Kết quả đánh giá tổng hợp các điều kiện tự nhiên bằng phương pháp cảnh quan cho phát triển nông - lâm nghiệp ở huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị

Nghiên cứu và đánh giá tổng hợp các điều kiện tự nhiên bằng phương pháp cảnh quan đã và đang được tiến hành ở nhiều nơi, đặc biệt là các nước tiên tiến. Bằng phương pháp này, trên mỗi đơn vị cảnh quan người ta có thể đánh giá mức độ thích nghi cho một số loại hình sản xuất chủ yếu... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kết quả đánh giá tổng hợp các điều kiện tự nhiên bằng phương pháp cảnh quan cho phát triển nông - lâm nghiệp ở huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 20, 2003 KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ TỔNG HỢP CÁC ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN BẰNG  PHƯƠNG PHÁP CẢNH QUAN CHO  PHÁT TRIỂN NÔNG ­ LÂM  NGHIỆP Ở HUYỆN HẢI  LĂNG, TỈNH QUẢNG TRỊ                                                                                         Hà Văn Hành, Phạm Bá Thuấn                      Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong vài thập kỷ trở lại đây, cùng với sự gia tăng dân số và sự phát triển nhanh   chóng của kinh tế, khoa học ­ kỹ thuật, con người đã khai thác các nguồn tài nguyên và  làm hủy hoại môi trường tự nhiên. Thực tế  đã có nhiều bài học về  sử  dụng lãnh thổ  không thành công do thiếu hiểu biết một cách toàn diện và tổng hợp của con người gây   ra. Nghiên cứu và đánh giá tổng hợp các điều kiện tự  nhiên bằng  phương pháp cảnh  quan đã và đang được tiến hành  ở  nhiều nơi, đặc biệt là các nước tiên tiến. Bằng   phương pháp này, trên mỗi đơn vị  cảnh quan người ta có thể  đánh giá mức độ  thích   nghi cho một số loại hình sản xuất chủ yếu để làm cơ sở khoa học cho việc đề xuất  sử dụng hợp lý lãnh thổ theo quan điểm sinh thái và phát triển lâu bền.  Hải Lăng là một huyện bán sơn địa của tỉnh Quảng Trị. Lãnh thổ  này có sự  phân hóa phức tạp về   điều kiện tự  nhiên, đồng thời có điều kiện khí hậu khắc   nghiệt và đã chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh. Việc sử dụng tài nguyên tự nhiên  nhiều nơi còn mang tính chất tự phát, thiếu cơ sở khoa học và chưa được hoạch định   một cách rõ ràng nên đời sống nhân dân đang gặp nhiều khó khăn. Để giúp cho người   dân sử dụng hợp lý quỹ sinh thái của từng đơn vị cảnh quan vào phát triển kinh tế thì   việc đánh giá tổng hợp các điều kiện tự nhiên cho phát triển nông ­ lâm nghiệp bền  vững là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay. 2. SỰ PHÂN HÓA VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ HỆ THỐNG CÁC ĐƠN VỊ CẢNH QUAN 2.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phân hóa lãnh thổ: a. Vị trí địa lý: Hải Lăng là một huyện nằm về phía Đông Nam của tỉnh Quảng  Trị  với lãnh thổ  kéo dài từ  16048’15” đến 16033’55” vĩ Bắc và từ  10704’15” đến  107023’10” kinh Đông. Do nằm trọn trong vùng khí hậu chuyển tiếp giữa hai miền   Nam ­ Bắc và thuộc vòng đai nhiệt đới gió mùa Đông Nam Á nên Hải Lăng chịu sự  67 chi phối mạnh mẽ của gió mùa Đông Bắc vào mùa đông, gió Tây Nam xuất phát từ  vịnh Bengan (TBg) và khối khí xích đạo (Em) thổi đến vào mùa hè.  Ngoài ra, với vị trí nằm trên trục Quốc lộ 1A, Hải Lăng có điều kiện giao thông   thuận lợi, góp phần vào sự phát triển kinh tế ­ xã hội của lãnh thổ.  b. Địa chất, địa hình: Hải Lăng có một nền nham tương đối đồng nhất và ít   phức tạp. Toàn bộ lãnh thổ chủ yếu là nhóm đá trầm tích, trong đó phổ biến nhất là  loại đá phiến sét và đá vôi.  Về địa hình, nơi đây có dạng địa hình thấp và tương đối bằng phẳng, trong đó  đến 90% diện tích lãnh thổ có độ cao tuyệt đối dưới 100m. Toàn lãnh thổ được chia   làm 2 kiểu là địa hình đồi và địa hình đồng bằng với góc nghiêng thoải dần về phía   biển theo hướng Tây Nam ­ Đông Bắc. c. Khí hậu và thủy  văn: Do nằm trọn trong vòng đai nhiệt đới nên hàng năm  lãnh thổ  nhận được lượng bức xạ  phong phú và có nền nhiệt cao. Lượng bức xạ  trung bình năm từ 125 ­ 130 kcal/cm 2, tổng tích ôn đạt trên 8.5000C, trong đó hơn 2/3  diện tích lãnh thổ nằm sát biển có tổng nhiệt độ năm trên 9.000 0C. Lượng mưa trung  bình năm của huyện Hải Lăng từ 2.000 ­ 3.000 mm.  Với lượng mưa lớn nên Hải Lăng có một hệ  thống mạng lưới sông ngòi khá   dày đặc và môđun dòng chảy năm đạt từ  40 ­ 50 l/s/km 2. Đây  là những điều kiện  thuận lợi cho sản xuất nông ­ lâm nghiệp. Tuy nhiên, sự  phân bố  mưa không đồng   đều theo không gian và thời gian cùng với những cực đoan của thời tiết, khí hậu như:   hiệu ứng “phơn”, bão lụt, hạn hán... cũng gây nhiều ảnh hưởng bất lợi cho sản xuất   và đời sống của nhân dân.  d. Thổ  nhưỡng và sinh vật:  Hải Lăng có lớp phủ  thổ  nhưỡng khá phức tạp  với 14 loại đất nằm trong 4 nhóm đất chủ yếu là: Nhóm đất đỏ vàng, đất phù sa, đất  cát và nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá. Trong 4 nhóm đất kể trên, nhóm đất đỏ  vàng có  diện tích lớn nhất, chiếm tới 46,4% diện tích lãnh thổ.  Do đã bị  khai thác từ  lâu và việc khai thác không hợp lý nên nguồn tài nguyên  động, thực vật  ở đây nghèo nàn. Các thảm thực vật rừng hiện nay chủ yếu là rừng   thứ sinh và rừng mới trồng với trữ lượng và độ che phủ thấp.  e. Các nhân tố kinh tế ­ xã hội: Với diện tích tự nhiên là 48.945 ha và dân số  khoảng 101.000 người, Hải Lăng có mật độ  dân số  khoảng 206,6 người/km2. Đất  rộng, người thưa có thể coi  là điều kiện thuận lợi cho phát triển nông, lâm nghiệp.  Nhìn chung, bộ mặt kinh tế ­ xã hội và đời sống của nhân dân trong những năm  gần đây đã có những biến đổi đáng kể. Tăng trưởng GDP hàng năm đạt từ  6 ­ 7%.   Các công trình cơ  sở  hạ  tầng đã được đầu tư  xây dựng một cách tương đối hoàn   68 chỉnh. Tuy nhiên, Hải Lăng cũng gặp phải những khó khăn trong vấn  đề  tìm  ra   hướng sử dụng một cách có hiệu quả diện tích đất cát rộng lớn ở khu vực ven biển. 2.2. Hệ thống phân loại cảnh quan.  Qua nghiên cứu đặc điểm cảnh quan, kết hợp với sự kế thừa các hệ thống phân  loại đã có, lãnh thổ huyện Hải Lăng được nghiên cứu theo hệ thống phân loại cảnh   quan là: Hệ cảnh quan   phụ  hệ  cảnh quan   lớp cảnh quan   phụ  lớp cảnh quan   kiểu cảnh quan   phụ kiểu cảnh quan   loại cảnh quan (bảng 1). Như  vậy, loại cảnh quan là cấp đơn vị  nhỏ  nhất trong hệ  thống và lãnh thổ  nghiên cứu được phân ra 66 loại cảnh  ...