Gợi mở về cơ chế giám sát quyền hành pháp bằng quyền tư pháp

Hành pháp và Tư pháp là hai nhánh quyền cơ bản trong cơ cấu quyền lực Nhà nước. Ở Việt Nam, quyền hành pháp do các cơ quan hành chính nhà nước thực thi nhằm thực hiện chức năng quản lý mọi mặt của đời sống xã hội bằng pháp luật mà chính phủ là cơ quan đứng đầu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Gợi mở về cơ chế giám sát quyền hành pháp bằng quyền tư pháp 6 Tạp chí Khoa học Viện Đại học Mở Hà Nội 52 (02/2019) 6-11 GỢI MỞ VỀ CƠ CHẾ GIÁM SÁT QUYỀN HÀNH PHÁP BẰNG QUYỀN TƯ PHÁP Phạm Hồng Phong*2 Ngày tòa soạn nhận được bài báo: 6/8/2018 Ngày nhận kết quả phản biện đánh giá: 4/2/2019 Ngày bài báo được duyệt đăng: 25/2/2019 Tóm tắt: Hành pháp và Tư pháp là hai nhánh quyền cơ bản trong cơ cấu quyền lực Nhà nước. Ở Việt Nam, quyền hành pháp do các cơ quan hành chính nhà nước thực thi nhằm thực hiện chức năng quản lý mọi mặt của đời sống xã hội bằng pháp luật mà chính phủ là cơ quan đứng đầu. Hiện nay, nước ta mới chỉ có các văn bản quy định về việc thực thi quyền giám sát của Quốc hội đối với Chính phủ với tư cách là cơ quan quyền lực cao nhất thực thi quyền giám sát tối cao đối với bộ máy nhà nước. Điều đó gây ra nhiều bất cập trong thực tế. Do đó, việc kiểm soát quyền hành pháp cần có cơ chế hiệu quả hơn, trong đó có giám sát bằng quyền tư pháp. Từ khóa: hành pháp, tư pháp, cơ chế giám sát hành pháp. Hành pháp và Tư pháp là hai quyền phủ thống nhất quản lý mọi mặt của đời cơ bản trong cơ cấu quyền lực Nhà nước. sống xã hội. Quyền hành pháp do các cơ quan hành Quyền hành pháp có một vị thế đặc chính nhà nước thực thi nhằm thực hiện biệt quan trọng trong đời sống xã hội nói chức năng quản lý mọi mặt của đời sống xã chung và trong cơ cấu quyền lực của bộ máy hội bằng pháp luật. Chính phủ là cơ quan Nhà nước nói riêng. Có thể nói, quyền hành đứng đầu hệ thống cơ quan hành pháp được pháp là bộ mặt của chính thể, là thước đo giao giữ quyền hành pháp và là cơ quan phản ánh mối quan hệ giữa Nhà nước và hành chính nhà nước cao nhất. Quyền hành công dân, và là hình ảnh quốc gia trên pháp bao gồm hai nội dung cơ bản đó là trường quốc tế. Sở dĩ quyền hành pháp có vị quyền lập quy và quyền hành chính. Thực thế cao như vậy bởi nó mang trong mình sứ hiện quyền lập quy, Chính phủ ban hành các mệnh, chức năng, nhiệm vụ có tính chất đặc văn bản quy phạm pháp luật dưới luật nhằm biệt quan trọng mà không cơ quan nào có cụ thể hóa các đạo luật của cơ quan lập pháp thể có được. và triển khai thực hiện trong đời sống xã Hành pháp là cơ quan thực thi chính hội. Thực hiện quyền hành chính, Chính sách, pháp luật thống nhất trên phạm vi quốc gia. Mọi chính sách, đạo luật do cơ * Phó Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao tại TP Hồ Chí Minh Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion 7 quan lập pháp ban hành đều thông qua sự pháp mới được sử dụng sức mạnh cưỡng triển khai thực hiện của cơ quan hành pháp chế của quyền lực Nhà nước. Các cơ quan để phát huy hiệu lực, hiệu quả trong đời khác không có được quyền này. Bên cạnh sống xã hội. Bên cạnh đó, bằng việc thực đó, hành pháp cũng nắm trong tay mình hiện quyền lập quy của mình, cơ quan hành toàn bộ lực lượng cưỡng chế mạnh nhất của pháp có thể tác động nhằm thúc đẩy hoặc quốc gia, điều này góp phần làm cho hành làm hạn chế khả năng phát huy tác dụng của pháp chiếm lợi thế không chỉ trong phạm vi một đạo luật do cơ quan lập pháp ban hành. thực thi quyền lực của mình với người dân Chính sách, pháp luật do cơ quan lập pháp mà còn có lợi thế trong mối tương quan ban hành dù có tốt mà cơ quan hành pháp quyền lực với các cơ quan khác. Cơ quan thực thi không tốt cũng không mang lại hiệu hành pháp cũng nắm trong tay mọi nguồn quả tích cực trong đời sống xã hội. Không lực xã hội, điều phối các nguồn lực đó trong những vậy, thực tế quản lý nhà nước cho quá trình thực thi quyền hành pháp. thấy, cơ quan hành pháp còn có khả năng Với những ưu thế đó, quyền hành lập và trình các dự án Luật. pháp có xu hướng “bành trướng” quyền lực Trong hệ thống cơ quan quyền lực trong tương quan với các cơ quan quyền lực nhà nước, cơ quan hành pháp sử dụng quyền khác trong bộ máy Nhà nước. Tuy nhiên, lực nhà nước tác động một cách trực tiếp những ưu thế đó cũng có thể dẫn đến sự lạm đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, tác quyền của cơ quan hành pháp trong quá động đến mọi đối tượng bị quản lý một cách trình thực thi quyền lực của mình, xâm thường xuyên, liên tục và bằng pháp luật. phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của các Điều này cho thấy ưu thế vượt trội của cá nhân, tổ chức trong xã hội. Do đó, kiểm quyền hành pháp so với các cơ quan quyền soát quyền hành pháp, chống lạm quyền, lực nhà nước khác, theo đó, quyền lập pháp duy trì thế cân bằng giữa quyền hành pháp, có tác động gián tiếp đến đời sống xã hội, lập pháp, tư pháp trong cơ chế kiểm soát các cá nhân, tổ chức trong đời sống xã hội, quyền lực là một nhu cầu khách quan và hết quyền tư pháp đóng vai trò như trung gian sức cần thiết của mọi thể chế. Trong quá thực hiện chức năng phân xử. trình nghiên cứu hoàn thiện thể chế nhà Trong quá trình thực hiện chức năng nước hướng tới xây dựng một Nhà nước dân quản lý nhà nước, cơ quan hành pháp thiết chủ, bảo vệ người dân, chống lại sự lạm lập mối quan hệ hành chính với các đối quyền, các học giả đã cho ra đời học thuyết tượng quản lý là các cá nhân, tổ chức trong tam quyền phân lập với nội dung cốt lõi là xã hội. Tính chất đặc thù của mối quan hệ cơ chế kiềm chế và đối trọng lẫn nhau giữa hành chính đó là mệnh lệnh - phục tùng. ...