GIÁO TRÌNH ĐỘC HỌC MÔI TRƯỜNG - CHƯƠNG 2

Tài liệu tham khảo giáo trình độc học môi trường - Chương 2 Nguyên lý của độc học
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
GIÁO TRÌNH ĐỘC HỌC MÔI TRƯỜNG - CHƯƠNG 2 CHƯƠNG 2 NGUYÊN LÝ C A ð C H C2.1. Các nguyên t c chung trong nghiên c u ñ c h c2.1.1. Hai kh năng gây tác ñ ng c a ñ c ch t.- ð c ch t tác ñ ng tr c ti p lên cơ th s ng và gây h i ñ n cơ th s ng.- ð c ch t tác ñ ng gây h i gián ti p lên cơ th s ng.2.1.2. ð c h c nghiên c u d a trên hi u ng dư i t vong và trên t vong- Hi u ng trên t vong: Hi u ng trên t vong là li u lư ng c a ñ c ch t môi trư ng ñ ñ cho cơ ths ng ñó ch t. M c ñích nghiên c u d a trên hi u ng trên t vong: ñưa ra các gi i h n c nthi t ñ ñ ra các tiêu chu n môi trư ng.- Hi u ng dư i t vong: Hi u ng dư i t vong là li u lư ng c a ñ c ch t ñ ñ phát hi n nh ng nhhư ng có h i mà không làm cho cơ th s ng ñó b ch t. M c ñích c a nghiên c u d a trên hi u ng dư i t vong: ñánh giá ñư c khnăng thích nghi và s c ñ kháng c a cơ th s ng ñ i v i môi trư ng.2.1.3. ð c h c nghiên c u s tương tác gi a các ñ c ch t ð c h c môi trư ng không nghiên c u tác d ng c a ñ c ch t m t cách ñ cl p mà nghiên c u ñ t trong m i quan h tương tác gi a các ñ c ch t.- Tương tác h p l c: ðư c th hi n khi cơ th s ng h p th hai hay nhi u ch t ñ c. Tác d ng t ngc a các ch t này l n hơn t ng tác d ng c a các ch t c ng l i. Ví d như tương tácgi a amiang và khói thu c là tương tác h p l c. Nguy cơ b ung thư ph i c angư i làm vi c v i amiăng tăng lên 5 l n, ngư i hút thu c lá tăng lên 11 l n nhưngñ i v i ngư i v a hút thu c lá v a làm vi c v i amiang thì tăng lên ñ n 55 l n sov i ngư i bình thư ng.- Tương tác ti m n: M t ch t khi ñơn ñ c ñi vào cơ th thì không gây ph n ng cho cơ th , nhưngkhi có m t ch t khác trong cơ th thì tính ñ c c a ch t ñó tăng lên. Ví d tương tácgi a izopropanol và CCl4 là tương tác ti m n. Izopropanol không ñ c ñ i v ichu t, nhưng dư i tác d ng c a CCl4 thì tính ñ c c a nó s tăng lên r t nhi u.- Tương tác ñ i kháng:+ ð i kháng hóa h c: M t ñ c ch t s làm m t ñ c tính c a ch t khác qua ph n ng hóa h c v i ch t ñó. Ví d tương tác gi a EDTA và kim lo i là tương tác hóa 17h c. EDTA ph n ng t o ph c v i kim lo i, làm cho kim lo i không có kh năngliên k t v i nhóm –SH c a protein gây bi n tính protein.+ ð i kháng c nh tranh: Ph n ng ñ i kháng c nh tranh là ph n ng mà ñóch t c nh tranh và ch t ñ i kháng tác ñ ng lên cùng m t ch t ti p nh n. ð c ch tñ i kháng c nh tranh làm chuy n d ch ch t khác ra kh i v trí nhi m ñ c. Ví dtương tác gi a Oxy và CO là tương tác ñ i kháng c nh tranh. CO tác d ng v iHemoglobin (Hb) ngăn c n v n chuy n O2 trong máu, nhưng khi n ng ñ O2 caothì O2 s ñ y ñư c CO ra kh i Hb ñưa v tr ng thái bình thư ng.HbO2+ CO→HbCO + O2HbCO + O2→Hb.O2+COO2 có th ñ y CO ra kh i v trí nhi m ñ c nên ta g i tương tác này là tương tác ñ ikháng không c nh tranh.+ ð i kháng không c nh tranh: Ch t ñ i kháng c n tr tác ñ ng có h i c a ñ cch t nào ñó b ng cách n i k t các thành ph n có liên quan t i ñ c ch t A chkhông liên k t tr c ti p v i ñ c ch t A. Ví d tương tác gi a atropin và các ch t cch enzyme acetylcholinesterase là tương tác ñ i kháng không c nh tranh.Atropin làm gi m ñ c tính c a các ch t c ch enzyme acetylcholin-esterase(enzyme phân gi i acetylcholin) b ng cách không tác d ng tr c ti p lên enzymeñó mà tác d ng lên receptor c a acetylcholin.+ ð i kháng chuy n v : ð i kháng chuy n v là ñ i kháng t o nên khi có schuy n ñ i dư c ñ ng h c c a ñ c ch t làm cho ñ c ch t có th ti n t i d ng ñ chơn. Ví d m t s ch t sau khi qua chuy n hóa c a h enzyme có trong gan t othành ch t ñ c hơn ñ i v i cơ th .2.2. Phương th c ñ c ch t ñi vào cơ th2.2.1. Quá trình h p tha) H p th H p th là quá trình th m qua màng t bào xâm nh p vào máu c a các ch t.Ngoài ra s v n chuy n c a ñ c ch t t máu vào trong các mô cũng ñư c g i là sh p th . Thư ng m t ñ c ch t ñi qua màng theo b n cách sau:- H p th th ñ ng: H p th th ñ ng là quá trình h p th x y ra do s chênh l ch n ng ñ c a ñ cch t phía trong và phía ngoài màng sinh h c. ð c ch t ñi t nơi có n ng ñ caoñ n nơi có n ng ñ th p. ð c ch t có kh năng h p th th ñ ng qua màng t bào bao g m ñ c ch t cókh i lư ng phân t nh tan trong nư c và ñ c ch t tan t t trong m . ð c ch t cókh i lư ng phân t nh h p th qua màng t bào nh các kênh v n chuy n ion cótrên màng. Ngư c l i ñ c ch t tan t t trong m h p th qua màng nh l p phospho 18lipid c a màng t bào. Các d ng ion thư ng ít có kh năng ñi qua màng t bào doñ hòa tan c a chúng trong lipid th p. Ph n l n ñ c ch t ñi vào cơ th theo con ñư ng h p th th ñ ng. T l ñ cch t h p th vào cơ th ph thu c vào gradient n ng ñ và tính ưa béo c a ñ cch t ñó.- H p th ch ñ ng H p th ch ñ ng là cơ ch v n chuy n các ch t b ng cách s d ng nănglư ng c a t bào. Chính vì v y mà có th v n chuy n ñ c ch t t nơi có n ng ñth p ñ n nơi có n ng ñ cao. C u trúc, hình th , kích thư c và ñi n tích là nh ...