làng nghề truyền thống - Làng đúc tượng đồng nổi tiếng

- Làng đúc tượng đồng nổi tiếngHai làng đúc đồng Tống Xá và Vạn Điểm (thuộc huyện Ý Yên tỉnh Nam Định) được xem là một trong những cái nôi của nghề đúc đồng ở nước ta. Ngày nay, sản phẩm đúc đồng ở Tống Xá và Vạn Điểm không chỉ làm giàu cho làng, mà còn trở thành niềm tự hào lớn của cả thành Nam nhờ nhiều năm qua, hàng chục công trình-tác phẩm tượng tầm cỡ quốc gia đã được chính những nghệ nhân trong hai ngôi làng này thực hiện bằng chính hoa tay, tâm sức...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
làng nghề truyền thống - Làng đúc tượng đồng nổi tiếng - Làng đúc tượng đồng nổi tiếngHai làng đúc đồng Tống Xá và Vạn Điểm (thuộc huyện Ý Yên tỉnh NamĐịnh) được xem là một trong những cái nôi của nghề đúc đồng ở nước ta.Ngày nay, sản phẩm đúc đồng ở Tống Xá và Vạn Điểm không chỉ làm giàucho làng, mà còn trở thành niềm tự hào lớn của cả thành Nam nhờ nhiều nămqua, hàng chục công trình-tác phẩ m tượng tầm cỡ quốc gia đã được chínhnhững nghệ nhân trong hai ngôi làng này thực hiện bằng chính hoa tay, tâmsức của họ. Chuyện về người đúc tượng đài chiến thắng Điện BiênNăm 1987, Nguyễn Trọng Hạnh, thôi “chức” trợ lý giám đốc kiêm tổng khotrưởng Công ty Xuất nhập khẩu Ý Yên (Nam Định), và tổ chức thu nhận côngnhân để thành lập Công ty Xây dựng Tiến Thắng. Nhưng rồi mọi kế hoạch đổ vỡkhi anh chạy theo “mốt” làm tượng Phật giả cổ. Năm 1991, anh bắt đầu mở xưởngở làng, hễ ở đâu có nghề đúc đồng truyền thống là anh tìm tới, từ Ngũ Xã (Hà Nội)đến Đại Bái (Bắc Ninh), Ba Chè (Thanh Hóa), rồi đến Huế. Anh mua một sốtượng mẫu để học kinh nghiệm.Khi đã luyện được tay nghề làm tượng Phật, anh bắt đầu theo đuổi đúc các bứctượng nghệ thuật. Đến nhà ai chơi, thấy bức tượng đẹp anh đều mượn về đúc thử.Anh tự nguyện đi đúc tượng thuê cho nhiều nhà điêu khắc nổi tiếng như Tạ QuangBạo, Minh Đỉnh, Tạ Duy Đoán, Lê Liên, Nguyễn Chi Lăng, Kim Xuân... Ngoài ra,anh còn học ở các di tích lịch sử, thấy ở đâu có nhiều đồ thờ đẹp, cổ kính anh đềunghiên cứu cho đến khi thuộc làu từng chi tiết, hoa văn.Năm 2003, Công ty Mỹ thuật Trung ương giao cho Nguyễn Trọng Hạnh đúctượng đài chiến thắng Điện Biên Phủ nặng 220 tấn, cao trên 12m. Đối với Hạnh,đó là một niềm vinh dự lớn trong đời. Anh khóa chặt cửa xưởng đúc, suốt 3 thángliền không ra ngoài. Trên 50 thợ cùng vào cuộc. Tượng quá lớn, không thể đúckhuôn liền, anh nghĩ cách cắt rời khuôn thành 12 khúc rồi đúc lần lượt. Tám lònung, trên đặt bốn cái nồi nấu đồng lúc nào cũng sôi sùng sục. Hạnh đứng trêngiàn giáo chỉ huy. Bốn cần cẩu loại 25 tấn và 50 tấn đặt ở bốn góc khuôn để rótđồng.Cuối cùng, bức tượng lớn cũng hoàn thiện. Cả một đoàn xe được huy động mớivận chuyển được công trình của Hạnh lên Điện Biên Phủ, dựng trên đỉnh đồi D1trong dịp kỷ niệm 50 năm chiến thắng Điện Biên.Và những tác phẩm mang tầm lịch sử, thời đạiThuở xưa, 2 làng Tống Xá và Vạn Điểm chỉ đúc những mặt hàng đơn giản như đồthờ cúng, đỉnh đồng, lư hương. Đến nay, sản phẩm của họ ngày càng đa dạng, tinhxảo hơn với những bức tượng Phật, danh nhân, lãnh tụ dân tộc. Đó là những côngtrình nặng hàng chục, hàng trăm tấn, thể hiện tinh thần, ý nghĩa lịch sử, tầm vócthời đại...Cụm tượng đài chiến thắng Điện Biên Phủ cao 12,6m, nặng trên 200 tấn, chỉ làmột trong nhiều tác phẩm quy mô lớn của người Ý Yên. Gần đây, các nghệ nhân ởTống Xá, Vạn Điểm cũng đã đúc rất thành công bức tượng Phật Tổ Như Lai, nặng30 tấn, hiện tọa lạc trên đỉnh núi Sóc Sơn (Hà Nội) và tượng Tam Thế đặt tại khudu lịch Tràng An (Hoa Lư, Ninh Bình).Đầu năm 2005, các nghệ nhân đúc đồng Ý Yên cũng đã bắt tay đúc tượng Quốcmẫu Âu Cơ và các vị Lạc tướng, Lạc hầu tại Khu di tích đền Hùng (Phú Thọ) cao1,65m.Nhân dịp kỷ niệm 990 năm Thăng Long-Hà Nội, cũng lại chính những nghệ nhântài ba của Ý Yên được mời đúc bức tượng vua Lý Thái Tổ nặng trên 40 tấn.Gần đây nhất, cuối tháng 12-2005, để chuẩn bị cho Lễ khai ấn đầu Xuân BínhTuất, các nghệ nhân đúc đồng tài ba ở làng Tống Xá lại được chọn lựa, giao phóthực hiện đúc tạc 14 bức tượng Hoàng đế nhà Trần (mỗi bức nặng gần 1 tấn), hiệnđặt tại đền Trùng Hoa thuộc khu di tích lịch sử-văn hóa đền Trần (ngoại vi TPNam Định).Để làm được 14 pho tượng trên, Công ty TNHH cơ khí đúc Thắng Lợi đã huyđộng tới 50 thanh niên khỏe mạnh cùng các nghệ nhân thâm niên của làng. Dướibàn tay điêu luyện, rắn rỏi của các nghệ nhân, những dòng họa tiết, hoa văn trênthân 14 bức tượng hiện rõ một cách sinh động, diễn tả đúng sự uy nghi, đườnghoàng của một vương triều thịnh trị trong lịch sử, đã 3 lần chiến thắng giặcNguyên-Mông vào thế kỷ 13.Sẽ đưa đồ đồng vượt đại dươngNghề đúc đồng ở Tống Xá, Vạn Điểm gắn với một truyền thuyết. Chuyện rằng,cách đây gần 900 năm, tại Phủ Yên Khánh (nay thuộc tỉnh Ninh Bình), có ôngNguyễn Chí Thành ngay từ nhỏ đã xuất gia theo hầu Thiền sư Giác Không. Ông làngười học rất giỏi, đi nhiều nơi, đem học vấn dạy cho mọi người.Trong một lần qua Tống Xá, ông đã dạy cho dân làng cách làm khuôn để đúc đồng.Nhiều thế kỷ đã trôi qua, lịch sử cũng nhiều thăng trầm, dâu bể, nhưng nghề đúcđồng vẫn trường tồn như chính chất liệu đanh rắn của nó. Để nhớ công lao của ông,dân làng đã lập đền thờ. Hàng năm, vào giữa tháng 2 âm lịch, làng mở hội đểtưởng nhớ công lao người đã truyền nghề, đem lại sự nghiệp cho làng.Bây giờ trở về Tống Xá, Vạn Điểm, từ tinh mơ đến tận sẩm tối, đâu đâu cũng gặphình ảnh những bếp lò đỏ rực lửa. Thật không ngờ, nghề đúc đồng đã nhiều ...