Giáo trình Thuốc, Vacxin thú y - Chương 1

Chương I KHÁNG SINH DÙNG TRONG THÚ Y A. Những điều cần biết khi dùng kháng sinh I. Choáng phản vệ do kháng sinh Ngay từ 1902 nhà sinh học Pháp Richet và cộng sự đã nghiên cứu tình trạng miễn dịch với độc tố Actinie (một loại hến biển) trên động vật thí nghiệm là chó Neptune.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Thuốc, Vacxin thú y - Chương 1 WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM PhÇn I THUèC DïNG TRONG THó Y 9 WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM Ch−¬ng I KH¸NG SINH DïNG TRONG THó Y A. Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt khi dïng kh¸ng sinh I. Cho¸ng ph¶n vÖ do kh¸ng sinh Ngay tõ 1902 nhµ sinh häc Ph¸p Richet vµ céng sù ®· nghiªn cøu t×nh tr¹ng miÔn dÞch víi ®éc tè Actinie (mét lo¹i hÕn biÓn) trªn ®éng vËt thÝ nghiÖm lµ chã Neptune. ¤ng ®· tiªm ®éc tè hÕn biÓn cho chã thÝ nghiÖm víi liÒu l−îng 0,10 mg/kg. Neptune lµ chã to khoÎ. Sau lÇn tiªm lÇn thø nhÊt kh«ng cã ph¶n øng g× râ rÖt. Sau ®ã tiªm lÇn thø hai liÒu nh− lÇn tr−íc, c¸c t¸c gi¶ chê ®îi sù miÔn dÞch ë chã Neptune. ThËt bÊt ngê, chØ mét phót sau khi tiªm, chã thÝ nghiÖm bÞ c¬n cho¸ng rÊt nÆng vµ chÕt. Ng−êi ta ®Æt tªn cho hiÖn t−îng nµy lµ cho¸ng ph¶n vÖ nghÜa lµ kh«ng cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ, kh«ng cã miÔn dÞch. Nhê ph¸t minh quan träng nµy, ®· gãp phÇn t×m hiÓu c¬ chÕ cña nhiÔm bÖnh tr−íc ®©y ch−a râ nguyªn nh©n nh−: - C¸c bÖnh do phÊn hoa (hen mïa) - Viªm kÕt m¹c mïa xu©n - BÖnh huyÕt thanh; hen phÕ qu¶n; mÒ ®ay; phï thanh qu¶n; phï m¾t; nhøc nöa ®Çu; dÞ øng. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y - khi dïng kh¸ng sinh tiªm, uèng hoÆc tiÕp xóc víi kh¸ng sinh (Penicilin - Streptomycin...) chóng ta th−êng gÆp hiÖn t−îng cho¸ng ph¶n vÖ do kh¸ng sinh g©y ra. Tuy nhiªn ta cã thÓ gÆp hiÖn t−îng nµy ë chã - NhÊt lµ chã NhËt vµ chã lai. Cßn gia sóc kh¸c Ýt gÆp h¬n. TriÖu chøng cña cho¸ng ph¶n vÖ: - Sau khi tiªm hay uèng kh¸ng sinh Ýt phót con vËt cho¸ng v¸ng, lo¹ng cho¹ng, khã thë, m¹ch nhanh, kh«ng ®Òu, huyÕt ¸p tôt thÊp, cã con biÓu hiÖn co giËt, næi ban kh¾p c¬ thÓ - Øa ®¸i dÇm dÒ vµ sau ®ã h«n mª - chÕt. NhÑ hîn xuÊt hiÖn nhòng ph¶n øng dÞ øng. Ph¶n øng dÞ øng cã thÓ xuÊt hiÖn ë nhiÒu c¬ quan kh¸c nhau: trªn da, h« hÊp, tim m¹ch, gan, thËn, thÇn kinh víi c¸c møc ®é kh¸c nhau tõ nhÑ ®Õn nÆng, còng cã khi dÉn ®Õn chÕt. II. DÞ øNG DO KH¸NG SINH 1. BÖnh huyÕt thanh Sau khi dïng kh¸ng sinh (Penicilin, Streptomycin - Sulfamit...) vµo ngµy thø 2 ®Õn ngµy thø 14. Con vËt bá ¨n, mÖt mái, ñ r÷, buån b·, cã triÖu chøng buån n«n, ch©n ®i lo¹ng cho¹ng, xiªu vÑo, do ®au khíp, s−ng nhiÒu h¹ch, sèt cao, mÈn ®á toµn th©n. NÕu chÈn ®o¸n chÝnh x¸c ngõng ngay kh¸ng sinh, con vËt sÏ mÊt dÇn nh÷ng triÖu chøng ®ã - Tr¸i l¹i nÕu cø tiÕp tôc dïng kh¸ng sinh vµ t¨ng liÒu l−îng sÏ lµm bÖnh ngµy cµng nÆng vµ dÉn ®Õn truy tim m¹ch vµ chÕt. 10 WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM 2. BiÓu hiÖn ë da Næi mÒ ®ay, mÈn ngøa, phï mÆt, phï mÝ m¾t, phï m«i, phï thanh qu¶n, viªm da, chÊm xuÊt huyÕt ngoµi da. 3. BiÓu hiÖn ë hÖ m¸u Khi dïng kh¸ng sinh liÒu cao, g©y thiÕu m¸u t¸n huyÕt cÊp tÝnh. TriÖu chøng: Sèt cao, con vËt run rÈy do rÐt, buån n«n vµ n«n, kªu rªn do ®au ®Çu, ch¶y m¸u mòi, vµng da, ®au bông, gan vµ tø chi. XÐt nghiÖm m¸u lóc nµy hång cÇu gi¶m, b¹ch cÇu trung tÝnh gi¶m, sè l−îng b¹ch cÇu kh¸c l¹i t¨ng lªn. 4. BiÓu hiÖn ë nhiÒu thÓ bÖnh kh¸c Khß khÌ khã thë, thë rÝt, viªm phæi, viªm mµng ngoµi tim, viªm cø tim dÞ øng. III. HIÓU BIÕT TèI THIÓU KHI DïNG KH¸NG SINH 1. Ph¶i dïng kh¸ng sinh ®óng chØ ®Þnh HÇu hÕt c¸c kh¸ng sinh cã t¸c dông k×m h·m hoÆc tiªu diÖt c¸c vi khuÈn, chØ cã mét sè rÊt Ýt cã t¸c dông ®iÒu trÞ c¸c bÖnh do nÊm, ký sinh trïng vµ siªu vi trïng. NÕu ch−a thËt cÊp b¸ch, khi ch−a x¸c ®Þnh ®óng bÖnh ch−a nªn dïng kh¸ng sinh. Ph¶i chän kh¸ng sinh ®óng víi bÖnh v× mçi lo¹i kh¸ng sinh cã t¸c dông ®Æc hiÖu víi mét lo¹i vi khuÈn nhÊt ®Þnh. ThÝ dô: Ampicilin cã t¸c dông tèt víi bÖnh ®ãng dÊu lîn, nhiÖt th¸n gia sóc, phã th−¬ng hµn, bÖnh ®−êng h« hÊp vµ sinh dôc. Erythromycin: T¸c dông tèt víi viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp (viªm phæi, viªm phÕ qu¶n - phæi, viªm mµng phæi) bÖnh ®−êng sinh dôc, ®−êng tiÕt niÖu (viªm ©m ®¹o, viªm tö cung, viªm niÖu ®¹o...) 2. Kh«ng dïng kh¸ng sinh trong nh÷ng tr−êng hîp sau - Penicilin - kh«ng dïng ®èi víi gia sóc cã tiÒn sö cho¸ng, dÞ øng. - Pinicilin chËm, Chloramphenicol, Tetracyclin, Streptomycin, Gentamycin, Kanamycin Sulfamid: kh«ng dïng cho gia sóc s¬ sinh. - Sulfamid, Tetracyclin, Rifampicin, Bactrim kh«ng dïng cho gia sóc cã thai vµ ®ang nu«i con b»ng s÷a mÑ. Khi thËt sù cÇn thiÕt míi dïng nh−ng ph¶i theo dâi cÈn thËn. 3. Sím dïng kh¸ng sinh khi ®· cã chØ ®Þnh - Ngay tõ ®Çu dïng kh¸ng sinh víi liÒu cao, kh«ng dïng liÒu nhá t¨ng dÇn ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng vi khuÈn nhên thuèc. Sau ®ã míi gi¶m liÒu dÇn khi bÖnh ®· ®ì. - Dïng thuèc ®ñ liÒu cho c¶ ®ît. 11 WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM VÝ dô: Sulfamid, Tetrcylin dïng Iiªn tôc tõ 6-8 ngµy. Cloramphenicol, Clotetracyclin dïng liªn tôc tõ 4-6 ngµy. - Dïng kh¸ng sinh liªn tôc cho ®Õn khi hÕt c¸c biÓu hiÖn nhiÔm khuÈn (sèt, s−ng khíp, sung h¹ch, ho, ®i Øa láng...) Sau ®ã dïng tiÕp tôc thªm 2-3 ngµy råi míi ngõng thuèc víi liÒu thÊp h¬n chót Ýt. - NÕu sau 5-6 ngµy ®iÒu trÞ ...