Lưu Quang Vũ và một quãng đời

Trước khi vùng vẫy tung hoành trên sân khấu, Lưu Quang Vũ đã được biết tới như một người làm thơ. Ấy là một nhà thơ thuộc loại bẩm sinh, dễ dàng giãi bày mọi vui buồn của mình trên trang giấy. Những lúc mở lòng ra chan hoà tâm tình với người thân, với bè bạn, với cuộc đời, anh đã có thơ; những lúc buồn bã quay về một mình đơn độc, anh lại cũng chỉ có cách tìm tới thơ để tự an ủi....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lưu Quang Vũ và một quãng đờiLưu Quang Vũ và một quãng đời, mộtquãng thơ thường bị bỏ quênTrước khi vùng vẫy tung hoành trên sân khấu, Lưu Quang Vũ đãđược biết tới như một người làm thơ. Ấy là một nhà thơ thuộcloại bẩm sinh, dễ dàng giãi bày mọi vui buồn của mình trên tranggiấy. Những lúc mở lòng ra chan hoà tâm tình với người thân, vớibè bạn, với cuộc đời, anh đã có thơ; những lúc buồn bã quay vềmột mình đơn độc, anh lại cũng chỉ có cách tìm tới thơ để tự anủi. Nhất là khoảng từ đầu những năm 1970 trở đi, trong khi cuộcđời đa đoan phiền phức của mình gặp nhiều khó khăn, Vũ đã làmthơ như ghi nhật ký, làm khá nhiều. Vì những nguyên cớ khácnhau, các bài thơ hồi đó chưa được công bố, nhưng một số vẫnđược ghi trong sổ tay và nhất là đi về trong trí nhớ của bè bạn.Hôm nay đây, đối diện với những bài thơ sống sót, những bài thơtừ cõi im lặng bước ra ấy, tôi có cảm tưởng như được thấy lạinhững vật kỷ niệm của chính mình. Tôi nhớ lại một thời Hà Nội vàmột thời văn nghệ mà mình và bạn bè đã chứng kiến, đã sống.Quả thật là đặt bên cạnh những bài thơ đã biết, cả những bài rấthay của thời chiến, thì những dòng thơ riêng tư của Vũ có đượccái vẻ độc đáo không gì thay thế được. Chúng - và những gìtương tự như chúng - là một phần cuộc đời ta, vì lý do nào đó, cólúc ta đã phải lảng tránh, phải lãng quên, nhưng không phải vì thếmà nên chối bỏ chúng mãi mãi! Ở đây chúng ta bắt gặp một LưuQuang Vũ khác với thông thường mọi người vẫn nghĩ. Vũ củadằn vặt, đau xót, lầm lỡ, cô đơn, mà cũng là Vũ của những thathiết muốn vượt lên trên mọi mệt mỏi, mọi hoài nghi để sống, đểtồn tại. Hai chặng khác nhau nhưng đều là của một con ngườithống nhất.***Những bài thơ đầu tay của Lưu Quang Vũ được tập hợp lại thànhphần Hương cây và ra chung với Bếp lửa của Bằng Việt vào cuốinăm 1968. Dù có chóng quên đến đâu, thì những ai đã sống quathời đó ở Hà Nội đều biết rằng đại khái đó là thời mà mọi sinhhoạt còn rất đạm bạc, chẳng hạn, với một cán bộ nhà nước, việcmua được chiếc xe đạp phải được xem là một việc lớn trong đời,và chỉ những gia đình có máu mặt, mới có chiếc radio MelodiaLiên Xô nặng nề, hoặc chiếc Orionton của Hungary xách tayđược để nghe ca nhạc. Không thể tưởng tượng nổi là một tập thơlúc ấy lại gây chấn động đến như thế nào. Bọn tôi, một số anh emmới viết, muốn ướm thử đời mình vào nghề văn, chúng tôi nghĩrằng một tập sách, nó là cái danh thiếp tốt nhất, để người ta tựgiới thiệu với chung quanh, để khẳng định mình, để có bạn. Vớiviệc có một tập sách, chính là Vũ, cùng với Bằng Việt - trong Bếplửa Hương cây; cùng với Đỗ Chu - trong tập truyện ngắn Phù sa,- là những bạn đầu tiên trong chúng tôi thành người. Thành nhàvăn nhà thơ. Thành tác giả. Thành tất cả những gì, mà chúng tôihằng ao ước. Làm sao mà không cảm động cho được!Lúc bấy giờ, nhà Vũ đã ở căn gác 96 phố Huế như hiện nay.Trong cảnh sơ tán, thành phố những năm đầu mới chuyển sangthời chiến lại có vẻ thưa vắng đáng yêu riêng của nó. Phố xásạch sẽ. Người không phải chen với người. Dắt cái xe đạp quacổng, có thể khoá tạm rồi lên gác hai, không lo suy suyển gì hết.Giữa cái không khí dễ chịu ấy, căn phòng của người làm thơ trẻLưu Quang Vũ là một tổ ấm đích thực. Tôi nhớ đã gặp ở đấy rấtnhiều người quen. Các bậc đàn anh: Trần Việt Phương, NguyễnKhải, Chính Hữu. Các bạn trẻ hơn, Nguyễn Xuân Thâm, Tạ Vũ,Vũ Quần Phương, Phan Thị Thanh Nhàn... Rồi Nghiêm Đa Văn,Quốc Anh ở khu Bốn ra, Phạm Tiến Duật ở chiến trường về, ThiHoàng ở Hải Phòng lên... Các bậc đàn anh đến có việc mà cũnglà để xem xem lớp trẻ ra sao. Còn các bạn làm thơ trẻ, thì đến đểgặp Vũ mà cũng là để gặp nhau, thời nào mà lớp trẻ chẳng ồn àovà thích đi thành lũ thành bọn! Đám cưới Vũ - Tố Uyên chỉ gồmcó ít bạn quen, mà sao vui vẻ lạ! Trong trí nhớ của nhiều người,đám cưới ấy đồng nghĩa với hạnh phúc, thứ hạnh phúc bé nhỏ vàtrong sáng, mà thời chiến còn dành cho chúng tôi. Với vẻ mãnnguyện không che giấu, Vũ tận hưởng sự chiều đãi của mọingười chung quanh và gửi gắm niềm tin yêu đời sống của mìnhvào những bài thơ bồi hồi “hương cây hương đất”, thoang thoảng“lá bưởi lá chanh”:Ta đi giữ nước yêu thương lắmMỗi xóm thôn qua mỗi nghĩa tìnhĐọc trong sự tha thiết của Vũ một vẻ gì rất thành thật, người tađã tưởng tất cả Vũ chỉ có vậy.Nhưng chúng tôi, đám bạn bè thường vẫn đàn đúm với nhau, biếtnhau không chỉ qua thơ mà cả những gì sau các câu thơ, chúngtôi sớm mang máng nhận ra rằng không hẳn vậy. Mặc dù trẻ nhất“hội”, nhưng bên cạnh con người ngây thơ trong trắng, ở Vũ còncó con người của thành thạo, từng trải. Từ nhỏ, trong gia đình,Vũ đã sống hết với mọi ấm lạnh của giới văn nghệ. Cái nhìn củaVũ về sự đời vượt xa tầm hiểu biết của một thanh niên 19-20thông thường.Chuyện nhân thế nhờ em anh biết đượcAnh nhìn đời theo con mắt của emHỡi em của anh em của anh chỉ em là còn lạiTrong hoàng hôn buồn bã của cuộc đờiKhi an ...