Giáo trình Phân tích và dự báo trong kinh tế: Phần 2

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 giáo trình "Phân tích và dự báo trong kinh tế" trình bày các nội dung: Phương pháp hồi quy đơn và hồi quy bội và thống kê hồi quy; phương pháp Box - Jenkins (Arima); dãy số thời gian. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Phân tích và dự báo trong kinh tế: Phần 2 Chương 3 PHƯƠNG PHÁP HÒI QUY ĐƠN, HỔI QUY BỘI VÀ THỐNG KÊ HÒI QUY ♦ Phương pháp hồi quy Hồi quy - nói theo cách đơn giản, là đi ngược lại về quá khứ(regression) để nghiên cứu những dữ liệu (data) đã diễn ra theo thờigian (dữ liệu chuỗi thời gian - time series) hoặc diễn ra tại cùng mộtthời điểm (dữ liệu thời điểm hoặc dữ liệu chéo - cross section) nhằmtìm đến một quy luật về mối quan hệ giữa chúng. Mối quan hệ đóđược biểu diễn thành một phương trình (hay mô hình) gọi là: phươngtrình hồi quy, mà dựa vào đó có thể giải thích bằng các kết quả lượnghoá về bản chất, hỗ trợ củng cố các lý thuyết và dự báo tương lai. Theo thuật ngữ toán, phân tích hồi quy là sự nghiên cứu mức độảnh hưởng của một hay nhiều biến số (biến giải thích hay biếnđộc lập - independent variable), đến một biến số (biến kết quảhay biến phụ thuộc - dependent variable), nhằm dự báo biến kếtquả dựa vào các giá trị được biết trước của các biến giải thích. Trong phân tích hoạt động kinh doanh cũng như trong nhiều lĩnhvực khác, hồi quy là công cụ phân tích đầy sức mạnh không thể thaythế, là phương pháp thống kê toán dùng để ước lượng, dự báo nhữngsự kiện xảy ra trong tương lai dựa vào quy luật quá khứ.783.1. Phương pháp hồi quy đon Còn gọi là hồi quy đơn biến, dùng xét mối quan hệ tuyến tínhgiữa một biến két quả và một biến giải thích hay là biến nguyênnhân (nếu giữa chúng có mối quan hệ nhân - quả). Trong phươngtrình hồi quy tuyến tính, một biến gọi là: biến phụ thuộc, một biến kialà tác nhân gây ra sự biến đổi, gọi là biến độc lập. Phương trình hồi quy đơn biến (đường thẳng) có dạng tổng quát: Y = a + bx (3.1) Trong đó: Y: Biến số phụ thuộc (dependent variable); X: Biến số độc lập (independent variable); a: Tung độ gốc hay nút chặn (intercept); b: Độ dốc hay hệ số góc (slope). y trong phương trình trên được hiểu là y ước lượng, người tathường viết dưới hình thức Ỹ Ví dụ: Phương trình tổng chi phí của doanh nghiệp có dạng: Y = a + bX Trong đó: Y: Tổng chi phí phát sinh trong kỳ; X: Khối lượng sản phẩm tiêu thụ; a: Tổng chi phí bất biến; b: chi phí khả biến đơn vị sản phẩm; bX: Tổng chi phí khả biến. 79 Đồ thị 3.1. ửng xử cùa các loại chi phí N hân xét Với phương trình trên, tổng chi phí Y chịu ảnh hưởng trực tiếpcủa khối lượng hoạt động X theo quan hệ tỷ lệ thuận. Khi X tăng dẫnđến Y tăng; khi X giảm dẫn đến Y giảm. Khi X = 0 thì Y = a: Các chi phí như tiền thuê nhà, chi phíkhấu hao, tiền lương thời gian và các khoản chi phí hành chính kháclà những chi phí bất biến, không chịu ảnh hường từ thay đổi của khốilượng hoạt động. Đường biểu diễn a song song với trục hoành. Trị sổ a là hệ sốcố định, thể hiện “chi phí tối thiểu” trong kỳ của doanh nghiệp (nútchặn trên đồ thị). Trị số b quyết định độ dốc (tức độ nghiêng của đường biểu diễnchi phí trên đồ thị).80 Đường tổng chi phí Y = a + bX và đường chi phí khả biến bx song song với nhau vì giữa chúng có cùng chung một độ dốc b (slope). Xuất phát điểm của đường tổng chi phí bắt đầu từ nút chặn a (intercept = a) trên trục tung; trong khi đó, đường chi phí khả biến lại bắt đầu từ gốc trục toạ độ vì có nút chặn bằng 0 (intercept = 0). Hay nói một cách khác, theo nội dung kinh tế, khi khối lượng hoạt động bằng 0 (X=0) thì chi phí khả biến cũng sẽ bằng 0 (bx=0). Ví dụ chi tiết: Có tình hình về chi phí hoạt động (tài khoản 641 và tài khoản642: chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp) và doanh thu(tài khoản 511) tại một doanh nghiệp được quan sát qua các dữ liệucủa 6 kỳ kinh doanh như sau (đơn vị tính: triệu đồng). Bảng 3.1. Tình hình thực hiện chi phí của 6 kỳ kinh doanh Kỳ kỉnh doanh Doanh thu bán hàng Chi phí hoạt động 1 1.510 323 2 1.820 365 3 2.104 412 4 2.087 410 5 1.750 354 6 2.021 403 Yêu cầu: Phân tích cơ cấu chi phí hoạt động (bất biến, khảbiến) của doanh nghiệp. Hướng dẫn: Yêu cầu của vấn đề là thiết lập phương trình chi phí hoạt độngcủa doanh nghiệp, tức đi tìm giá trị các thông số a, b với mục đíchphát hiện quy luật biến đổi của chi phí này trước sự thay đổi của 81doanh thu, nhằm ...