Khái niệm 'phát triển chính trị' và ý nghĩa của nó đối với lí luận quản lí phát triển xã hội

Bài viết giới thiệu những nội dung cơ bản của các lí thuyết phát triển chính trị hiện đại và qua đó đưa ra những định hướng cần thiết để góp phần xây dựng lí luận quản lí phát triển chính trị thành công.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khái niệm “phát triển chính trị” và ý nghĩa của nó đối với lí luận quản lí phát triển xã hộiKHÁI NIỆM “PHÁT TRIỂN CHÍNH TRỊ” VÀ Ý NGHĨA CỦA NÓ ĐỐI VỚI LÍ LUẬN QUẢN LÍ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI NGUYỄN HẢI HOÀNG(*)TÓM TẮT Phát triển chính trị là một khái niệm quan trọng trong lí thuyết quản lí phát triển xãhội. Sự ra đời của nó gắn liền với những vấn đề lí luận về hiện đại hóa xã hội của các xã hộitruyền thống, trong đó có Việt Nam. Vấn đề này thu hút được sự quan tâm của các nhà tưtưởng từ thời xa xưa và trong suốt tiến trình lịch sử tư tưởng phương Tây kéo dài hàng chụcthế kỉ. Trên thế giới hiện nay, hàng loạt tác giả và các trường phái triết học chính trị khácnhau đều nỗ lực xác định thực chất của phát triển chính trị và giải quyết những vấn đề nảysinh trong quá trình hiện đại hóa xã hội. Bài viết giới thiệu những nội dung cơ bản của các líthuyết phát triển chính trị hiện đại và qua đó đưa ra những định hướng cần thiết để góp phầnxây dựng lí luận quản lí phát triển chính trị thành công.ABSTRACT Politics developinent is an important concept in the management of developing societytheory. Its birth connects with the theory of modernizing society in traditional ones andVietnam is not an exception. This matter has attracted concerns of thinkers during historicalprocess of Western thought which prolongedfov centuries. At present, authors and differentpolitical philosophij exert themselves to specify the nature of developing politics and to solveproblems arising in social modernization in the world. The article introduces basic content ofthe development pf modern politics theory and bring out necessary orientations to contributeto the success of building the management of politics development theory. Một điều hiển nhiên là thế giới chính trị luôn biến đổi và đa dạng. Các trật tự chính trịhiện tồn trên thế giới khác nhau ở tính chất của những giá trị, những lí tưởng và những quanniệm chính trị, ở các hình thức cầm quyền, ở mức độ tham gia của quần chúng vào đời sốngchính trị, ở các phương thức tương tác giữa các thiết chế lập pháp, hành pháp, v.v. Trong cácxã hội truyền thống, đời sống chính trị được thể chế hoá nghiêm ngặt bởi các truyền thống vàtập quán là những cái gán ép các khuôn mẫu ứng xử chính trị ổn định. Những chức năng củacác thiết chế chính trị được phân hoá rất yếu kém, do đó hệ thống chính trị là ít nhạy cảm đốivới những chuyển biến mang tính chất kinh tế, xã hội và công nghệ, phản ứng không thíchhợp đối với sự xuất hiện những yêu cầu mới của các nhóm xã hội. Vốn đã hình thành ở các nước phát triển, các hệ thống chính trị hiện đại có điểm khácbiệt là mức độ thích nghi cao đối với những điều kiện hoạt động luôn biến đổi của mình, làmức độ cưỡng bức và xung đột chính trị thấp do có sự chuyên môn hoá và phân hoá cao vềchức năng của các thiết chế chính trị, là khả năng phản ứng có hiệu quả của chúng đối với yêucầu của các nhóm xã hội. Bước chuyển từ hệ thống chính trị truyền thống sang hệ thống chínhtrị hiện đại bắt đầu được biểu thị bằng các thuật ngữ “phát triển chính trị” hay “hiện đại hoáchính trị”. Để giải quyết những vấn đề nảy sinh trong quá trình phát triển xã hội nói chung vàphát triển chính trị nói riêng nhằm mục tiêu xây dựng một xã hội hiện đại, cần phải xác địnhrõ khái niệm “phát triển chính trị”.(*) ThS, Trường Trung cấp Nông nghiệp Hà Nội Theo chúng tôi, phát triển chính trị là sự gia tăng khả năng của hệ thống chính trị trongviệc thích nghi thường xuyên và thành công với các mục đích xã hội mới và trong việc tạo racác thể chế mới đảm bảo các kênh đối thoại có hiệu quả giữa chính phủ và nhân dân, cho dùđó là các cuộc bầu cử dân chủ hay là việc giới cầm quyền chóp bu huy động quần chúng.Quốc gia trở nên phát triển hơn về mặt chính trị, nếu hệ thống chính trị của nó biến đổi theohưóng biểu thị rõ ràng hơn lợi ích của các nhóm xã hội (thông qua các tổ chức chính trị đadạng), phối hợp tốt hơn lợi ích (nhờ đảng chính trị), xã hội hoá chính trị có hiệu quả hơn (nhờmở rộng các phương tiện giao tiếp đại chúng cho phép nhân dân nắm bắt tốt hơn các chuẩnmực và các giá trị chính trị). Khi xác định sự phát triển chính trị, một số tác giả đặt trọng tâm vào hiệu quả của cácthể chế chính trị và chủ yếu quan tâm đến việc hệ thống chính trị có được các khả năng hànhpháp mới. Theo cách tiếp cận như vậy, tất cả các hệ thống chính trị đều bao hàm bốn nhómkhả năng hành pháp: a) khả năng liên kết, tức hình thành sự thống nhất dân tộc và tầng lớpquan lại duy lí theo con đường tạo ra các thể chế chính trị tương ứng; b) khả năng quốc tế, tứckhả năng tổ chức các loại quan hệ quốc tế khác nhau; c) khả năng tham gia, tức tạo ra văn hoáchính trị hoà bình và cơ cấu chính trị dân chủ; d) khả năng phân chia, tức phổ biến rộng rãicác tiêu chuẩn về phúc lợi và thống nhất giữa các cơ cấu chính trị, ...