50-70 của thế kỉXX, hiện nay được dùng khá phổ biến. Cho đến nay, chúng ta không biếtai là người đưa ra danh từ này và xuất xứ từ đâu? Công nghệ sinh học có thể hiểu một cách đơn giản là công nghệ sửdụng các cơ thể sống để sản xuất các sản phẩm hữu ích phục vụ conngười. Cũng có nhiều người đưa ra nhiều định nghĩa, song chưa có mộtđịnh nghĩa nào bao trùm hết ý nghĩa của nó. Liên đoàn châu Âu về CNSH (European Federation ofBiotechnology) định nghĩa: CNSH là sự ứng dụng thực tiễn của các cơ thểsinh học hay thành phần tế bào của chúng để tạo ra những sản phẩm phụcvụ cho sản xuất và đời sống, để điều khiển môi trường sống. Có người lại định nghĩa: CNSH là kĩ thuật cao sử dụng cơ thể sốnghay những chất tách từ cơ thể ấy để tạo ra hay sữa đổi một sinh vật, nhất làđể nâng cao các đặc tính có giá trị kinh tế của các loài động thực vật haytạo ra những vi sinh vật có khả năng tác động đến môi trường. Vừa qua có người lại cho rằng: CNSH được coi là ngành khoa họccông nghệ của việc chuyển nạp gene (DNA) vào tế bào hay cơ thể chủnhằm khai thác một cách công nghiệp các sản phẩm của gene đó phục vụđời sống, phát triển kinh tế. Theo những định nghĩa trên có thể hiểu CNSH theo hai nghĩa: Nghĩa rộng: bao gồm nhiều dạng sử dụng các sinh vật vào các mụcđích sản xuất như làm rượu, làm men bánh mì, fromage (phomat), làmtương, chao,.. Nghĩa hẹp: CNSH kĩ thuật cao là CNSH phân tử được sử dụngnhững kĩ thuật hiện đại tái tổ hợp DNA, biến nạp gene qua con đườngvector plasmid, cố định enzyme, gắn enzyme lên một cơ chất nào đó, giữyên để sử dụng nhiều lần…. Tùy thuộc vào việc hiểu định nghĩa rộng hay hẹp mà người ta phânra hai loại: CNSH mới (new biotechnology) và CNSH cổ điển (classicalbiotechnology). Công nghệ sinh học cổ điển có thể coi là CNSH xuất hiện tronglịch sử loài người rất sớm, có thể cách đây 5.000-8.000 năm, thậm chí10.000 năm. Trong kinh thánh cũng đã nói đến qui trình làm giấm, làmrượu nho, làm dưa, …đến nay chúng ta vẫn còn sử dụng qui trình đó. 2CNSH-Mở đầu ...