Hạn hán ở Đồng bằng Sông Hồng và một số giải pháp phòng chống

Bài viết tập trung vào đánh giá hiện tại tình trạng, lý do chính cho sự hạn hán của đồng bằng sông Hồng và đề xuất một số giải pháp để ngăn ngừa và giảm hậu quả của hạn hán, tập trung vào các vấn đề như sau: Quản lý tổng hợp tài nguyên nước, kế hoạch khai thác tổng hợp, phân phối hợp lý và bảo vệ tài nguyên nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hạn hán ở Đồng bằng Sông Hồng và một số giải pháp phòng chốngT¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ tr¸i ®Êt32(3), 226-2309-2010H¹N H¸N ë VïNG §åNG B»NG S¤NG HåNGVµ MéT Sè GI¶I PH¸P PHßNG CHèNGNGUYÔN THÞ KIM DUNG, §µO KIM L¦UI. Më §ÇUH¹n h¸n lµ mét lo¹i thiªn tai phæ biÕn ë ViÖtNam ®øng thø ba sau b·o vµ lò. H¹n h¸n cã thÓ xÈyra ë mäi n¬i, ¶nh h−ëng ®Õn ®êi sèng x· héi vµ g©ynhiÒu thiÖt h¹i vÒ d©n sinh, kinh tÕ vµ m«i tr−êng.H¹n h¸n do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau g©y nªn.Nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ do biÕn ®æi khÝ hËu toµncÇu dÉn ®Õn ph©n bè m−a cùc ®oan, nhiÖt ®é trungb×nh t¨ng dÉn ®Õn bèc h¬i lín h¬n. Nguyªn nh©n chñquan bao gåm sù suy gi¶m diÖn tÝch rõng, ph¸t triÓnc¸c hÖ thèng thñy lîi thñy ®iÖn vµ c¸c c«ng tr×nh khaith¸c nguån n−íc trong l−u vùc, sù phèi hîp gi÷a c¸cngµnh sö dông n−íc phôc vô ®a môc tiªu ch−a chÆtchÏ, vµ c¸c c«ng cô dù b¸o ch−a ®ñ m¹nh. Trongnh÷ng n¨m gÇn ®©y, h¹n h¸n liªn tiÕp xÈy ra víiph¹m vi, møc ®é ¶nh h−ëng ngµy cµng nghiªm trängh¬n. Bµi b¸o tËp trung ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña h¹n®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vïng ®ång b»ng s«ngHång (§BSH), ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n chñ yÕuvµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p phßng chèng, gi¶mthiÓu vµ kh¾c phôc hËu qu¶ cña h¹n h¸n.II. S¥ L¦îC VÒ H¹N H¸NVïNG §åNG B»NG S¤NG HåNGTõ n¨m 2003 trë l¹i ®©y h¹n h¸n ®· liªn tôc xÈyra trªn diÖn réng ë §BSH. Sù biÕn ®æi cña khÝ hËuvµ qu¸ tr×nh vËn hµnh kh«ng hîp lý cña c¸c hå chøadÉn ®Õn nguån n−íc c¸c s«ng h¹ l−u lu«n trong t×nhtr¹ng thiÕu n−íc. Trong khi ®ã nhu cÇu sö dông n−íccho sinh ho¹t, c«ng nghiÖp, t−íi tiªu cña vïng§BSH vÉn kh«ng ngõng t¨ng lªn khiÕn nguån n−ícngµy cµng c¹n kiÖt. N¨m 2003, do møc n−íc s«ngHång, s«ng Th¸i B×nh xuèng thÊp, kho¶ng 300.000 hatrong tæng sè 500.000 ha lóa §«ng Xu©n ë §BSHbÞ h¹n nÆng. N¨m 2004, h¹n h¸n ®−îc ®¸nh gi¸lµ khèc liÖt nhÊt trong 40 n¨m trë vÒ tr−íc, mÆc dï®· ®−îc c¶nh b¸o vÒ vÊn ®Ò h¹n h¸n vµ triÓn khai226nhiÒu biÖn ph¸p kh¾c phôc nh−ng diÖn tÝch h¹n vô®«ng xu©n vÉn lªn tíi 233.400 ha, diÖn tÝch h¹n ëmét sè tØnh nghiªm träng nh− : B¾c Ninh 23.890 ha,chiÕm 60 % diÖn tÝch gieo cÊy, Hµ Néi 11.400 ha,chiÕm gÇn 50 %, H−ng Yªn 28.900 ha, chiÕm 56 %.N¨m 2005, l−îng dßng chÈy trªn s«ng Hång thiÕuhôt so víi møc trung b×nh trong nhiÒu n¨m 30 - 40 %vµo nh÷ng th¸ng ®Çu mïa kh«. Hå Hßa B×nh ®−îchuy ®éng ®Ó chèng h¹n cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, kÕtqu¶ lµ xÈy ra thiÕu ®iÖn trÇm träng trªn diÖn réng.Vµo thêi ®iÓm th¸ng 2 n¨m 2006, mùc n−íc s«ngHång ®o ®−îc t¹i Hµ Néi ®· tôt xuèng cßn 1,66 m,thÊp h¬n nhiÒu so víi mùc n−íc cÇn thiÕt ®Ó vËnhµnh c¸c tr¹m b¬m t−íi (+2,5), kÕt qu¶ lµ 134.512 halóa §«ng Xu©n bÞ h¹n, 12.295 ha ph¶i chuyÓn ®æisang c©y trång cã nhu cÇu n−íc Ýt h¬n [1].III. NGUY£N NH¢N G¢Y H¹N H¸N ë §BSH1. Dßng chÈy c¸c th¸ng mïa kiÖt trªn s«ng §µ,s«ng L« vµ s«ng ThaoTheo kÕt qu¶ tÝnh to¸n cña ViÖn Quy ho¹chThñy lîi vµ chóng t«i trªn s«ng Thao t¹i tr¹m YªnB¸i, dßng chÈy trung b×nh c¸c th¸ng mïa kiÖt thêikú 1988-2006 (sau khi cã hå Hßa B×nh) gi¶m so víithêi kú tr−íc khi cã hå (1956-1987), ®Æc biÖt trongc¸c th¸ng ®Çu mïa kiÖt (XI, XII) thiÕu hôt rÊt nhiÒuso víi trung b×nh nhiÒu n¨m, c¸c th¸ng I, II, trÞ sètrung b×nh dßng chÈy th¸ng ®Òu thÊp h¬n thêi 19561987 tõ 20-26 m3/s. Xu thÕ dßng chÈy ®Òu gi¶mm¹nh vµo c¸c th¸ng XII, II trong n¨m. Mïa kiÖt c¸cn¨m 2003-2004, 2004-2005, 2005-2006 sù thiÕuhôt dßng chÈy c¸c th¸ng mïa kiÖt so víi trung b×nhnhiÒu n¨m rÊt lín, tû lÖ dßng chÈy th¸ng cña c¸cn¨m nµy so víi trung b×nh nhiÒu n¨m thÊp nhÊt lµ47 % vµ cao nhÊt lµ 73 %.KÕt qu¶ tÝnh to¸n còng cho thÊy trªn s«ng L«t¹i GhÒnh Gµ, dßng chÈy trung b×nh c¸c th¸ng XI,XII, I thêi kú 1988-2006 ®Òu thÊp h¬n trung b×nhnhiÒu n¨m thêi kú 1956-1987. Mïa kiÖt c¸c n¨m2003-2004, 2004-2005, 2005-2006 sù thiÕu hôtdßng chÈy c¸c th¸ng mïa kiÖt so víi trung b×nhnhiÒu n¨m rÊt lín, tû lÖ dßng chÈy c¸c th¸ng XI-IIIcña c¸c n¨m nµy so víi trung b×nh nhiÒu n¨m thÊph¬n trung b×nh nhiÒu n¨m thÊp nhÊt 59,4 % th¸ngXII/2005, cao nhÊt 87,4 % th¸ng I/2004. XuthÕ dßng chÈy gi¶m m¹nh vµo c¸c th¸ng I, IItrong n¨m.Trªn s«ng §µ t¹i tr¹m Hoµ B×nh, dßng chÈytrung b×nh c¸c th¸ng trong mïa kiÖt giai ®o¹n1988-2006 cao h¬n giai ®o¹n 1956-1987 vµ nh−vËy dßng chÈy th¸ng ®Õn hå Hoµ B×nh kh«ng thiÕuhôt so víi trung b×nh nhiÒu n¨m. Tuy nhiªn, trongc¸c n¨m 2003-2004, 2004-2005, 2005-2006 tû lÖdßng chÈy c¸c th¸ng nµy so víi trung b×nh nhiÒun¨m suy gi¶m m¹nh nhÊt lµ c¸c th¸ng XI, XII tû lÖnµy chØ ®¹t 66,1 %, 69,4 % vµo th¸ng XI, XII n¨m2003 ; 65,2 %, 78,4 % th¸ng XI, XII n¨m 2004 ;80,6 %, 94,7 % th¸ng X, XI n¨m 2005 nªn dßngchÈy c¸c th¸ng I, II, III ®Òu gi¶m so víi trung b×nhnhiÒu n¨m.Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn cã thÓ nhËn ®Þnh : sù suygi¶m mùc n−íc trªn hÖ thèng s«ng Hång s«ng Th¸iB×nh vµo mïa kiÖt lµ nguyªn nh©n chñ yÕu g©y h¹në §BSH. Thªm vµo ®ã, th¸ng I vµ th¸ng II lµ th¸ng®æ ¶i vô §«ng Xu©n ®ßi hái l−îng n−íc t−íi lín.2. BiÕn ®æi khÝ hËuDo khÝ hËu thêi tiÕt bÊt th−êng g©y nªn l−îngm−a th−êng xuyªn Ýt hoÆc nhÊt thê ...