Giới thiệu về Peer Instruction – phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học

Giáo sư Mazur là một giáo sư giảng dạy Vật lý tại Đại học Havard từ năm 1984. Năm 1991, ông khởi xướng phương pháp dạy học Peer Instruction nhằm thay thế cho phương pháp dạy học truyền thống - truyền thụ kiến thức một chiều vốn chỉ tạo ra những học sinh rất giỏi giải các bài tập vật lý mà không hề hiểu sâu các khái niệm vật lý và thụ động trong việc xây dựng tri thức cho mình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giới thiệu về Peer Instruction – phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học Giới thiệu về Peer Instruction – phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học Giáo sư Mazur là một giáo sư giảng dạy Vật lý tại Đại học Havard từ năm 1984. Năm 1991, ông khởi xướng phương pháp dạy học Peer Instruction nhằm thay thế cho phương pháp dạy học truyền thống - truyền thụ kiến thức một chiều - vốn chỉ tạo ra những học sinh rất giỏi giải các bài tập vật lý mà không hề hiểu sâu các khái niệm vật lý và thụ động trong việc xây dựng tri thức cho mình. Sau gần 2 thập niên, đến nay Peer Instruction được giới nghiên cứu giảng dạy vật lý tại Mỹ đánh giá là một trong những phương pháp dạy học tiên tiến, giúp phát huy sự tích cực của học sinh, đồng thời vẫn cung cấp cho học sinh sự trợ giúp cần thiết từ giáo viên trong việc xác định các tiêu điểm của bài học và tiếp thu kiến thức mới. Dưới đây là bài viết của GS Mazur giới thiệu khái quát về phương pháp dạy học Peer Instruction của ông. Tôi đã dạy các lớp Vật lý sơ cấp dành cho các sinh viên khối ngành khoa học và kỹ thuật tại Đại học Havard từ năm 1984. Từ đó đến năm 1990, tôi áp dụng phương pháp dạy học truyền thống, tức là bài giảng kết hợp với các thí nghiệm minh họa. Các sinh viên của tôi lúc đó đã làm được những bài tập mà theo tôi là khó, và kết quả đánh giá giáo viên của họ dành cho tôi cũng thật tuyệt vời. Lúc đó tôi đã nghĩ rằng mình là một giáo viên dạy tốt, cho đến khi tôi kiểm tra mức độ hiểu các khái niệm vật lý của học trò tôi. Kết quả đã thực sự làm tôi bị sốc. Trong một bài kiểm tra giữa kỳ của học kỳ mùa Xuân năm 1991, tôi quyết định ra đề bao gồm một câu hỏi khái niệm đi kèm với một bài tập định tính về cùng một chủ đề như trong hình 1. Câu hỏi thứ nhất thuần túy là định tính và đòi hỏi kiến thức căn bản về mạch điện đơn giản. Câu hỏi số 5 trong cùng bài kiểm tra đòi hỏi thết lập và giải 2 phương trình. Kết quả ở hình 2 cho thấy sự bất tương quan giữa điểm của câu hỏi định tính và bài tập định lượng trong hình 1. Mặc dù 52% điểm số nằm trong vùng đường chéo có biên độ ±3 điểm cho thấy rằng điểm số trong câu hỏi định tính và định lượng là gần như bằng nhau, thì có đến 39% học sinh có điểm trong câu định tính thấp hơn hẳn điểm trong câu định lượng. Ngược lại, có 9% học sinh làm câu định tính tốt hơn. Kết quả này cho thấy rõ là đa số học sinh chỉ ghi nhớ thủ thuật giải các bài tập mà không hiểu kỹ khái niệm vật lý bên trong những bài tập đó. Sau lần đó, tôi đã quyết định phải dạy học theo một phương pháp khác. Cụ thể là tôi phải tìm cách dạy sao cho học sinh phải chú ý hơn vào các khái niệm vật lý mà vẫn đảm bảo rèn luyện được kỹ năng giải bài tập. Kết quả là tôi cho ra đời phương pháp dạy học Peer Instruction. Phương pháp truyền thống trong dạy học vật lý củng cố suy nghĩ của học sinh rằng cái quan trọng nhất trong việc tiếp thu kiến thức mới là ghi nhớ các công thức để giải bài tập. Trong phương pháp đó, thật khó để có thể tạo cơ hội cho học sinh tư duy nghiêm túc về các lý luận mà họ đang được truyền đạt. Các bài giảng truyền thống hầu như chỉ nhắc lại bài viết trong giáo trình, và do đó làm triệt tiêu vai trò của lớp học. Một số học sinh không còn hứng thú đến lớp vì họ có thể học bằng cách tự đọc giáo trình, dẫn đến việc giáo viên phải áp dụng những biện pháp bắt buộc học sinh đến lớp đầy đủ. Peer Instruction sử dụng giáo trình và bài giảng theo những cách khác. Học sinh được giao một bài đọc hiểu trước khi đến lớp – đó chính là lúc học sinh đọc sách giáo trình và tiếp xúc lần đầu tiên với các kiến thức mới. Sau đó, bài giảng trên lớp đào sâu thêm những kiến thức học sinh đã học được từ giáo trình, giải quyết những sự hiểu sai mà học sinh có thể mắc phải khi đọc sách, phân tích các ví dụ, và xây dựng sự tự tin cho học sinh vào kiến thức mới. Cuối cùng, học sinh lại dùng giáo trình như là công cụ để tham khảo và củng cố thêm kiến thức vừa học đuợc. Mục tiêu cơ bản của Peer Instruction là khai thác sự tương tác giữa các học sinh trong bài giảng. Thay vì giáo viên giảng chi tiết bài học mới, thì bài giảng trong Peer Instruction chỉ bao gồm một số bài giảng ngắn về những tiêu điểm của bài học, theo sau là một bài kiếm tra gồm các câu hỏi ngắn về các khái niệm đang được thảo luận. Học sinh sau một thời gian suy nghĩ tìm câu trả lời cho chính mình sẽ thảo luận với các bạn xung quanh. Sự thảo luận này có 2 tác dụng chính. Một là, nó buộc học sinh phải suy nghĩ thấu đáo những lập luận dẫn tới câu trả lời của họ để có thể bảo vệ câu trả lời của họ trong khi thảo luận cùng bạn bè. Hai là, nó tạo điều kiện để chính học sinh (và cả giáo viên) đánh giá mức độ hiểu khái niệm của học sinh. Một bài giảng theo phương pháp Peer Instruction thường được tổ chức như sau: 1. Giáo viên giảng bài trong khoảng 7 đến 10 phút về các khái niệm quan trọng và các lập luận chính dẫn tới các kết quả quan trọng mà không dùng đến các phư ...