KHÁI NIỆM VỀ TẾ BÀO THỰC VẬT

Định nghĩa Tế bào là đơn vị cấu tạo cơ bản của cơ thể sống, có đầy đủ các tính chất của sự sống. Cơ thể thực vật cũng như bất kỳ một cơ thể sống nào khác, đều được cấu tạo từ tế bào. Một số loài thực vật, cơ thể chỉ gồm 1 tế bào: một số loài tảo đơn bào
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KHÁI NIỆM VỀ TẾ BÀO THỰC VẬTKHÁI NIỆM VỀ TẾ BÀO THỰC VẬT1. Định nghĩaTế bào là đơn vị cấu tạo cơ bản của cơ thể sống, cóđầy đủ các tính chất của sựsống. Cơ thể thực vật cũng như bất kỳ một cơ thểsống nào khác, đều được cấu tạotừ tế bào.Một số loài thực vật, cơ thể chỉ gồm 1 tế bào: một sốloài tảo đơn bàoChlamydomonas, Chlorella) - ở những cơ thể nàymọi quá trình sống: sinh trưởng,phát triển, đồng hoá, phân giải... đều do bản thân tếbào đó đảm nhận - điều đóchứng tỏ nó là một đơn vị sống độc lập. Một vàitrường hợp đặc biệt như tảo khôngđốt (Vaucheria) cơ thể có cấu tạo cộng bào - nghĩa làcơ thể của chúng gồm nhiềutế bào chung nhau, không có vách ngăn. Hầu hếtnhững loài thực vật khác đều lànhững cơ thể đa bào, cơ thể được cấu tạo từ rất nhiềutế bào, trong đó mỗi nhóm tếbào thực hiện một chức phận riêng biệt và hợp thànhmô thực vật.Tế bào thực vật là đơn vị giải phẫu và sinh lý của cơthể thực vật. Cấu tạo củatế bào rất phức tạp, tất cả các bộ phận của nó đều đạtđến mức độ phân hoá cao vềhình thái và chuyên hoá về chức năng rất cao.2. Thành phần, cấu tạo của tế bào thực vật2.1. Hình dạng và kích thước của tế bào thực vậtCác tế bào thực vật có hình dạng rất khác nhau, tuỳthuộc vào từng loàivà từng loại mô thực vật. Ở các loài tảo, tế bào cóhình dạng rất đa dạng:Hình 1.1. Các loại tếbào thực vậtA. Tế bào sợi; B. Tếbào mô phân sinh; C.Tế bào mô dự trữchứa hạt tinh bột; D.Tế bào biểu bì; E. Tếbào hai nhân; F. Tếbào mô đồng hóa vớivới các hạt lạp lục;G. Tế bào mô cứng;H. Tế bào rây và tếbào kèm.6hình cầu (tảo tiểu cầu- Chlorella), hình trứng (tảo lụcđơn bào -Chlamydomonas) hay hình cong lưỡi liềm (tảo lưỡiliềm - Closterium).Ở cơ thể thực vật bậc cao, hình dạng của tế bàothường được phân thành 2nhóm có liên quan đến các chức năng khác nhau- Nhóm tế bào nhu mô (Parenchyma): là những tế bàocó dạng tròn, bầu dục,đa giác, hình đĩa, hình phiến, hình sao... thường trònở góc, kích thước giữa cácchiều ít có sự chênh lệch nhau. Tế bào nhu môthường là những tế bào sống, cómàng mỏng, những tế bào này thường tạo nên cácloại mô cơ bản của cơ thể thựcvật như phần ruột và vỏ của thân và rễ, các mô của lá,hoa, quả và hạt... các tế bàonày thường có nhiệm vụ dự trữ hay sinh sản.- Nhóm tế bào hình thoi (Prosenchyma): là những tếbào có dạng hình thoikéo dài, chiều dài gấp nhiều lần chiều rộng, hai đầuthường vát nhọn, những tế bàonày thường có màng dày, thường không có nội chất,chúng chủ yếu tạo nên cácmô dẫn và mô cơ của cơ thể thực vật, có nhiệm vụvận chuyển các chất ở trong cơthể thực vật và có nhiệm vụ nâng đỡ cây.Tuy nhiên, sự phân biệt hình dạng của 2 nhóm tế bàonày chỉ thấy rõ trên látcắt dọc, còn trên lát cắt ngang chúng rất khó phânbiệt.Kích thước của tế bào thực vật cũng rất biến đổi: nhìnchung tế bào thực vậtrất nhỏ bé, phải sử dụng kính hiển vi mới có khả năngquan sát được; kích thướctrung bình vào khoảng 10 - 1000 m. Song cũng cónhững tế bào có thể nhìn thấybằng mắt thường: tế bào thịt quả dưa hấu, tép bưởi,tép cam, sợi đay, sợi gai, sợibông...2.2. Cấu tạo của tế bào thực vậtTế bào thực vật có cấu tạo rất phức tạp, thường gồm2 thành phần cơ bản sauđây:- Chất nguyên sinh: là chất sống của tế bào, có cấutạo rất phức tạp, thườnggồm các thành phần cơ bản sau đây: tế bào chất,nhân, ty thể, lạp thể, thể golgi,mạng lưới nội sinh chất...- Thành phần không sống: được hình thành do hoạtđộng của chất nguyên sinhtạo nên, bao gồm: vách tế bào, không bào và dịch tếbào, các thể ẩn nhập, chất dựtrữ...2.2.1. Tế bào chất (chất tế bào)Tế bào chất là chất sống cơ bản, là thành phần cơ bảnvà bắt buộc của tế bào, tạiđây xảy ra các quá trình tiêu biểu cho hoạt động sốngcủa tế bào. Ở những tế bào cònnon, chất tế 62ào chiếm một phần lớn hay hầu hếtkhoang tế bào. Trong quá trình sinhtrưởng và phát triển của tế bào, dần dần xuất hiệnkhông bào chứa một chất lỏng gọilà dịch tế bào, tế bào càng già không bào càng lớn, dođó chất tế bào về sau chỉ cònlại một lớp mỏng nằm sát màng.7a. Tính chất lý họcTế bào chất là một chất lỏng không màu và hơi trongsuốt, nhớt, có tính đànhồi, không hoà tan trong nước, nặng hơn nước (có tỷtrọng d = 1,04-1,06), có tínhchiết quang hơn nước, khi bị đun nóng tới 50oC -60oC thì tế bào chất sẽ mất khảnăng sống. Tuy vậy, tế bào chất của một số hạt, quảkhô và của một số bào tử có thểchịu được nhiệt độ cao hơn (từ 80oC - 100 oC).Tế bào chất là một dạng chất keo nhớt, cấu tạo bởinhững phân tử hợp lạithành các hạt rất nhỏ gọi là mixen keo. Các mixenkeo mang điện tích cùng dấu sẽđẩy nhau và gây chuyển động hỗn loạn gọi là chuyểnđộng Brown. Ngoài ra, cácmixen này không tan trong nước thành dung dịch thậtmà chỉ phân tán trong đóthành các dung dịch giả.Độ nhớt của tế bào chất có thể thay đổi, nghĩa là hệthống keo của nó vừa cóthể ở trạng thái lỏng (sol) vừa có thể ở trạng thái đặc(gel). Trạ ...