Hiện tượng bất dục bào chất đực

Tính bất dục do nhiều nguyên nhân, bất dục đực (không tạo phấn hoa hay tạo phấn hoa không có khả năng thụ tinh) ở thực vật có các trường hợp sau:- Do gene nhân quy định, như gene ms ở cây ngô - Do ảnh hưởng của điều kiện môi trường như độ ẩm, quang chiếu, khả năng cung cấp chất dinh dưỡng không đáp ứng đúng nhu cầu sinh lý của cây
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hiện tượng bất dục bào chất đực Hiện tượng bất dục bào chất đựcTính bất dục do nhiều nguyên nhân, bất dục đực (không tạo phấn hoa haytạo phấn hoa không có khả năng thụ tinh) ở thực vật có các trường hợp sau:- Do gene nhân quy định, như gene ms ở cây ngô- Do ảnh hưởng của điều kiện môi trường như độ ẩm, quang chiếu, khả năngcung cấp chất dinh dưỡng không đáp ứng đúng nhu cầu sinh lý của câyVí dụ: gene ms ở cây ngô- Do lai xa cũng đưa đến các cơ thể lai không có hạt phấn vì NST có nguồngốc khác nhau không thể tiếp hợp nhau trong giảm phân. Những hiện tượngbất dục này đều có ý nghĩa hạn chế chỉ có bất dục bào chất đực là có vai tròquan trọng. Đó là trường hợp bất dục của hạt phấn bắt nguồn từ tế bào chất,còn nhân thì có thể có điều chỉnh được nhờ đó có thể dùng các cây bất dụcbào chất đực để phát huy ưu thế lai ở các đối tượng ngô, cao lương, củ cảiđường...Sơ đồ thí nghiệm chứng minh sự di truyền theo hệ mẹ của bất thụ đựcVí dụ: Xét mối quan hệ giữa kiểu gene, kiểu bào gene và kiểu hình của bắpđược sử dụng trong lai một tính mà không cần khử đực ở cây mẹSTT Kiểu gene Kiểu bào gene Kiểu hình(hạt phấn)1 Rfrf S (bất dục) hỏng2 Rfrf N (hữu dục) tốt3 RfRf hoặc Rfrf N tốt4 RfRf hoặc Rfrf S tốtVậy hạt phấn của ngô chỉ bị mất hoạt tính khi có yếu tố bất dục trong tế bàochất mà lại thiếu thiếu gene phục hồi hữu dục (Rf) ở trong nhân, alen củagene này là rf là gene cũng cố tính bất dục. Cây được phục hồi hữu dục RfrfScho tự thụ phấn thì ở đời sau sẽ có 1/4 rfrf có hạt phấn hỏng. Nếu lấy bắp củadạng rfrfS thụ phấn của rfrfN, thì phấn hoa của toàn bộ đời sau sẽ bị hỏng,cây này chỉ còn bắp mang nhị cái. Đó là cách dùng phương pháp ditruyền để khử cờ ngô. Khi sản xuất hạt giống, những cây này muốn cóhạt thì phải thụ phấn hữu dục của những cây bình thường. Nếu muốn dùngnhững hạt đó để sau này trồng lại thì cây bố phải có kiểu gene RfRf và kiểubào gene N hoặc S.Trong sản xuất giống ngô có thể dùng tổ hợp dòng thuần dạng 1 làm cây mẹvà dạng 3 hoặc dạng 4 đồng hợp tử làm cây bố. Như thế sẽ đỡ mất công khửđực ở cây mẹ và hạt lai thu được từ cây mẹ sẽ có kiểu gene Rfrf, kiểu bàogene S. Kiểu gene này đảm bảo được sự thụ phấn bình thường lúc trồng trongsản xuất.Bất thụ đực tế bào chất ở ngô liên quan đến 2 plasmid dạng thẳng S1 và S2.Chúng ở trong ty thể cùng với mtADN. Một trong những tính chất khó hiểucủa plasmid này là chúng có thể thực hiện tái tổ hợp với mtADN.