Khuếch tán công nghệ theo không gian – nghiên cứu tổng quan bằng phương pháp trắc lượng thư mục

Khuếch tán công nghệ theo không gian là chủ đề được nhiều học giả quan tâm. Một số nghiên cứu thực nghiệm đã cung cấp bằng chứng về vai trò của khuếch tán công nghệ theo không gian đến năng suất của doanh nghiệp, ngành hoặc quốc gia. Bài viết tổng quan các nghiên cứu về khuếch tán công nghệ theo không gian nhằm đánh giá mạng lưới cộng tác nghiên cứu, các chủ đề nghiên cứu chính có liên quan.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khuếch tán công nghệ theo không gian – nghiên cứu tổng quan bằng phương pháp trắc lượng thư mục PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG CÁC VẤN ĐỀ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI TRONG MÔI TRƯỜNG SỐ LẦN THỨ 3 KHUẾCH TÁN CÔNG NGHỆ THEO KHÔNG GIAN – NGHIÊN CỨU TỔNG QUAN BẰNG PHƯƠNG PHÁP TRẮC LƯỢNG THƯ MỤC Hồ Thị Mai Sương Trường Đại học Thương Mại Email: homaisuong@tmu.edu.vn Tóm tắt: Khuếch tán công nghệ theo không gian là chủ đề được nhiều học giả quan tâm.Một số nghiên cứu thực nghiệm đã cung cấp bằng chứng về vai trò của khuếch tán công nghệtheo không gian đến năng suất của doanh nghiệp, ngành hoặc quốc gia. Bài viết tổng quan cácnghiên cứu về khuếch tán công nghệ theo không gian nhằm đánh giá mạng lưới cộng tác nghiêncứu, các chủ đề nghiên cứu chính có liên quan. Nghiên cứu sử dụng phương pháp trắc lượngthư mục, phân tích trên phần mềm VOSviewer với dữ liệu trích xuất trên Google Scholar tronggiai đoạn 1999 – 2023. Kết quả nghiên cứu cho thấy chủ đề khuếch tán công nghệ theo khônggian đã có nhiều nghiên cứu quan tâm và có sự hợp tác nghiên cứu của nhiều tác giả. Các từkhóa tác giả chủ yêu tập trung về khuếch tán công nghệ, lan tỏa kiến thức, khuếch tán khônggian. Kết quả từ mẫu nghiên cứu đã phân chia các từ khóa tác giả theo ba nhóm: kênh khuếchtán công nghệ, tác động của khuếch tán công nghệ đến hội tụ năng suất, vai trò của năng lựchấp thụ đến tốc độ tác động của lan tỏa kiến thức đối với năng suất nhân tố tổng hợp. Từ khóa: công nghệ, kiến thức công nghệ, khuếch tán, không gian, trắc lượng thư mục. 1. Giới thiệu Khuếch tán công nghệ là quá trình trong đó những đổi mới lan rộng khắp các nền kinh tế.Sự đổi mới có thể là sản phẩm mới, quy trình mới hoặc phương pháp quản lý mới (Stoneman,1985). Các loại sản phẩm hay quy trình mới được lan truyền sẽ thay thế toàn bộ hoặc một phầncũ hiện có. Khuếch tán công nghệ có vai trò trong việc đưa công nghệ mới vào sử dụng hiệuquả và xem xét sự năng động của công nghệ đó trong một doanh nghiệp, ngành công nghiệphoặc nền kinh tế (Sarkar, 1998). Các kiến thức công nghệ được truyền tải dễ dàng hơn giữa cáctác nhân gần nhau về mặt địa lý. Lợi ích của việc áp dụng một loại công nghệ của một nước sẽcó thể tác động đến việc chấp nhận sử dụng công nghệ đó của một nước láng giềng (Comin &cộng sự, 2012; Comin & Mestieri, 2014). Boschma (2005) đã lập luận rằng sự gần gũi về địalý có thể tăng cường học tập tương tác và đổi mới một cách gián tiếp hơn, rất có thể bằng cáchkích thích các khía cạnh khác như sự gần gũi về công nghệ. Cùng quan điểm trên, Yingcheng& cộng sự (2021) cho rằng sự gần gũi về địa lý có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tậptương tác và lan tỏa kiến thức giữa các tác nhân lân cận, do đó có thể tăng cường sự gần gũivề công nghệ giữa các tỉnh. Ngoài ra, sự gần gũi về mặt địa lý cũng giúp các địa phương họctập các chiến lược phát triển công nghệ lẫn nhau. Tương tự, theo Bottazzi & Peri (2003), kiếnthức có từ các ý tưởng mới được lan tỏa chủ yếu qua các liên hệ cá nhân và tương tác trực tiếp. Cácý tưởng này được coi là hàng hóa công cộng địa phương vì nó mang lại lợi ích cho các nhà khoahọc trong khu vực hoặc các vùng lân cận nhưng nó sẽ mất dần đi khi các mối liên hệ và tương tácgiảm đi. Các mô hình nghiên cứu liên quan đến công nghệ/đổi mới và vị trí địa lý có hai cách tiếpcận khác nhau (Feldman, 1999). Thứ nhất, dựa vào khái niệm lan tỏa theo địa lý và tính đếnkhoảng cách địa lý để xác định đổi mới/khuếch tán. Thứ hai, tiếp cận nghiên cứu tác động của 709 PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG CÁC VẤN ĐỀ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI TRONG MÔI TRƯỜNG SỐ LẦN THỨ 3đổi mới/ lan tỏa công nghệ theo không gian đến tăng trưởng kinh tế hoặc năng suất của doanhnghiệp, ngành kinh tế. Biến lan tỏa công nghệ là một mắt xích quan trọng, có vai trò thúc đẩytăng năng suất. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh được vai trò của khuếch tán công nghệ theokhông gian thúc đẩy tăng năng suất và hiệu quả của doanh nghiệp, ngành kinh tế. Hiện nay, có nhiều phương pháp nghiên cứu tổng quan về các chủ đề khác nhau, tuy nhiênphương pháp trắc lượng thư mục được sử dụng rộng rãi nhằm lập bản đồ cấu trúc và sự pháttriển của các lĩnh vực và ngành khoa học. Đây là phương pháp định lượng nhằm mô tả, đánhgiá và giám sát các nghiên cứu đã được công bố. Phương pháp này cung cấp các thông tin nhằmhướng dẫn các nhà nghiên cứu đến những bài báo có ảnh hưởng nhất và lập bản đồ lĩnh vựcnghiên cứu một cách khách quan (Zupic & Čater, 2015). Các nghiên cứu tổng quan liên quanđến khuếch tán công nghệ đã được một số tác giả thực hiện. Gong & Keller (2003) đã tổng quancụ thể nội dung một số nghiên cứu để trả lời câu hỏi: liệu thương mại quốc tế, đầu tư trực tiếpnước ngoài và các hoạt động xuyên biên giới khác có tác động đến khuếch tán công nghệ haykhông? Nghiên cứu của Stokey (2020) phân tích một số nghiên cứu về khuếch tán công nghệquốc tế ở Hoa Kỳ, đồng thời xem xét lý thuyết khuếch tán công nghệ liên quan đến sự biếnđộng của chi phí áp dụng công nghệ và chi phí đầu vào. Các nghiên cứu thể hiện phương pháptổng quan nội dung, phân tích hệ thống các nghiên cứu liên quan đến khuếch tán công nghệ.Trong phạm vi tìm hiểu của tác giả, vấn đề khuếch tán công nghệ theo không gian chưa cónhiều nghiên cứu tổng quan bằng phương pháp trắc lượng thư mục. Nghiên cứu này có thể lấpđầy một phần khoảng trống liên quan đến khuếch tán công nghệ theo không gian. Bài viết phầnmềm VOSviewer để đánh giá tổng quan bằng phương pháp trắc lượng thư mục. Nguồn dữ liệucủa bài báo được thu thập từ Google Scholar trong giai đoạn 1999 – 2023. Các từ khóa có liênquan đến khuếch tán công nghệ không gian được sử dụng để tìm các bài báo, sau đó tác giả thuthập và lọc các tài liệu chính để ...