Kết hợp liệu pháp oxy cao áp trong điều trị loét da, niêm mạc do biến chứng muộn sau xạ trị ở bệnh nhân ung thư vùng đầu, cổ

Ung thư là một trong những bệnh lý gây tử vong cao trên thế giới và Việt Nam. Ung thư vùng đầu cổ thuộc nhóm ung thư phát sinh ở mũi, lưỡi, má, họng, amidan, thanh quản, tuyến nước bọt, tuyến giáp. Bài viết nghiên cứu sự kết hợp liệu pháp oxy cao áp trong điều trị loét da, niêm mạc do biến chứng muộn sau xạ trị ở bệnh nhân ung thư vùng đầu, cổ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kết hợp liệu pháp oxy cao áp trong điều trị loét da, niêm mạc do biến chứng muộn sau xạ trị ở bệnh nhân ung thư vùng đầu, cổ Nghiên cứu khoa học công nghệ KẾT HỢP LIỆU PHÁP OXY CAO ÁP TRONG ĐIỀU TRỊ LOÉT DA, NIÊM MẠC DO BIẾN CHỨNG MUỘN SAU XẠ TRỊ Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ VÙNG ĐẦU, CỔ PHẠM THỊ DUYÊN (1), NGUYỄN PHƯƠNG NAM (1), TRẦN THỊ HẰNG (1) 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Ung thư là một trong những bệnh lý gây tử vong cao trên thế giới và ViệtNam. Ung thư vùng đầu cổ thuộc nhóm ung thư phát sinh ở mũi, lưỡi, má, họng,amidan, thanh quản, tuyến nước bọt, tuyến giáp. Tùy theo loại ung thư và giai đoạncủa bệnh mà người bệnh ung thư được điều trị bằng phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, miễndịch trị liệu…[1, 2, 3]. Điều trị bằng tia xạ là một trong những phương pháp được dùng khá phổ biếntrong điều trị các loại u đặc: não, vú, cổ tử cung, vòm họng, da, xương, vùng đầucổ… Xạ trị là một phương pháp điều trị mang lại hiệu quả cao đặc biệt khi khối ucòn khu trú và nằm trong trường chiếu, xạ trị có tác dụng tốt trong diệt tế bào ungthư, làm teo nhỏ khối u, hạn chế di căn… Mặc dù y học ngày càng phát triển về cácphương thức điều trị, tuy nhiên, các tác dụng phụ có thể gặp tương đối nhiều từ cáctổn thương cấp tính như tổn thương da, niêm mạc xung quanh khu vực chiếu xạ đếnviêm phổi, viêm gan, tổn thương tuyến nước bọt… Tổn thương cấp thường tự hồiphục sau khi hoàn thành điều trị tuy nhiên tổn thương mãn tính có thể phát triểnnhiều tháng hoặc nhiều năm sau xạ trị; các tổn thương bao gồm: xơ hóa mô mềm,teo da, loét biểu mô, hoại tử da, hình thành lỗ rò, vỡ mạch máu lớn và chậm lành vếtthương [4, 5]. Trên thế giới liệu pháp oxy cao áp (OXCA) đã được sử dụng để điều trị cácvết thương lâu lành do tiểu đường, bệnh động mạch, tĩnh mạch [12] và dự phòngnhững biến chứng sau xạ trị của nhiều loại ung thư, đặc biệt là ung thư vùng đầu cổ.OXCA đã được đề xuất như là một phương thức điều trị cho chấn thương bức xạmuộn như: viêm loét mô mềm, viêm hoại tử xương… ở bệnh nhân sau khi chiếu xạ,nhằm tăng cường phục hồi các vết thương do tình trạng thiếu oxy; chống viêm, giảmphù nề do tăng cường oxy tinh khiết áp lực cao, ngăn ngừa hoại tử lan rộng bằngcách tăng sinh mạch máu mới giúp nuôi dưỡng, phát triển tổ chức hạt [11]. 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu ở 90 bệnh nhân có vết loét da, niêm mạc do biến chứng sau xạ trịung thư vùng đầu cổ đến điều trị tại Trung tâm OXCA (thuộc Chi nhánh phía Nam,Trung tâm Nhiệt đới Việt- Nga) từ tháng 8/2020 đến 8/2022. Tiêu chuẩn lựa chọn: Bệnh nhân > 16 tuổi không phân biệt giới tính được chẩnđoán có vết loét da, niêm mạc do biến chứng muộn sau xạ trị ung thư vùng đầu cổ. Tiêu chuẩn loại trừ: Các bệnh nhân thuộc diện chống chỉ định điều trị OXCA:viêm phổi, tràn khí màng phổi, phổi tắc nghẽn mãn tính, chứng sợ buồng kín.22 Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 27, 12 - 2022Nghiên cứu khoa học công nghệ 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Thử nghiệm lâm sàng có đối chứng 2.2.2. Phương tiện nghiên cứu - Thuốc augmentin, metronidazole, voltaren, omeprazole, vitamin tổng hợp;oxy tinh khiết dùng cho y tế. - Thước đo vết thương - Máy OXCA. 2.2.3. Các bước thực hiện Bệnh nhân được chia ngẫu nhiên làm 2 nhóm, nhóm nghiên cứu 60 người vànhóm đối chứng 30 người, cụ thể như sau: - Nhóm đối chứng: Điều trị bằng chăm sóc vết thương: + Vết thương ngoài da được thay băng, rửa vết thương hàng ngày bằng gạc vôkhuẩn, dung dịch betadin pha loãng với nước muối theo tỷ lệ 1:1. Loại bỏ dị vật vànhững mảng biểu bì đã bị hoại tử, rửa lại vết thương bằng dung dịch betadin, thấmkhô vết thương bằng gạc vô khuẩn. + Vết thương khoang miệng: xúc miệng hàng ngày bằng dung dịch nước muốisinh lý, dung dịch sát khuẩn vùng miệng chlorhexidin solution. Sử dụng kháng sinh,chống viêm bao gồm: vitamin nâng đỡ tổng trạng, chống viêm (voltaren 75mg),kháng sinh phổ rộng (augmentin, metronidazole) x 2 tuần. - Nhóm nghiên cứu: Điều trị như nhóm đối chứng kết hợp cùng liệu phápOXCA với áp suất 2.0-2.5 ATA x 60 phút/ngày x 30 ngày. Các đối tượng nghiên cứu được thăm khám và đánh giá lâm sàng, thu thập sốliệu ở 10, 20, 30 ngày. 2.2.4. Đánh giá kết quả điều trị Đánh giá kết quả điều trị: dựa vào tiêu chí đánh giá loét lâu liền theo hệ thốngphân loại PEDIS [13]. - Triệu chứng cơ năng: Có cải thiện Không cải thiện Các triệu chứng cơ năng như: xơ cứng, khó quay đầu, Các triệu chứng không khô miệng, khó nuốt, đau… có thay đổi làm cho thay đổi bệnh nhân dễ chịu, thoải mái hơn - Triệu chứng thực thểTạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 27, 12 - 2022 23 ...