Giáo trình Thủy sinh học

Giáo trình thủy sinh vật học dùng cho học sinh trung cấp kỹ thuật ngành nuôi trồng thủy sản. Nhằm trang bị cho học sinh các kiến thức cơ bản về sinh thái học thủy vực và phân loại thủy sinh vậtTrên cơ sở đó,học sinh sẽ vận dụng các kiến thức đã học vào sản xuất nuôi trồng thủy sản,công tác điều tra thu hoạch vực nước để góp phần phát triển nuôi trồng và bảo vệ nguồn lợi thủy sản ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Thủy sinh học Giáo trìnhThủy sinh học Thuû sinh vËt häc Gi¸o tr×nh “ Thuû sinh vËt học” dïng cho häc sinh Trung cÊp küthuËt ngμnh Nu«i trång thuû s¶n. Nh»m trang bÞ cho häc sinh c¸c kiÕnthøc c¬ b¶n vÒ sinh th¸i häc thuû vùc vμ ph©n lo¹i thuû sinh vËt. Trªn c¬ së ®ã, häc sinh sÏ vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vμo s¶nxuÊt Nu«i trång tnuû s¶n , c«ng t¸c ®iÒu tra thu ho¹ch vùc n−íc ®Ó gãpphÇn ph¸t triÓn Nu«i trång vμ b¶o vÖ nguån lîi Thuû s¶n.http://www.ebook.edu.vn 1PhÇn 1 : Sinh th¸i häc Thuû vùc Bµi më ®ÇuI. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n trong Sinh Th¸i Häc 1. Kh¸i niÖm sinh th¸i häc thuû vùc: Sinh th¸i häc thuû vùc lµ mét bé phËn cña sinh th¸i häc nãi chung lÊy ®èi t−îngnghiªn cøu lµ mèi quan hÖ cña thuû sinh vËt víi m«i tr−êng n−íc, n¬i diÔn ra c¸cho¹t ®éng sèng cña thuû sinh vËt ë c¸c møc ®é sèng kh¸c nhau, tõ c¸ thÓ ®Õn quÇnthÓ, quÇn x· vµ hÖ sinh th¸i . Nh÷ng mèi quan hÖ t−¬ng t¸c gi÷a c¸c sinh vËt víi nhauvµ víi m«i tr−êng t¹o nªn c¸c chu tr×nh vËt chÊt vµ sù chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng, tõ ®ãh×nh thµnh nªn nguån lîi sinh vËt mµ con ng−êi cã thÓ khai th¸c vµ sö dông. VÒ phÝam×nh, chu tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ sù chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng trong thuû quyÓnnãi riªng hay trong sinh quyÓn nãi chung l¹i ®¶m b¶o cho sù thèng nhÊt ho¹t ®éngcña c¸c thµnh viªn c¸u tróc nªn hÖ vµ gi÷a c¸c hÖ thèng víi nhau t¹o nªn nh÷ng chØnhthÓ thiªn nhiªn thuéc c¸c kÝch cì lín nhá kh¸c nhau, tån t¹i mét c¸ch æn ®Þnh. 2. Nh÷ng kh¸i niÖm vµ nguyªn t¾c sinh th¸i c¬ b¶n 2.1. Kh¸i niÖm : Trong sinh th¸i häc ng−êi ta ®· ®−a ra nh÷ng kh¸i niªm sau: Ngo¹i c¶nh, m«itr−êng, c¸c yÕu tè m«i tr−êng… Chóng ta sÏ xem xÐt mét sè nh÷ng kh¸i niÖm ®ã: a/ Ngo¹i c¶nh: Ngo¹i c¶nh hay thÕ giíi bªn ngoµi lµ thiªn nhiªn, con ng−êi vµkÕt qu¶ ho¹t ®éng cña con ng−êi. Ngo¹i c¶nh tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan nh− trêim©y, non n−íc, thµnh qu¸ch, l¨ng tÈm, biÓn, hå, s«ng, suèi... b/ M«i tr−êng: Lµ mét phÇn cña ngo¹i c¶nh bao gåm nh÷ng thùc thÓ vµ hiÖnt−îng cña tù nhiªn mµ ë ®ã cã c¬ thÓ, quÇn thÓ, loµi… cã liªn quan mét c¸ch trùc tiÕpvµ gi¸n tiÕp b»ng c¸c ph¶n øng thÝch nghi cña m×nh. Tõ ®Þnh nghÜa nµy ta cã thÓ ph©n biÖt ®−îc ®©u lµ m«i tr−êng cña loµi nµy mµkh«ng ph¶i lµ m«i tr−êng cña loµi kh¸c. ThÝ dô líp n−íc mÆt lµ m«i tr−êng sèng cñasinh vËt phï du (Plankton) song l¹i kh«ng ph¶i lµ m«i tr−êng sèng cña sinh vËt ®¸ys©u hµng ngh×n mÐt. c/ C¸c yÕu tè m«i tr−êng vµ c¸c yÕu tè sinh th¸i: C¸c yÕu tè m«i tr−êng lµ c¸cthùc thÓ vµ nh÷ng hiÖn t−îng riªng lÎ cña tù nhiªn, cña thÕ giíi sèng, bao gåm c¶ conng−êi vµ ho¹t ®éng sèng cña nã mµ sinh vËt chÞu ¶nh h−ëng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕpnh− nhiÖt ®é ¸nh s¸ng, ®é mÆn, thøc ¨n… Nh÷ng yÕu tè nµy t¸c ®éng lªn sinh vËtgäi lµ c¸c yÕu tè sinh th¸i. Mçi yÕu tè cã nguån gèc, b¶n s¾c riªng vµ khi t¸c ®énglªn sinh vËt chóng t¹o nªn nh÷ng hËu qu¶ riªng vµ sù thÝch nghi riªng cña sinh vËt. C¸c yÕu tè m«i tr−êng tuú theo nguån gèc vµ ¶nh h−ëng t¸c ®éng cña chónglªn ®êi sèng sinh vËt mµ chóng ®−îc ph©n chia thµnh mÊy lo¹i sau: - C¸c yÕu tè v« sinh nh− : C¸c muèi dinh d−ìng, n−íc, ¸nh s¸ng, nhiÖt ®é… - C¸c yÕu tè h÷u sinh nh− : VËt kÝ sinh, vËt d÷, thøc ¨n, mÇn bÖnh…C¸c yÕu tèh÷u sinh bao gåm c¶ con ng−êi vµ t¸c ®éng cña con ng−êi. 2.2. Quy luËt t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè sinh th¸i. C¸c yÕu tè m«i tr−êng t¸c déng lªn ®êi sèng cña c¸ thÓ, quÇn thÓ, quÇnx·…kh«ng ph¶i ®¬n lÎ mµ lµ mét tæ hîp, ®ång thêi tøc lµ c¸c c¸ thÓ, quÇn thÓ,loµi…cïng mét lóc ph¶i ph¶n øng l¹i víi t¸c ®éng tæ hîp cña c¸c yÕu tè m«i tr−êng. Mçi yÕu tè m«i tr−êng khi t¸c ®éng lªn ®êi sèng cña sinh vËt ®−îc thÓ hiÖn trªnmÊy khÝa c¹nh sau:http://www.ebook.edu.vn 2 - B¶n chÊt cña yÕu tè ®ã, thÝ dô nhiÖt ®é lµ nãng l¹nh, ®é mÆn lµ cao hay thÊp.. - C−êng ®é hay liÒu l−îng t¸c ®éng( cao thÊp, nhiÒu hay Ýt) - §é dµi cña t¸c ®éng (thêi gian dµi ng¾n) - Ph−¬ng thøc t¸c ®éng : T¸c ®éng liªn tôc hay ®øt ®o¹n, chu k× t¸c ®éng (mauhay th−a) Do vËy, sù ph¶n øng cña sinh vËt ®èi víi c¸c t¸c ®éng cña mét yÕu tè hay tæhîp c¸c yÕu tè còng rÊt ®a d¹ng song rÊt chÝnh x¸c vµ cã hiÖu qu¶ tíi møc k× diÖu. Trong sinh th¸i häc liªn quan tíi t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè m«i tr−êng xuÊt hiÖnhai ®Þnh luËt c¬ b¶n: §Þnh luËt tèi thiÓu vµ ®Þnh luËt chèng chÞu. - §Þnh luËt tèi thiÓu cña Liebig ph¸t biÓu r»ng: §êi sèng cña sinh vËt víi mçinh©n tè (nhÊt lµ c¸c nguyªn tè ho¸ häc) ®ßi hái ph¶i cã mét l−îng tèi thiÓu míi tånt¹i ®−îc. L−îng nµy gäi lµ “thªm”(®Þnh luËt nµy chØ øng dông trong tr¹ng th¸i æn®Þnh). - §Þnh luËt chèng chÞu cña Shelford: Nh÷ng yÕu tè sinh th¸i kh«ng chØ lµ métl−îng tèi thiÓu nh− tr−êng hîp cña ®Þnh luËt Liebig ®· nªu trªn mµ c¶ trong tr−ênghîp qu¸ thõa nh− c¸c yÕu tè nhiÖt ®é, ®é Èm…Do ®ã sinh vËt cßn ®−îc ®Æc tr−ng bëinh÷ng gi¸ trÞ sinh th¸i tèi thiÓu vµ tèi ®a cña yÕu tè m«i tr−êng. Biª ...