Hình thái và cấu trúc của virus

Tất cả các virus đều có cấu tạo gồm hai thành phần cơ bản: lõi là acid nucleic(tức genom) và vỏ là protein gọi là capsid, bao bọc bên ngoài để bảo vệ acidnucleic.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hình thái và cấu trúc của virus2.Hìnhtháivàcấutrúccủavirus 2.1.Cấutạocơbản:Tấtcảcácvirusđềucócấutạogồmhaithànhphầncơbản:lõilàacidnucleic(tứcgenom)vàvỏlàproteingọilàcapsid,baobọcbênngoàiđểbảovệacidnucleic.Phứchợpbaogồmacidnucleicvàvỏcapsidgọilànucleocapsidhayxétvềthànhphầnhoáhọcthìgọilànucleoprotein.ĐốivớivirusARNthìcòngọilàribonucleoproteinGenomcủaviruscóthểlàADNhoặcARN,chuỗiđơnhoặcchuỗikép,trongkhigenomcủatếbàoluônlàADNchuỗikép,vàtrongtếbàoluônchứahailoạiacidnucleic,ADNvàARN. 2.2.Vỏcapsid:Capsidlàvỏproteinđượccấutạobởicácđơnvịhìnhtháigọilàcapsome.Capsomelạiđượccấutạotừ5hoặc6đơnvịcấutrúcgọilàprotome.Protomecóthểlàmonome(chỉcómộtphântửprotein)hoặcpolyme(cónhiềuphântửprotein)Pentame(penton)có5protomenằmtrêncácđỉnhcủakhốiđadiện,cònhexame(hexon)tạothànhcáccạnhvàbềmặthìnhtamgiác.Capsidcókhảnăngchịunhiệt,pHvàcácyếutốngoạicảnhnêncóchứcnăngbảovệlõiacidnucleicTrênmặtcapsidchứacácthụthểđặchiệu,haylàcácgaiglicoprotein,giúpchovirusbámvàocácthụthểtrênbềmặttếbào.Đâycũngchínhlàcáckhángnguyên(KN)kíchthíchcơthểtạođápứngmiễndịch(ĐƯMD).Vỏcapsidcókíchthướcvàcáchsắpxếpkhácnhaukhiếnchoviruscóhìnhdạngkhácnhau.Cóthểchiarabaloạicấutrúc:đốixứngxoắn,đốixứnghìnhkhốivàcấutrúcphứctạp(Hình1).Hình1.Kíchthướcvàhìnhtháicủamộtsốvirusđiểnhình.TheoPresscottL.M.etal.,Microbiology.6thed.Intern.Ed.2005. 2.2.1Cấutrúcđốixứngxoắn: Sởdĩcácviruscócấutrúcnàylàdocapsomesắpxếptheo chiềuxoắncủaacidnucleic.Tuỳloạimàcóchiềudài,đường kínhvàchukỳlặplạicủacácnucleocapsidkhácnhau.Cấu trúcxoắnthườnglàmchoviruscódạnghìnhquehayhình sợivídụvirusđốmthuốclá(MTV),dại(rhabdo),quaibị,sởi (paramyxo),cúm(orthomyxo).ởviruscúmcácnucleocapsid đượcbaobởivỏngoàinênkhiquansátdướikínhhiểnvirus điệntửthấychúngcódạngcầu. 2.2.2Cấutrúcđốixứngdạngkhốiđadiện20mặtHìnhcủaphòngthínghiệm[BạnphảiđăngnhậpmớithấyđượcLink.]Đại họcUniversityofWisconsinMadison.Ởcácvirusloạinày,capsomesắpxếptạovỏcapsidhìnhkhốiđadiệnvới20mặttamgiácđều,có30cạnhvà12đỉnh.Đỉnhlànơigặpnhaucủa5cạnhthuộcloạinàygồmcácvirusadeno,reo,herpesvàpicorna.Gọilàđốixứngvìkhisosánhsựsắpxếpcủacapsometheotrục.Vídụđốixứngbậc2,bậc3,bậc5,vìkhitaxoayvới1góc1800(bậc2),1200(bậc3)và720(bậc5)thìthấyvẫnnhưcũ.Cácviruskhácnhaucósốlượngcapsomekhácnhau.Viruscànglớn,sốlượngcapsomecàngnhiều.Dựavàosốlượngcapsometrênmỗicạnhcóthểtínhđượctổngsốcapsomecủavỏcapsidtheocôngthứcsau:N=10(n1)2+2TrongđóNtổngsốcapsomecủavỏcapsid,nsốcapsometrênmỗicạnh.Hình2.ASơđồvirushìnhquevớicấutrúcđốixứngxoắn(viruskhảmthuốclá).Capsomesắpxếptheochiềuxoắncủaacidnucleic.BSơđồvirusđadiệnđơngiảnnhất.Mỗimặtlàmộttamgiácđều.Đỉnhdo5cạnhhợplại.Mỗicạnhchứa3capsome.CSựđốixứngcủahìnhđadiệnthểhiệnkhiquaytheotrụcbậc2(1800),bậc3(1200)vàbậc5(720).TheoJ.Nicklinetal.,InstantNotesinMicrobiology,Bios ScientificPublisher,1999.2.2.3ViruscócấutạophứctạpMộtsốviruscócấutạophứctạp,điểnhìnhlàphagevàvirusđậumùa.Phagecócấutạogồmđầuhìnhkhốiđadiện,gắnvớiđuôicócấutạođốixứngxoắn.PhageTchẵn(T2,T4,T6)cóđuôidàitrônggiốngnhưtinhtrùng,cònphageTlẻ(T3,T7)cóđuôingắn,thậmchícóloạikhôngcóđuôi(?6,?X174).Virusđậumùacókíchthướcrấtlớn,hìnhviêngạch.ởgiữalàlõilõmhaiphíatrôngnhưquảtạ.Đốidiệnvớihaimặtlõmlàhaicấutrúcdạngthấukínhgọilàthểbên.Baobọclõivàhaithểbênlàvỏngoài. 2.3Vỏngoài:Mộtsốviruscóvỏngoài(envelope)baobọcvỏcapsid.Vỏngoàicónguồngốctừmàngsinhchấtcủatếbàođượcviruscuốntheokhinảychồi.Vỏngoàicócấutạogồm2lớplipidvàprotein.Lipidgồmphospholipidvàglycolipid,hầuhếtbắtnguồntừmàngsinhchất(trừviruspoxtừmàngGolgi)vớichứcnăngchínhlàổnđịnhcấutrúccủavirus.Proteinvỏngoàithườnglàglycoproteincũngcónguồngốctừmàngsinhchất,tuynhiêntrênmặtvỏngoàicũngcócácglycoproteindovirusmãhóađượcgắntrướcvàocácvịtríchuyênbiệttrênmàngsinhchấtcủatếbào,rồivềsautrởthànhcấutrúcbềmặtcủavirus.Vídụcácgaigp120củaHIVhayhemaglutinincủaviruscúm,chún ...