Giới thiệu một số vấn đề về nông nghiệp và nông thôn Trung Quốc - Đào Thế Tuấn

Bài viết "Giới thiệu một số vấn đề về nông nghiệp và nông thôn Trung Quốc" nêu lên một số vấn đề lịch sử phát triển của nông thôn, làng xã và hộ nông dân, một số vấn đề lý luận xã hội. Hy vọng nội dung bài viết gợi lên một số suy nghĩ để triển khai một số nghiên cứu về nông nghiệp và nông thôn nước ta hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giới thiệu một số vấn đề về nông nghiệp và nông thôn Trung Quốc - Đào Thế Tuấn20 X· héi häc sè 4 (60), 1997giíi thiÖu mét sè vÊn ®Ò vÒn«ng nghiÖp vµ n«ng th«n trung quèc §µo ThÕ TuÊn LTS: Th¸ng 8 võa råi Gi¸o s− §µo ThÕ TuÊn cã dÞp ®i Trung Quèc ®Ó t×m hiÓu vÒ t×nh h×nh n«ng th«n. Theo yªu cÇu cña T¹p chÝ X· héi häc, dùa vµo c¸c ®iÒu tai nghe m¾t thÊy vµ c¸c tµi liÖu thu thËp ®−îc trong chuyÕn ®i, Gi¸o s− ®· viÕt bµi nµy ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cña Trung Quèc. TCXHH Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ n«ng nghiÖp vµ sù ph¸t triÓn n«ng th«n trong sù nghiÖpc«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, t«i cã chó ý xem xÐt réng ra vÒ n«ng nghiÖp vµ n«ngth«n ch©u ¸, trong ®ã ®Æc biÖt chó ý ®Õn vÊn ®Ò n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n Trung Quèc. Theo yªucÇu cña «ng Tæng Biªn tËp T¹p chÝ X· héi häc, t«i giíi thiÖu mét sè suy nghÜ nh©n chuyÕn ®i kh¶os¸t võa råi. §Ó b¹n ®äc cã c¸i nh×n hÖ thèng h¬n, tr−íc khi nãi vÒ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n TrungQuèc, t«i nªu mét sè vÊn ®Ò vÒ lÞch sö ph¸t triÓn cña n«ng th«n, lµng x· vµ hé n«ng d©n vµ ë cuèibµi l−ít qua mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ x· héi. Hy väng r»ng bµi viÕt nµy gîi lªn mét sè suy nghÜ ®ÓtriÓn khai nh÷ng nghiªn cøu vÒ n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n n−íc ta hiÖn nay * * * Mét sè vÊn ®Ò vÒ lÞch sö ph¸t triÓn cña n«ng th«n, lµng x· vµ hé n«ng d©n I. T¹i sao nÒn kinh tÕ Trung Quèc tr× trÖ ? Mét vÊn ®Ò ®−îc th¶o luËn nhiÒu lµ t¹i sao vµo thÕ kû 14 c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp kh«ngxÈy ra ë Trung Quèc? 300 n¨m tr−íc C«ng nguyªn x· héi Trung Quèc ®· cã c¸c ®Æc tr−ng cña kinhtÕ thÞ tr−êng, víi së h÷u ruéng ®Êt chñ yÕu lµ t− nh©n, víi mét møc ®é ph©n c«ng lao ®éng cao, víimét sù di ®éng lao ®éng cao vµ mét thÞ tr−êng nh©n tè vµ s¶n phÈm ho¹t ®éng tèt. Thêi kú nhµH¸n (206 t.c.n.-220 s.c.n.) ®· sö dông réng r·i cµy mòi s¾t, diÖp cµy vµ m¸y gieo h¹t. ThÕ kû 11 ëphÝa nam Tr−êng Giang ®· xÈy ra cuéc c¸ch m¹ng xanh vÒ lóa víi c¸c gièng lóa nhËp tõ phÝanam. NhiÒu s¸ng kiÕn vÒ c«ng cô vµ kü thuËt canh t¸c ®· lµm cho Trung Quèc trë thµnh n−íc cãn¨ng suÊt n«ng nghiÖp cao nhÊt thÕ giíi vµo thÕ kû 13. Theo Francis Bacon cã ba ph¸t minh ®·lµm cho ph−¬ng T©y chuyÓn tõ thêi ®¹i bãng tèi sang thÕ giíi hiÖn ®¹i lµ thuèc sóng, ®Þa bµn tõtÝnh, giÊy vµ nghÒ in ®Òu ®−îc ph¸t minh ra ë Trung Quèc. ThÕ kû 11 s¶n l−îng s¾t ë Trung Quèclµ 150000 tÊn, tøc lµ trªn ®Çu ng−êi gÊp 5-6 lÇn ë ch©u ¢u. C«ng nghiÖp dÖt còng rÊt ph¸t triÓn 뮩y. N¨ng suÊt n«ng nghiÖp cao vµ c«ng nghiÖp tiÕn bé thóc ®Èy viÖc ph¸t triÓn th−¬ng nghiÖp vµ®« thÞ hãa. Vµo thÕ kû14 Trung Quèc lµ n−íc cã kü thuËt ph¸t triÓn nhÊt vµ kinh tÕ m¹nh mÏnhÊt. So víi Trung Quèc ph−¬ng T©y lóc bÊy giê lµ n«ng th«n, nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn. NhiÒunhµ sö häc ®ång ý r»ng lóc bÊy giê ë Trung Quèc cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn nh− ë n−íc Anh vµo cuèi thÕ §µo ThÕ TuÊn 21kû 18 ®Ó ®¹t ®Õn ng−ìng cöa cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghiÖp. Tuy vËy lóc ph−¬ngT©y b¾t ®Çu tiÕn bé nhanh vµo thÕ kû 17, Trung Quèc bÞ bá r¬i ngµy cµng xa (Needham, 1954). Cã nhiÒu gi¶ thuyÕt kh¸c nhau ®−îc ®−a ra ®Ó gi¶i thÝch t×nh tr¹ng ®×nh trÖ cña TrungQuèc nh− do thiÕu vèn, do thÞ tr−êng bÞ h¹n chÕ, do chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh, do thiÕu ãc kinhdoanh. Elvin (1973), sau ®Êy cã Tang (1979) vµ Chao (1986) bæ sung ®−a ra gi¶ thuyÕt cho r»ngTrung Quèc cã c¸c thÓ chÕ tiÕn bé nh− nhµ n−íc thèng nhÊt, n«ng nghiÖp gia ®×nh, së h÷u ®¬ngi¶n vÒ chi phÝ, hÖ thèng thÞ tr−êng thuËn lîi cho viÖc s¸ng t¹o, do ®Êy khoa häc vµ kü thuËt lóc®Çu ph¸t triÓn h¬n ë ch©u ¢u. Nh−ng d©n sè t¨ng nhanh vµ kh¶ n¨ng t¨ng thªm ®Êt ®ai bÞ h¹nchÕ. Cuèi cïng Trung Quèc ë trong t×nh tr¹ng mµ møc sèng lµ sù tån t¹i, d©n sè qu¸ ®«ng so víinguån lîi vµ c¸c tiÒm n¨ng kÜ thuËt ®−îc tËn dông vµ viÖc t¨ng s¶n l−îng kh«ng ®uæi kÞp viÖc t¨ngd©n sè vµ nhu cÇu. VÞªc gi¶m b×nh qu©n ruéng ®Êt lµm cho lao ®éng trë thµnh rÊt rÎ vµ nguån lîivµ vèn trë thµnh ngµy cµng ®¾t. Nhu cÇu vÒ kü thuËt tiÕt kiÖm lao ®éng còng bÞ gi¶m. Ngoµi rab×nh qu©n ruéng ®Êt gi¶m cßn lµm gi¶m c¶ thÆng d− trªn ®Çu ng−êi lµm cho kh«ng ®ñ thÆng d−®Ó c«ng nghiÖp ho¸. Lin (1995) cho r»ng sù s¸ng t¹o cã hai giai ®o¹n: giai ®o¹n ®Çu dùa vµo kinh nghiÖm don«ng d©n vµ thî thñ c«ng thùc hiÖn, v× vËy d©n sè cµng ®«ng th× x¸c suÊt cã s¸ng t¹o cµng nhiÒu.Vµo kho¶ng 1300 d©n sè Trung Quèc gÇn gÊp ®«i d©n sè ch©u ©u do ®Êy ®· cã nhiÒu s¸ng kiÕnh¬n. Giai ®o¹n sau s¸ng ...