Lễ hội đua bò Bảy Núi - An Giang: Nhìn từ khía cạnh tri thức bản địa

Bài viết tiếp cận lễ hội đua bò Bảy Núi không theo diễn trình của lễ hội mà nhìn từ tri thức bản địa của một cộng đồng cư dân, mà ở đây là người Khmer, bên cạnh các giá trị văn hóa truyền thống, đã sáng tạo những giá trị văn hóa mới nhờ tích lũy những tri thức trong bối cảnh của môi trường tự nhiên và xã hội mới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lễ hội đua bò Bảy Núi - An Giang: Nhìn từ khía cạnh tri thức bản địaTạp chí Đại học Thủ Dầu Một, số 1(8) - 2013 LEÃ HOÄI ÑUA BOØ BAÛY NUÙI – AN GIANG: NHÌN TÖØ KHÍA CAÏNH TRI THÖÙC BAÛN ÑÒA Ngoâ Vaên Leä Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Ñaïi hoïc Quoác gia thaønh phoá Hoà Chí Minh TOÙM TAÉT Ngöôøi Khmer laø toäc ngöôøi ít ngöôøi trong coäng ñoàng quoác gia daân toäc Vieät Nam, ñòa baøn cötruù chuû yeáu ôû Nam Boä. Trong quaù trình sinh soáng ôû Nam Boä, ngöôøi Khmer ñaõ saùng taïo moätphöùc hôïp vaên hoùa laøm neân söï khaùc bieät veà vaên hoùa so vôùi caùc coäng ñoàng cö daân khaùc cö truù treânvuøng ñaát naøy. Quaù trình coäng cö vaø cuøng chung moät vaän meänh lòch söû, giöõa caùc toäc ngöôøi ñaõdaãn ñeán giao löu vaên hoùa, hình thaønh nhöõng neùt vaên hoùa chung cuûa moät vuøng soâng nöôùc, laømneân moät neàn “vaên minh soâng raïch”. Neùt tieâu bieåu nhaát trong sinh hoaït vaên hoùa cuûa ngöôøiKhmer laø coù nhieàu leã hoäi dieãn ra trong naêm. Ngoaøi nhöõng leã hoäi truyeàn thoáng nhö Chol ChnamThmay, Sen Ñoân Ta, Ooùc Om Boùc…, coøn coù nhöõng leã hoäi gaén lieàn vôùi giai ñoaïn lòch söû ñöôngñaïi. Trong baøi vieát naøy, chuùng toâi tieáp caän leã hoäi ñua boø Baûy Nuùi khoâng theo dieãn trình cuûa leãhoäi, maø nhìn töø tri thöùc baûn ñòa cuûa moät coäng ñoàng cö daân, maø ôû ñaây laø ngöôøi Khmer, töø ñoù chæra raèng, trong quaù trình ñònh cö laâu daøi treân vuøng ñaát Nam Boä, ngöôøi Khmer, beân caïnh nhöõnggiaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng, ñaõ saùng taïo nhöõng giaù trò vaên hoùa môùi nhôø tích luõy nhöõng tri thöùctrong boái caûnh cuûa moâi tröôøng töï nhieân vaø xaõ hoäi môùi. Töø khoùa: leã hoäi, vaên hoùa, tri thöùc baûn ñòa, ngöôøi Khmer * Trong quaù trình hình thaønh vaø phaùt Vì vaäy, khi noùi veà caùc leã hoäi cuûa caùc coängtrieån caùc toäc ngöôøi khoâng phaân bieät soá ñoàng cö daân caàn löu yù ñeán nhöõng nhaân toálöôïng daân cö nhieàu hay ít, trình ñoä phaùt taùc ñoäng ñeán vieäc tích luõy caùc tri thöùc ñoù.trieån kinh teá, xaõ hoäi cao hay thaáp ñeàu saùng Thöù nhaát, khi nghieân cöùu tri thöùc baûn ñòataïo cho mình moät phöùc hôïp vaên hoùa. Phöùc (tri thöùc daân gian, tri thöùc ñòa phöông) caànhôïp vaên hoùa ñoù phaûn aùnh trình ñoä phaùt löu yù ñeán moâi tröôøng töï nhieân nôi caùc toäctrieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa chính toäc ngöôøi ñoù ngöôøi sinh soáng. Caùc toäc ngöôøi thieåu soá, dotrong moái giao löu, tieáp xuùc vaên hoùa vôùi caùc nhöõng ñieàu kieän lòch söû cuï theå cuûa mìnhtoäc ngöôøi khaùc vaø moái töông taùc vôùi moâi thöôøng sinh soáng ôû mieàn nuùi, trình ñoä phaùttröôøng töï nhieân, nôi toäc ngöôøi ñoù sinh soáng. trieån kinh teá, xaõ hoäi laïi coù giôùi haïn, ít coùCuõng trong quaù trình sinh soáng treân moät ñieàu kieän giao löu tieáp xuùc vôùi beân ngoaøi,vuøng laõnh thoå nhaát ñònh, trong nhöõng ñieàu neân nhöõng thay ñoåi trong ñôøi soáng vaên hoùa,kieän töï nhieän cuï theå caùc toäc ngöôøi khoâng xaõ hoäi chuû yeáu do chi phoái bôûi moâi tröôøngchæ saùng taïo cho mình moät phöùc hôïp vaên töï nhieân nôi caùc toäc ngöôøi sinh soáng. Chæ ôûhoùa, maø coøn tích luõy thaønh tri thöùc ñeå giai ñoaïn sau naøy, khi quaù trình giao löutruyeàn daãn töø theá heä naøy ñeán theá heä khaùc. kinh teá, vaên hoùa taêng, caùc toäc ngöôøi khoâng 43Journal of Thu Dau Mot university, No1(8) – 2013coøn bieät laäp vôùi theá giôùi xung quanh, thì moät vuøng ñaát, ngöôøi daân ñaõ tích luõy moätnhöõng taùc ñoäng ngoaïi sinh laïi laø nhaân toá löôïng tri thöùc nhaát ñònh trao truyeàn quachuû yeáu laøm thay ñoåi ñôøi soáng vaên hoùa xaõ caùc theá heä ñeå trôû thaønh nhöõng chuaån möïchoäi cuûa caùc toäc ngöôøi thieåu soá. cho coâng vieäc troàng troït vaø chaên nuoâi ñaït Chuùng ta khoâng taùn thaønh quan ñieåm hieäu quaû. Nhöõng tri thöùc veà caùc lónh vöïccuûa caùc nhaø khoa hoïc theo thuyeát quyeát khaùc nhö xem thôøi tieát muøa vuï, chaêm soùcñònh luaän ñòa lí, nhöng nhieàu nghieân cöùu söùc khoûe, thuaàn döôõng caây troàng vaät nuoâi…chæ ra raèng ñieàu kieän ñòa lí töï nhieân coù vai cuõng phuï thuoäc vaøo nhöõng ñieàu kieän töïtroø quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa nhieân cuï theå. Khoâng theå coù tri thöùc baûn ñòatöøng vuøng ñaát treân laõnh thoå nöôùc ta. Sinh chung cho moïi toäc ngöôøi sinh soáng treân moätthôøi, giaùo sö Traàn Quoác Vöôïng trong moät vuøng l ...