Libe (Phloem)

Libe là tập hợp của tất cả các tế bào đã chuyên hoá có nhiệm vụ dẫn truyền các sản phẩm hữu cơ đã được tổng hợp ở lá đi tới tất cả các cơ quan khác của cây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Libe (Phloem)Libe (Phloem)Libe là tập hợp của tất cả các tế bào đã chuyên hoá cónhiệm vụ dẫn truyềncác sản phẩm hữu cơ đã được tổng hợp ở lá đi tới tấtcả các cơ quan khác của cây.Tuỳ theo sự xuất hiện sớm hay muộn trong quá trìnhsinh trưởng của cây,người ta phân biệt 2 loại:Libe sơ cấp: được hình thành trong quá trình sinhtrưởng sơ cấp của cây.Libe thứ cấp: hình thành trong quá trình sinh trưởngthứ cấp của cây.Libe có thể nằm ngoài gỗ gọi là libe ngoài và cũng cóthể nằm ở phía trong gỗgọi là libe trong; libe ngoài giống libe trong về mặtcấu tạo nhưng hình thành sớmhơn.4.2.1. Mạch rây (Ống rây)Được cấu tạo bởi những tế bào sống chuyên hoá caogọi là thành phần rây (lànhững tế bào rây có cấu tạo chuyên hóa cao): đó lànhững tế bào dài, nhọn đầu, chấttế bào làm thành một lớp mỏng ở sát vách tế bào.Trong quá trình phát triển nhân bịmất đi, màng mỏng bằng cellulose; trên màng củanhững tế bào rây có những vùngthủng lỗ đặc biệt gọi là vùng rây; nhiều vùng rây tậphợp trên 1 vách gọi là phiếnrây. Vách tế bào ở vùng rây có nhiều lỗ nhỏ trong đócó chứa đầy các dải chất tếbào gọi là các dải liên kết, được bao bọc bởi 1 lớpđặc biệt gọi là bao caloza, dải nàycó nhiệm vụ liên kết các tế bào rây lại với nhau.44- Tế bào rây: là tế bào có vùng rây ít chuyên hoá,phân bố rải rác trên vách dọcvà vách ngang, phiến rây ở đây là phiến rây kép gồmnhiều vùng rây. Các tế bào râythường có đầu nhọn, tiếp xúc với nhau không tạothành những ống hoặc dãy thẳnghàng. Tế bào rây thường gặp ở cây Hạt trần, Dươngxỉ, ở thực vật hạt kín chỉ gặp ởphần non của cây.Trong quá trình tiến hoá các vách tận cùng của tế bàorây bớt xiên đi dần tiếntới nằm ngang: từ phiến rây kép với nhiều vùng râytới ít vùng rây hơn và cuối cùngtrở thành phiến rây đơn với một vùng rây, đồng thờichiều dày của tế bào thu ngắnlại và tăng cường chiều ngang - Các tế bào rây có cấutạo như vậy gọi là thành phầnrây, chúng tập hợp lại thành mạch rây - thường gặp ởcây thực vật hạt kín.4.2.2. Tế bào kèmTrong thành phần của libe đã chuyên hoá cao, nằmbên cạnh mạch rây thườngcó từ 1-2 tế bào sống, có nhân lớn, chất tế bào đậmđặc và một số nội bào quan khácđó là các tế bào kèm, giữa các tế bào kèm và ống râycó rất nhiều sợi liên bào. tếbào kèm chỉ gặp ở cây thực vật hạt kín.Về nguồn gốc: tế bào kèm được hình thành từ tế bàokhởi sinh của tế bào rây.Tế bào khởi sinh phân chia thành 2 tế bào khôngbằng nhau: tế bào lớn phân hoáthành tế bào rây, còn tế bào nhỏ phân chia cho ra cáctế bào kèm.Số lượng các tế bào kèm bên cạnh mạch rây luônluôn thay đổi, chúng có thể dàingắn, xếp chồng lên nhau thành dãy dọc hoặc theocác phía khác nhau.Các tế bào kèm liên hệ với các ống rây bằng nhữngsợi liên bào thông quanhững phần màng mỏng của ống rây, mối liên hệ nàyrất mật thiết đến nỗi khi cácphần tử rây chết đi thì các tế bào kèm cũng chết theo.Tế bào kèm có khả năng hìnhthành các enzyme giúp mạch rây hình thành các phảnứng sinh hoá trong mạch đểđảm bảo việc vận chuyển các sản phẩm hữu cơ tổnghợp được.Hình 2.9. Mạch rây (Cucurbita pepo): A. Cắtngang; B. Cắt dọc1. Ống rây với các dải tế bào chất; 2. Màng rây; 3.Sợi liên bào;4. Tế bào kèm; 5. Thế chai (Nguồn: N.X. Kixeleva;N.X. Xelukhi, 1969)454.2.3. Nhu mô libe, tia libe và sợi libe- Nhu mô libe: gồm các tế bào sống có màng mỏngbằng cellulose, các tế bàonày có nhiệm vụ dự trữ tinh bột, dầu và các sản phẩmkhác.- Tia libe: là mô mềm của libe thứ cấp, nằm xen kẽvới các bó dẫn và xếpthành dải xuyên tâm. Các tia này thường hẹp ở phầngỗ và loe rộng ở libe thứ cấp.- Sợi libe: là những tế bào có dạng hình thoi dài, cómàng dày hoá gỗ, cóxoang tế bào rất hẹp, thường làm nhiệm vụ nâng đỡvề mặt cơ học.4.2.4. Khái niệm về libe sơ cấp và libe thứ cấpa. Libe sơ cấpLibe sơ cấp được hình thành từ tầng trước phát sinhcủa mô phân sinh ngọn,bao gồm libe trước và libe sau.- Libe trước: bao gồm các ống rây chưa phân hoá đầyđủ nhưng vẫn có nhữngđặc tính: không nhân, nhiều chất tế bào, có khôngbào và có các vùng rây nhưngkhông có các tế bào kèm. Libe trước chỉ hoạt độngmột thời gian sau đó biến mất đi.- Libe sau: được hình thành sau libe trước, libe sau làyếu tố dẫn truyền chínhtrong cấu tạo sơ cấp của các cơ quan, chúng được giữlại trong suốt đời sống củacây (đối với cây chỉ có cấu tạo sơ cấp) hoặc đượcthay thế bởi libe thứ cấp (đối vớicây có cấu tạo thứ cấp).Các ống rây ở libe sau có kích thước lớn và dài hơncác ống rây ở libe trước,đã có các tế bào kèm phân hoá, mô mềm libe và sợilibe.b. Libe thứ cấpNằm trong cấu tạo thứ cấp của cây, được hình thànhtừ mô phân sinh thứ cấp(tầng phát sinh trụ).Libe thứ cấp gồm đầy đủ các thành phần: mạch rây,tế bào kèm, sợi, mô mềmvà các tia libe. Các tế bào của libe thứ cấp có thể xếpthành tầng hoặc không.4.3. Cấu tạo của các bó dẫnỞ trong cây, các thành phần của mô dẫn thường tậphợp lại với nhau trong cáccấu ...