Lịch sử - Văn hoá: Địa chí Quảng Ngãi (Phần 2)

Phần 2 Truyền thống xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thuộc Tài liệu Địa chí Quảng Ngãi, phần này viết về địa-chính trị, chủ yếu trình bày truyền thống yêu nước và cách mạng của cư dân Quảng Ngãi qua các giai đoạn lịch sử, gồm cả thảy 5 chương, từ chương 7 đến chương 11 của Tài liệu. Các giai đoạn lịch sử được nêu lên để khảo sát là từ sơ sử đến 1885 (chương 7); từ 1885 đến 1945 (chương 8); từ 1945 đến 1975 (chương 9); từ 1975 đến 2005 (chương 10).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lịch sử - Văn hoá: Địa chí Quảng Ngãi (Phần 2) PH N II TRUY N TH NG XÂY D NG VÀ B O V T QU C * Vùng ñ t Qu ng Ngãi t ti n s ñ n năm 1885 * Phong trào yêu nư c ch ng ñ qu c – phong ki n, giành ñ c l p dân t c(1885-1945) * Phong trào Cách m ng c a Nhân dân Qu ng Ngãi dư i s lãnh ñ o c að ng (1945-1975) * Giai ño n xây d ng và b o v T qu c xã h i ch nghĩa (1975-2005) * Các nhân v t l ch s tiêu bi u. Ñòa chí Quaû ng Ngaõi Trang 1 CHƯƠNG VÙNG ð T QU NG NGÃI VII T TI N S ð N NĂM 1885 I. VÙNG ð T QU NG NG ÃI TRƯ C NĂM 1832 1. CƯ DÂN VÀ NH NG N N VĂN HÓA TRÊN ð T QU NG NG ÃI TRƯ CNĂM 1402 1.1. CƯ DÂN SA HUỲNH VÀ VĂN HÓA SA HUỲNH(1) M c dù các nhà kh o c h c ñã tìm th y m t s hi n v t có kh năng là c a conngư i th i ñá cũ và h u kỳ ñá m i trên ñ t Qu ng Ngãi (t i núi l a c Gi ng Ti n,huy n ñ o Lý Sơn; Gò Trá, huy n Sơn T nh; Trà Phong, huy n Tây Trà;...), songcho ñ n nay, nhóm cư dân mà ta bi t ñư c m t cách tương ñ i rõ nét ñã t ng sinhs ng trên vùng ñ t Qu ng Ngãi là cư dân Sa Huỳnh và cùng v i h là s hi n di nc a Văn hóa Sa Huỳnh. Cư dân Sa Huỳnh và Văn hóa Sa Huỳnh là nh ngthu t ng do các nhà kh o c h c Pháp ñ nh danh trên cơ s các cu c khai qu t vànghiên c u vào ñ u th k XX, m t vùng ñ t ven bi n có tên là Sa Huỳnh, n mc c Nam t nh Qu ng Ngãi, nay thu c ñ a ph n huy n ð c Ph . ðây chính là ñ añi m phát hi n ñ u tiên, ñ ng th i gi k l c v s lư ng di ch và hi n v t kh oc h c v Văn hóa Sa Huỳnh cho ñ n hi n nay (2005). Vi c phát hi n n n Văn hóa Sa Huỳnh v n l ng yên trong lòng ñ t su t m ynghìn năm và công cu c nghiên c u c a các nhà kh o c h c Pháp v n n văn hóanày kho ng n a ñ u th k XX là r t ñáng trân tr ng; song do nh ng h n ch chquan và khách quan, ñ c bi t là do chưa có ñi u ki n ti n hành nh ng cu c khaiqu t nhi u vùng khác nhau trên lãnh th Vi t Nam và các nư c khác trên bán ñ oðông Dương, chưa tìm th y nh ng hi n v t, di ch cho phép ñ nh d ng tương ñ itoàn di n v cư dân Sa Huỳnh và Văn hóa Sa Huỳnh, nên các h c gi Pháp (vàphương Tây) lúc b y gi cho r ng Văn hóa Sa Huỳnh ch d ng l i khung niênñ i Sa Huỳnh s t s m. T ñó, h ph ng ñoán ch nhân Văn hóa Sa Huỳnh là cưdân ñ n t phía bi n và ph nh n tính b n ñ a c a n n văn hóa này. Nh ng cu c khai qu t c a các nhà kh o c h c Vi t Nam ti n hành t năm 1975ñ n nay trên m t ñ a bàn r ng l n d c duyên h i mi n Trung, Tây Nguyên, ðôngNam B mà nhi u nh t là trên ñ a bàn Qu ng Ngãi, cùng m t kh i lư ng hi n v tkhá phong phú ñư c tìm th y, cho phép tái hi n không gian Văn hóa Sa Huỳnhr ng l n hơn nhi u so v i hình dung c a các nhà kh o c h c Pháp. Các cu c khaiqu t này ñã phát hi n s t n t i c a m t giai ño n văn hóa s m, li n trư c, ti nthân c a Sa Huỳnh c ñi n, mà ngày nay ñư c ñ nh danh là giai ño n ti n SaHuỳnh ho c Sa Huỳnh s m. Phát hi n r t có ý nghĩa khoa h c này cho phép kh ng Ñòa chí Quaû ng Ngaõi Trang 2ñ nh Văn hóa Sa Huỳnh mà ngư i Pháp tìm th y và ñ nh danh có ngu n g c b nñ a, phát sinh, phát tri n ngay trên d i ñ t t Qu ng Bình ñ n ðông Nam B , TâyNguyên, m t s h i ñ o ven b bi n mi n Trung Vi t Nam và có th r ng hơn, trênnhi u vùng c a bán ñ o ðông Dương, trong ñó có t nh Qu ng Ngãi, v i s phânb khá ñ m ñ c và liên t c nh ng di ch , hi n v t c a m t n n văn hóa có quan hv i các n n văn hóa t n t i ñ ng ñ i và không gian giao thoa, ti p c n (Văn hóaðông Sơn phía B c, Văn hóa Óc Eo phía Nam, các nhóm văn hóa Nam ð ophía ðông) mà không ph i du nh p t nơi khác ñ n. Ch nhân c a n n văn hóa ñó - Văn hóa Sa Huỳnh, chính là các nhóm cư dânSa Huỳnh. T k t qu khai qu t, nghiên c u c a các nhà kh o c h c Pháp và Vi t Nam,ngư i ta có th hình dung m t s nét cơ b n v ñ i s ng, sinh ho t, tín ngư ng c acư dân Sa Huỳnh. ðó là nh ng nhóm ngư i ñã bi t s d ng các công c , ñ trangs c, vũ khí b ng ñá (rìu, cu c, bàn mài, h t chu i, khuyên tai), xương ñ ng v t(mũi kim), th y tinh, mã não, g m, k c các công c b ng ñ ng thau (lao, mũi tên,lư i câu, dao găm, mũi giáo, mi ng che ng c...) và s t s m; bi t ñánh cá ñ làmth c ăn, bi t làm ñ p cho mình b ng nh ng v t trang s c phong phú, chú ý t odáng cho các v t d ng, sáng t o nhi u d ng hoa văn ñ c ñáo, giàu tính th m m ,ñ c bi t là trên ñ g m. Ngư i ch t ñư c chôn c t nh ng khu m ; hài c t ñ ttrong chum g m (táng t c m chum) r i ñem chôn ho c chôn trong m ñ t có r ig m xung quanh. S xu t hi n c a nh ng ngôi m ñ c bi t, có nhi u ñ tùy táng,nhi u v t d ng, vũ khí, ñ trang s c mang d u hi u c a th lĩnh (t m che ng c, daogăm...), chung quanh ho c g n ñó là nh ng ngôi m ít ñ tùy táng, ñ tùy táng giátr th p hơn ho c không có ñ tùy táng cho phép ñoán ñ nh ngư i Sa Huỳnh giaiño n cu i ñã ti n ñ n t ch c nhà nư c sơ khai(2). Tuy nhiên, nh ng gì chúng ta bi t ñư c v cư dân Sa Huỳnh cũng ch là nh nghi u bi ...