lịch sử việt nam từ nguồn gốc đến năm 1884: phần 2 - nxb thành phố hồ chí minh

nối tiếp phần 1, phần 2 "lịch sử việt nam từ nguồn gốc đến năm 1884" do nxb thành phố hồ chí minh ấn hành gồm các nội dung chính: nhà hồ giai đoạn thuộc minh, nhà hậu lê, nhà tây sơn, giai đoạn trước thế chiến thứ nhất
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
lịch sử việt nam từ nguồn gốc đến năm 1884: phần 2 - nxb thành phố hồ chí minhNhàHồ-giaiđoạnThuộcMinh(1400-1428)I.NhàHồ(1400-1407)1.NhữnghoạtđộngcủaHồQuýLy1400HồHánThương1401QuýLylênlàmvua,lấylạihọHồcủaTổtiên,đổitênnướclàĐạiNgu(vìhọHồvốndòngdõinhàNgubênTrungHoa).ChưađầymộtnămthìbắtchướcnhàTrần,HồQuýLynhườngngôichocon,lênlàmTháithượnghoàng.Tuythế,HồQuýLyvẫnnắmquyềntrịnước.ConthứcủaQuýLylàHồHánThươnglênlàmvua.HồHánThươngcómẹlàcôngchúaHuyNinh,concủavuaTrầnMinhTông.Vìthế,khisaisứsangcáovớinhàMinh,QuýLylấycớlànhàTrầnđãtuyệttựnênphảichocháungoạilênthay,tạmgiữquyềnđiềuhànhquốcsự.NhàMinhphongchoHánThươnglàmAnNamQuốcvương.QuýLythựchiệnđượcnhiềucôngtrìnhđángkểdùthờigiannắmquyềncủahọHồkhôngbaonhiêu(7năm).Trướchếtphảikểđếnviệccảicáchdùngtiềngiấycủa.CáchdùngtiềngiấyđãđượcHồQuýLychoápdụngtừnăm1396.Songsongvớiviệcpháthànhtiềngiấylàhủybỏviệcdùngtiềnđồng.ĐâylàlầnđầutiêntronglịchsửViệtNamcóviệcdùngtiềngiấy.Sửliệuchotabiếtchitiếtvềtiềngiấycủanhưsau:Tờmườiđồng:cóhìnhcâyrêubiểnBamươiđồng:sóngMộttiền:đámmâyHaitiền:rùaBatiền:lânNămtiền:phượngMộtquan:rồngVềviệcgiáodục,cómộtsốcảicách.Ngaysaukhilênngôiđược5tháng,HồQuýLyđãchotổchứckỳthiTháihọcsinh,chọnđược20ngườiđỗ,trongđócóNguyễnTrãi.Banămsau,nhàHồấnđịnhcáchthứcthicử.Lệthitiếnhànhliềntrongbanăm,vàotháng8hàngnăm.ThísinhđậuthihươngrồithìđượcmiễnlaodịchnhưngnămsauphảithilạiởbộLễ,aiđỗđượcbổdụng.Quanămthứbamớithihội,nếuđậu,mớiđượcgọilàThái học sinh. Trong chương trình thi có môn toán và viết tập. Ngoài ra còn có thi Lạiviênđểtuyểnngườilàmviệctrongcáclãnhvựcsựvụ,hànhchính.Quânnhân,phườngchèo,ngườicótộikhôngđượcdựthi.ởcácchâuphủđềucóquangiáothụtrôngcoiviệchọchành.Giớinhàgiáođượcquantâmmộtcáchthiếtthực.Cácquanlàmgiáochứcđềuđượccấpruộngtừ10mẫutrởlên.Mỗicuốinămphảichọnkẻhọcgiỏitiếnvàotriềuđểnhàvuasáthạchbổsung.ChínhsáchkhuyếnhọccủanhàHồđãđưađếnkếtquảđángkể.Năm1405cóđến170ngườithiđỗvàđượcbổdụngvàobộmáyquanchứccủanhàHồ.Chếđộthuếmá:Cácthuyềnbuônbánđềuphảichịuthuếtùytheohạng.Hạngnhấtphảiđóng5quan,hạngnhì4quan,hạngba3quan.NhàHồbanhànhchínhsáchhạnđiền,quyđịnhsốruộngđấtmàcácvươnghầu,quanlạicùngđịachủđượcphépcó.Khôngaicóquyềnsỡhữutrên10mẫuruộng.Nếuquáconsốấythìbiếnthànhtàisảncủanhànước.Chếđộhạnnôcũngđượcbanhành,quyđịnhmỗihạngngườichỉcóđượcmộtsốnôtỳnhấtđịnh.Thuếđinhcăncứvàosốruộng.Aicó2mẫu6sàotrởlênthìđóng3quan,aicóíthơnsốấythìđóngíthơn,aikhôngcóruộngthìđượcmiễn.Thuếruộngđượcđịnhnhưsau:tưđiềnđóngmỗimẫu5thăng.Ruộngdâucũngchialàmbahạngđểđóngthuế.Hộtịch:ĐểtăngquânsốhòngchốnggiữvớinhàMinh,nhàHồbắttấtcảmọingườitừhaituổitrởlênđềuphảighivàosổhộtịch.Nhờthếquânsốtăngthêm.NhàHồlậprabốnkhovàtrưngtậpcácthợthủcônggiỏivàolàmởđấy.NhàHồcòncảicáchđóngchiếnthuyền.Thuyềncósàn,trênsàndùngđểđilại,dướisànlànơiđểchèochống.CươngvựccủaĐạiViệtdướithờinhàHồđượcmởrộngvềphươngNam.Năm1042.Hồ Hán Thương thân chinh đi đánh Champa. Vua Chăm dâng đất Chiêm Động để xinhàng. Hồ Quý Ly bắt vua Chăm phải nhường thêm đất Cổ Lũy, gộp lại thành bốn châuThăng,Hoa,Tư,Nghĩa(saunàyghéptênlạithànhThăngHoavàTưNghĩa,tươngứngvớivùngQuảngNam,ĐàNẵngngàynay).2.ThấtbạicủanhàHồTronglúcnhàHồđangrasứcxâydựngđấtnướcthìlạicómộtthếlựckháclạivậnđộngđểlậtđổnhàHồ.CóngườitênlàTrầnThiêmBình,tựxưnglàconcủavuaTrầnNghệTông,vượtbiêngiớisangTrungHoa,tốcáovớinhàMinhviệchọHồcướpngôinhàTrần.NhàMinhnhâncớấycũngmuốnxuấtthânđánhhọHồ.HồQuýLybiếttinnêntăngcườngphòngthủ.ÔngchođắpthànhĐaBang(BaVì,HàNội),đóngcọcgỗtronglòngsôngBạchHạcvàchiaquânđitrấngiữcácnơihiểmyếu.Năm1406,nhàMinhsaitướngcùng5.000quânđưaTrầnThiêmBìnhvềnước.HồQuýLychoquânchậnđánhquânMinhởChiLăng,bắtđượcThiêmBình,đemgiếtđirồimộtmặtsaisứsangnhàMinhbiệnbạchviệcThiêmBìnhnóidối,xintheolệtiếncôngnhưcũ,mộtmặtchotăngcườngphòngthủ,mộthêmlính,đóngcưởphíaNamsôngNhịHàdàiđếnhơn700dặm.NhàMinhcửcácdanhtướngnhưMộcThạnh,TrươngPhụ,LýBânđemhaiđạoquânsangđánhnhàHồ.HaiđạoquânấyvượtbiêngiớitớiđóngởbờBắcsôngBạchHạc.BiếtrằnglòngdâncònluyếntiếcnhàTrần,tướngnhàMinhsaiviếtkịchkểtộinhàHồ,tuyêntruyềnlàquânMinhsangđểlậpnhàTrầnlênlà ...